فراتر از قانون
وحید آگاه استاد دانشگاه علامه می‌گوید: لغو کنسرت به‌دلیل حضور زن روی صحنه کاملاً غیرقانونی است
وحید آگاه استاد دانشگاه علامه می‌گوید: لغو کنسرت به‌دلیل حضور زن روی صحنه کاملاً غیرقانونی است
لغو کنسرت‌ها وارد فاز جدیدی شده است. اگر پیش‌ازاین به بهانه‌های مختلف اعم از اعتراض برخی گروه‌ها، کنسرت‌ها لغو می‌شد، اما این‌بار کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان به‌دلیل حضور نوازنده زن لغو شده است. همین موضوع باعث اختلاف‌نظر وزارت ارشاد و معاون امنیتی استانداری اصفهان شده است. وزارت ارشاد می‌گوید، باید به تصمیم این وزارتخانه مبنی بر صدور مجوز برگزاری کنسرت احترام گذاشت، چراکه بسیاری از جوانب در نظر گرفته شده، اما معاون امنیتی استانداری اصفهان می‌گوید، حضور نوازنده زن نیازمند صدور مجوز جدیدی است که باید به‌صورت رسمی و مکتوب صادر شود. به‌همین‌دلیل در گفت‌وگو با وحید آگاه، حقوقدان و استاد دانشگاه علامه، اتفاق اخیر را به‌لحاظ حقوقی مورد نقد و بررسی قرار دادیم که آیا حضور نوازنده زن روی صحنه، نیازمند صدور مجوز جدیدی است یا خیر؟ همچنین اگر نهادی به‌صورت غیرقانونی، کنسرتی را لغو می‌کند، چه رویکرد قانونی‌ای نسبت به آن نهاد می‌تواند اعمال شود؟
شروع پرحاشیه دولت در حوزه موسیقی
اوایل دولت ابراهیم رئیسی، کنسرت‌های متعددی در شهرستان‌های کشور لغو می‌شد که براساس آنچه رخ‌داده، خواننده‌ها آنطور که باید از حمایت قاطع وزارت ارشاد برخوردار نبودند. به‌طور مثال کنسرت سیروان خسروی باوجود فروش کامل 6سانس در اهواز، 29 تیرماه 1401 به‌دلیل تجمع برخی گروه‌ها، توسط شورای تامین لغو شد. حجت‌الاسلام کلاه‌کج، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد، برگزاری کنسرت با مجوز وزارت ارشاد بوده ولی با مصوبه شورای تامین شهرستان اهواز که ارشاد هم عضو آن شورا نیست، کنسرت‌ها لغو شده است. این شورا بالادستی است و مصوبات آن برای همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها لازم‌الاجراست. سی‌ویکم مردادماه 1401 اما احمد وحیدی، وزیر کشور درباره لغو برخی کنسرت‌های موسیقی گفت: «اساس بر این است که وقتی دستگاه‌های رسمی مجوزی را صادر کردند، همکاران ما دخالت نکنند و رویداد‌ها و برنامه‌های ازپیش‌تعیین‌شده، برگزار شود و به‌هم نخورد.»
لطفاً کنسرت برگزار کنید!
ناآرامی‌های کشور بعد از درگذشت مهسا امینی، روی برگزاری کنسرت‌ها نیز تاثیر مستقیم گذاشت. از ۶ مردادماه سال گذشته که کنسرت‌ها در کشور به‌دلیل آغاز ماه محرم تعطیل شد، تا پایان بهمن‌ماه هیچ کنسرتی در ایران برگزار نشد و این اتفاق، حداقل در 30 سال اخیر که موسیقی کشور یک پوست‌اندازی اساسی داشته و بی‌سابقه بوده است. ازهمین‌رو محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد دولت ابراهیم رئیسی، در این بازدید که سه‌شنبه ۲۲ آذرماه و در سومین روز از شانزدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» انجام شد، درباره فعالیت کنسرت‌ها اظهار کرد: «هیچ محدودیتی برای آغاز فعالیت‌های هنری نیست، همانطور که ارکستر ملی هفته گذشته در تالار وحدت اجرا داشت؛ از عموم هنرمندان اهالی موسیقی خواهش می‌کنم فعالیت‌های‌شان را آغاز کنند.»
