فرجیراد: خروج از این بنبست ضرورتی اجتنابناپذیر است
یک استاد ژئوپلتیک درباره فراز و فرود سیاست خارجی ایران در طول یکسال گذشته می گوید: خروج از این بنبست ضرورتی اجتنابناپذیر است و مسئولان کشور باید در نشستهای خود نسبت به این مسئله اندیشه و راهکار ارائه کنند
به گزارش هممیهن آنلاین، عبدالرضا فرجی راد در گفت وگو با خبرنگار شفقنا آینده در پاسخ به این سوال که با توجه به مجموعه تحولاتی که تاکنون رخ داده و روی کار آمدن دولت آقای پزشکیان، پس از گذشت بیش از یک سال، ارزیابی شما از سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تا این مقطع چیست؟ همچنین به نظر شما در ادامه مسیر چه رویکردی باید اتخاذ شود تا منافع ملی جمهوری اسلامی تأمین گردد و تهدیدات و خطرات موجود خنثی شود؟ اظهار داشت: همانگونه که مستحضرید، یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی دولت پزشکیان از زمان نامزدی ایشان، ایجاد تعادل در روابط شرق و غرب و نیز حل مسئله هستهای و رفع تحریمها بوده است. با این حال، اگر عملکرد یک سال گذشته را در نظر بگیریم، حملاتی از سوی ایالات متحده و رژیم اسرائیل علیه ایران صورت گرفته و دستاوردهای وعده دادهشده در این حوزهها تحقق نیافته است.
سیاست خارجی موجود نتوانسته تأثیر ملموسی بر بهبود وضعیت اقتصادی داشته باشد
وی افزود: به نظر میرسد زمانی که مسائل اصلی همچون رفع تحریمها و حل پرونده هستهای به نتیجه نرسد، سایر اقدامات فرعی در سیاست خارجی نیز تحت تأثیر قرار گرفته و نمیتواند اثر مثبت و پایدار داشته باشد. رفتوآمدهای دیپلماتیک با کشورهای همسایه انجام شده است، اما آیا این تعاملات تحت عنوان سیاست همسایگی توانسته مشکل تحریمها را برطرف کند؟ به نظر میرسد پاسخ منفی است. شواهد اقتصادی کشور نشان میدهد که نرخ تورم همچنان رو به افزایش است و این امر بیانگر آن است که سیاست خارجی موجود نتوانسته تأثیر ملموسی بر بهبود وضعیت اقتصادی داشته باشد.
ما نیازمند ابتکارات تازه هستیم
وی با بیان اینکه واقعیت آن است که تحریمها روزبهروز افزایش یافته و قیمتها به شکل سرسامآور بالا میرود؛ این امر نگرانیهای جدی در عرصه سیاسی و اقتصادی ایجاد کرده است اظهار داشت: همانگونه که برخی مسئولان و همراهان نیز اشاره کردهاند، ادامه این وضعیت به سود کشور نیست. قصد ما مقصر دانستن دولت نیست، اما ماندن در این بنبست، شرایط را هر روز دشوارتر میسازد. بنابراین باید راهی برای خروج از این بنبست یافت. نمیتوان دست روی دست گذاشت و صرفاً به این دلیل که طرف مقابل خواستار توقف کامل غنیسازی است، هیچ اقدامی نکرد یا از مذاکره صرفنظر نمود. ما نیازمند ابتکارات تازه هستیم. طرف مقابل قدرتی زورگوست که خواستههای خود را با فشار مطرح میکند، اما در مقابل، ما نیز خواستههای مشروع و قانونی داریم که باید بر اساس آنها عمل کنیم.
باید راهکارهایی نوین برای آغاز مجدد مذاکرات و بهکارگیری ابتکارات تازه در دستور کار قرار گیرد
فرجی راد ادامه داد: صرفاً اعلام مواضع در رسانهها از سوی دو طرف هیچ مشکلی را حل نمیکند؛ بلکه تهدیدها همچنان باقی میمانند و حتی افزایش مییابند. این وضعیت به اقتصاد کشور آسیب جدی وارد کرده است. از این رو، اعتقاد دارم که باید راهکارهایی نوین برای آغاز مجدد مذاکرات و بهکارگیری ابتکارات تازه در دستور کار قرار گیرد. این مذاکرات بهتر است بهصورت محرمانه انجام شود تا رقبا و دشمنان ایران نتوانند از آن سوءاستفاده کنند. اگر یک ابتکار به نتیجه نرسید، باید ابتکار دیگری را دنبال کرد و به گونهای عمل نمود که طرف مقابل نیز احساس کند میتواند دستاوردی برای خود در نتیجه توافق اعلام نماید. تصور اینکه ایالات متحده از خواستههای خود عقبنشینی کند و آن را آشکارا اعلام نماید، غیرواقعی است؛ زیرا چنین اقدامی برای آن کشور هزینه سیاسی و حیثیتی سنگینی خواهد داشت و عملاً امکانپذیر نیست. بنابراین تنها با ابتکار و مذاکره هوشمندانه میتوان مسیر خروج از بنبست را هموار ساخت.
