بلاتکلیفی صلح غزه و کلافگی دول عرب
در مجمع دوحه که اوایل این هفته برگزار شد، وضعیت اسرائیل و فلسطین بحثهای زیادی برانگیخت.
در مجمع دوحه که اوایل این هفته برگزار شد، وضعیت اسرائیل و فلسطین بحثهای زیادی برانگیخت. در دهها گفتوگو موضوع غزه مطرح شد و وزرای خارجه نیز درباره وضعیتی که عمدتاً آن را بحران ایستا میبینند، نظراتشان را گفتند. درباره «نیروهای بینالمللی ثبات» یا آیاساف نیز نظرات مطرح شد.
شیخ محمدبن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر خارجه قطر گفت: «ما اکنون در لحظهای کلیدی قرار داریم... آتشبس نمیتواند کامل شود مگر عقبنشینی کامل نیروهای اسرائیل رخ دهد و ثبات به غزه برگردد.» اسرائیل نمیخواهد ترکیه در آیاساف باشد اما هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه گفت کشورش آماده ارائه سرباز است و نیز آماده کمک به اینکه آیاساف شکل بگیرد و بهسرعت فعال شود.
او گفت: «خلع سلاح نمیتواند گام اول این فرایند باشد. لازم است به ترتیب درست پیش برویم و واقعگرا باشیم.» فیدان اضافه کرد اولین هدف آیاساف «باید جداکردن فلسطینیها از اسرائیلیها باشد.» بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر در سخنرانیاش با نظر فیدان موافق بود: «باید این نیرو را در اسرع وقت در میدان مستقر کنیم، چون یک طرف، یعنی اسرائیل، هر روز در حال نقض آتشبس است اما ادعا میکند که طرف دیگر مسئول است؛ برای همین باید در خط زرد [خطی که اسرائیل برای مشخصکردن محل استقرار نیروهای اشغالگر در نوار غزه داشت] ناظرانی داشته باشیم که وضعیت را بررسی و تأیید کنند.»
او اضافه کرد دستور کار این نیرو «باید نظارت بر صلح باشد نه اعمال صلح.» همین سردرگمی درباره جزئیات مأموریت، پیکربندی آن، زمان استقرارش و اینکه چه کسی باید در آن باشد، باعث شده کشورها هنوز خیلی مشتاق اقدام نباشند. اسپن بارت ایده، وزیر خارجه نروژ موضوع را اینگونه خلاصه کرد: «طرفهای مختلف میتوانند بگویند «من سهمم را انجام میدهم اما فقط وقتی که او هم سهمش را انجام داده باشد.» بنابراین باید هیئت صلح و آیاساف را همین ماه مستقر کنیم، چون موضوع خیلی فوری است.»
اما فیدان اضافه کرد: «هزاران جزئیات و سؤالات هنوز باقی ماندهاند.» منال رضوان، وزیر مختار در وزارت خارجه عربستان سعودی هشدار میدهد که بحثها بر سر جزئیات دارد اهداف نهایی را از نظر شرکا دور میکند: «ما این فیلم را قبلاً دیدهایم. جنگی در غزه است، بعد جامعه جهانی درگیر میشود، بعد جستوجویی برای کمکهای انساندوستانه است و بعد فرسودگی سیاسی و بعد هم یادمان میرود؛ بعد هم ببینیم دور خشونتبارتری شروع شود.»
او نگران مسئله کشورشدن فلسطین بود که در چارچوب برنامه ترامپ دارد به حاشیه رانده میشود. رضوان گفت: «اگر تأمین امنیت و آرمانهای سیاسی فلسطینیها را تضمین نکنیم، هیچ برنامهای در دنیا نهتنها نخواهد توانست ما را از مرحلهای به مرحله بعدی ببرد، بلکه مانع دور دیگری از خشونت هم نخواهد شد.»
احمد الترک مدیر گروه «وکلای عرب» مستقر در لندن میگوید به باور او، در دیگر دول عرب هم همین نظرات وزیر سعودی را دارند و این که «نمیتوانیم به هیچ توافق درستی برسیم مگر به راهحلی نهایی برای فلسطینیان برسیم و دولتی پایدار برای فلسطینیان داشته باشیم.» اما دیگر کارشناسان میگویند، ناظران عرب در نهایت منتظرند تا ببینند آمریکاییها چه میکنند. اندک مقامات آمریکایی که به دوحه آمده بودند، حرفی درباره غزه یا اسرائیل نزدند، در نتیجه افق دیدی به دست شرکتکنندگان ندادند و اطمینانی هم در آنها ایجاد نکردند.
تام باراک، نماینده آمریکا در امور ترکیه و سوریه گفت در خاورمیانه دموکراسی نمیبیند. متیو ویتاکر، سفیر آمریکا در ناتو، درباره موضوعی که بابتش آورده شده بود حرف زد، یعنی اروپا و جنگ اوکراین. در حاشیه نشست، ویلیام لارنس که در شورای ملی روابط آمریکا و اعراب کار میکند، نوعی «شیزوفرنی» در میان حضار احساس کرد که در آن، آنها «امیدوار» هستند دولت ترامپ برنامه صلحش را پی بگیرد، اما نسبت به آن چه به نظر موانع غیرقابلعبور میآید، بدبین هستند و حتی فراتر از آن، نسبت به اینکه دولت آمریکا «اراده سیاسی» لازم را ندارد که سختکوشی لازم را در پیش بگیرد. او میگوید: «من خوشبینی واقعبینانه نمیبینم. من فقط دارم این را میبینم که [انگار دارند میگویند] «اعتماد ما به ترامپ است». امیدوارند اما ملزومات چیزی فراتر از این را نمیبینند.