فراقانونی رفتار نکنید
جدیدترین لغو کنسرت اما مربوط به لغو کنسرت‌های علیرضا قربانی در شهر اصفهان است. علیرضا قربانی روز پنجشنبه از لغو 7 شب کنسرت خود، در شهر اصفهان خبر داد. او در بیانیه‌ای با مطلع «روزگار غریبی است نازنین»، در صفحه اینستاگرام خود به «پیگیری‌های خارج از تصور تیم برگزاری کنسرت در شهر اصفهان» اشاره کرد که به جایی نرسیده. دلیل لغو کنسرت، حضور نوازنده زن در بین گروه نوازندگان علیرضا قربانی اعلام شد. جان‌نثاری، معاون امنیتی استانداری اصفهان در یک نشست خبری گفت: «بحث اینکه آقای قربانی می‌خواهد در اصفهان کنسرت اجرا کند، هیچ مانع قانونی نداشت مگر یک نکته؛ آن نکته این است که ایشان در تیم نوازندگان خود، از خانم نوازنده استفاده می‌کرد. این موضوع هنوز تعریف قانونی ندارد ولی حتماً باید وزارت ارشاد راجع به این موضوع تصمیم ملی بگیرد و ابلاغ کند که آیا اجازه هست این کار را بکنیم یا نه. چون نظرات فقهی در قبال این موضوع، متفاوت است که آیا زن می‌تواند تک‌نواز باشد، یا نه؟»
وحید آگاه، حقوقدان و استاد دانشگاه علامه در گفت‌وگو با خبرنگار «هم‌میهن» درخصوص لغو کنسرت علیرضا قربانی و نگاه سلیقه‌ای برخی دستگاه‌ها که به‌نوعی تعبیر فراتر از قانون می‌شود، گفت: « صحبتی که معاون امنیتی استاندار اصفهان نقل کرده، بسیار عجیب است. به‌نظر می‌رسد اینجا ما با یک عدم‌تمکین به قانون روبه‌رو هستیم. صحبت ایشان ازاین‌منظر عجیب است که ما هیچ‌وقت بابت عدم‌حضور نوازنده زن، محدودیتی نداشتیم. بنابراین مواردی که سال‌ها درمورد اصفهان گفته می‌شود این‌بار به‌صورت صریح‌تر ازسوی یک مقام رسمی عنوان شده که تعجب‌برانگیز است. درخصوص اجرای زنده موسیقی، مقرراتی که دراین‌زمینه حاکم است، آخرین ورژن آن «آیین‌نامه نظارت بر انتشار و اجرای آثار موسیقایی مصوب سوم خردادماه 1400» است که تا امروز نیز لازم‌الاجراست که درخصوص تمام مسائل اعم از آلبوم، تک‌آهنگ و اجرای زنده موسیقی قید شده، بنابراین صحبتی که حضور نوازنده زن یک‌مورد جدید است، نقد کاملاً اشتباهی است؛ چراکه در آن قانون به هیچ عنوان محدودیتی برای نوازنده زن روی صحنه قید نشده است.»
وحید آگاه همچنین در بخش دیگری از این گفت‌وگو می‌گوید، به صورت تفکیک‌شده برای تمام اعضای «بند موسیقی» ازسوی حراست، مجوز صادر می‌شود و نمی‌توان به‌صورت سلیقه‌ای نسبت به حضور نوازندگان زن روی استیج رأی صادر و کنسرت را لغو کرد: «درخصوص آیین‌نامه مذکور چند مورد را اضافه کنم. در این آیین‌نامه قید شده که اگر کنسرت‌ها بیش از 1200 نفر جمعیت داشته باشند، مجوزش توسط دفتر موسیقی تهران صادر می‌شود. در همین آیین‌نامه، گروه موسیقی شامل نوازنده و خواننده اعلام‌شده، همچنین اعضای گروه را نیز تفکیک کرده است. در همان بند اعلام‌شده، اگر می‌خواهید کنسرت و اجرای زنده داشته باشید، باید از مرجع صدور مجوز ـ یعنی دفتر فرهنگ و ارشاد استان یا دفتر موسیقی تهران ـ برای تمام اعضای گروه مجوز بگیرید. یعنی اینکه خواننده زن با فلان کدملی، استعلام حراست گرفته و درنهایت مجوز او برای حضور روی استیج، برای نوازندگی صادر شده است. ازسوی‌دیگر درمورد شورای موسیقی، هیچ محدودیتی برای نوازنده زن درنظر گرفته نشده است. در همان آیین‌نامه برای حدود ایجابی صحبت شده که بازهم درخصوص نوازنده زن اصلاً محدودیتی درنظر گرفته نشده است. بند ده-دو- قسمت (ب) گفته شده، توجه به برابری انسان‌ها از هر رنگ، نژاد و قوم مهم است که در اینجا شما منزلت و برابری انسان‌ها را نقض کردید. برابری میان شهروندان را نقض کردید و مقرراتی که برای زن‌ها نیز در نظر گرفته شده را نقض کردید. این یک نقض مضاعف آیین‌نامه‌ای است. اما اینکه گفته شود یک زن در اصفهان نمی‌تواند روی صحنه برود و در سایر شهرها می‌تواند، یک تخلف اداری است که باید حتماً رسیدگی شود. در این آیین‌نامه گفته شده، اگر رویداد غیرمنتظره رخ دهد (مثل عزاداری و...) می‌تواند کنسرت لغو شود. در همین آیین‌نامه گفته شده، ناجا باید جلوگیری کند از کسانی که برای برگزاری کنسرت، ممانعت و اخلال ایجاد می‌کنند. حالا یک مقام اداری در قوه‌مجریه صراحتاً گفته، اینجا (اصفهان) اختلافات فقهی وجود دارد! درصورتی‌که حضور نوازنده زن، بارها در شهر اصفهان در کنسرت‌ها رخ داده است. این مسئله 30 سال است که حل شده است. شما اجرا نکردید. نه‌تنها نیاز به مقررات جدید نیست بلکه باید تمام قوانین اجرا شود. در حقوق، آمده و به‌صورت مشخص درخصوص این موضوع صحبت شده است. اینکه برخی افکار عمومی حضور نوازنده زن را نمی‌پذیرد به‌لحاظ حقوقی اصلاً صحیح نیست. ما نمی‌توانیم بابت هر موضوعی حقوق را زیر پا بگذاریم و نظر برخی افکار عمومی را بسنجیم. ما رسیدگی به تخلفات اداری داریم. به‌نظر من لغو کردن کنسرت هم جرم، هم تخلف است و باید در اسرع‌وقت کنسرت برگزار شود و به تخلف کسانی که این کنسرت را لغو کردند، رسیدگی شود. صحبت‌های آقای سالاری، معاون وزارت فرهنگ، بسیار صحیح و کارآمد است. نکته آخر درخصوص هزینه و خسارت افرادی است که بلیت خریده بودند و متضرر شدند؛ می‌توانند از افرادی که کنسرت را لغو کردند، شکایت کنند و خسارت بگیرند.»