دولت آقای پزشکیان باید راهکارهایی عملی برای خروج از بنبست موجود بیابد
وی افزود: برگزاری مذاکرات محرمانه و مبتنی بر بدهبستان، بهگونهای که هر دو طرف بتوانند دستاوردی برای خود اعلام کنند، میتواند احتمال رسیدن به توافق را افزایش دهد. اگر به سند امنیت ملی ایالات متحده که اخیراً منتشر شده توجه کنیم، مشاهده میشود که سیاست خارجی آمریکا اساساً منفعتمحور و پولمحور است. این اسناد بیدلیل منتشر نمیشوند، بلکه بیانگر یک استراتژی مشخص هستند. بر این اساس، دولت آقای پزشکیان باید راهکارهایی عملی برای خروج از بنبست موجود بیابد؛ چرا که ادامه این وضعیت در آیندهای نهچندان دور موجب شکلگیری بحرانهای جدی، از جمله افزایش نرخ دلار و مشکلات اساسی برای مردم در تأمین نیازهای اولیه همچون غذا خواهد شد.
هیچ مذاکرهای بدون بدهبستان و بدون در نظر گرفتن منافع متقابل به نتیجه نرسیده است
وی در پاسخ به این سوال که آیا هدف طرف مقابل واقعاً دستیابی به توافق است یا صرفاً بهانهای برای اعمال فشار بیشتر بر ایران و کسب امتیازات سنگین؟ اظهار داشت: واقعیت آن است که طرف مقابل دشمن محسوب میشود و خواستههایی دارد که تلاش میکند آنها را محقق سازد. با این حال، تجربه نشان داده است که هیچ مذاکرهای بدون بدهبستان و بدون در نظر گرفتن منافع متقابل به نتیجه نرسیده است. به نظر میرسد لازم است مذاکراتی با رویکردهای ابتکاری متعدد آغاز شود؛ بهگونهای که اگر یک ابتکار به نتیجه نرسید، ابتکار دیگری جایگزین گردد. این مذاکرات باید محرمانه برگزار شود تا امکان دستیابی به نتیجه فراهم گردد. در این مسیر باید بهگونهای عمل شود که هم ایران دستاوردی داشته باشد و هم طرف مقابل بتواند نتیجهای برای خود اعلام کند.
فرجی راد با اشاره به اینکه در شرایط کنونی، هر دو طرف مکرراً اعلام میکنند که آماده مذاکره هستند، اما طی پنج تا شش ماه گذشته هیچ گفتوگوی جدی صورت نگرفته است گفت: اگر این روند ادامه یابد، حتی در یک یا دو سال آینده نیز صرفاً شاهد تکرار همین مواضع خواهیم بود. این وضعیت یک بنبست ژئوپولیتیک و دیپلماتیک است که آثار آن در داخل کشور نیز آشکار شده و اقتصاد را به شدت تحت فشار قرار داده است. خروج از این بنبست ضرورتی اجتنابناپذیر است و مسئولان کشور باید در نشستهای خود نسبت به این مسئله اندیشه و راهکار ارائه کنند. از سوی دیگر، تهدید حملات اسرائیل همچنان وجود دارد و میتواند شرایط را وخیمتر سازد. هرچند ایران نیز توانایی وارد کردن ضربه متقابل را دارد، اما اسرائیل از حمایت مستقیم ایالات متحده و پشتیبانی برخی بازیگران منطقهای برخوردار است که در عملیات تلافیجویانه به سود اسرائیل عمل میکنند. این واقعیت باید در محاسبات سیاست خارجی ایران لحاظ شود. در گذشته بر این باور بودم که آغاز مذاکرات منوط به ارائه امتیاز از سوی ایالات متحده است؛ اما اکنون به این نتیجه رسیدهام که پیش از هر چیز باید این بنبست شکسته شود. سپس ایران باید ابتکارات تازهای را در دستور کار قرار دهد و مذاکرات را بهگونهای پیش ببرد که امکان دستیابی به توافق فراهم گردد.
