پایان توهم پیروزی کامل
پس از حدود دو سال جنگ و تلاش فراوان، اعتراضات برای آزادی گروگانها و یک رئیسجمهور آمریکایی مصمم، توافقی حاصل شد که به جنگ بین اسرائیل و حماس پایان داد.

پس از حدود دو سال جنگ و تلاش فراوان، اعتراضات برای آزادی گروگانها و یک رئیسجمهور آمریکایی مصمم، توافقی حاصل شد که به جنگ بین اسرائیل و حماس پایان داد. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا توانست حمایت کشورهای کلیدی عربی و مسلمان را جلب کند و آتشبس را به هر دو طرف تحمیل کرد. به دنبال این توافق، ارتش اسرائیل بیشتر نیروهای خود را از غزه خارج کرد و تمامی گروگانهای اسرائیلی آزاد شدند و رهبران بینالمللی برای یک اجلاس صلح به شرمالشیخ رفتند. دعوت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، به اجلاس شرمالشیخ تا زمانی که در حضور دونالد ترامپ با عبدالفتاح سیسی، رئیسجمهور مصر صحبت نکرد، قطعی نبود.
او حتی برای لحظاتی به نشستن پشت میز مذاکره با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی فکر کرد اما در نهایت از حضور در اجلاس منصرف شد. این تحولات همزمان با عذرخواهی عمومی و غیرمنتظره نتانیاهو از رهبری قطر، به دلیل حمله ۹ سپتامبر اسرائیل به قطر، رخ داد. موضع نخستوزیر اسرائیل دستخوش تغییرات اساسی شده است. او پیشتر هرگونه توافقی را رد میکرد و بر «پیروزی کامل» اصرار داشت اما اکنون از توافق حمایت میکند. این تغییر موضع باعث بروز اختلاف با متحدان راست افراطی او شده است که احتمال دارد ائتلاف او را تهدید کند.
توافق شامل خلع سلاح حماس، بازسازی غزه، بازگشت تشکیلات خودگردان فلسطین به غزه و ترسیم مسیری به سوی تشکیل کشور فلسطین است. بر اساس توافق، گذرگاه رفح با حضور نیروهای پلیس فلسطینی آموزشدیده در مصر بازگشایی خواهد شد که این امر عملاً به معنای بازگشت تشکیلات خودگردان به غزه است. سیاست پیشین نتانیاهو بر اساس «تفرقه بینداز و حکومت کن» استوار بود که شامل تضعیف تشکیلات خودگردان در کرانه باختری و حفظ حیات حماس در غزه میشد. این استراتژی با حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ فروپاشید. جنگ غزه منجر به انتقادهای بینالمللی از نتانیاهو شد.
مقامات سعودی اعلام کردند تا زمانی که نتانیاهو در قدرت است به توافقنامههای ابراهیم نخواهند پیوست. با وجود عدم حضور نتانیاهو در اجلاس شرمالشیخ، تصمیمات اتخاذشده در آنجا برای دولت او الزامآور است. متحدان او در ائتلاف صرفاً بر آزادی گروگانها تاکید دارند درحالیکه طرح ترامپ ابعاد بسیار گستردهتری را در برمیگیرد. هنوز مشخص نیست واکنش متحدان نتانیاهو به تحولات آتی غزه چه خواهد بود. به نظر میرسد نفوذ تشکیلات خودگردان در حال افزایش است. جدول زمانی خلع سلاح حماس نامشخص است و مسیر تشکیل کشور فلسطین نیز اکنون با حمایت گسترده بینالمللی همراه است.
در صورتی که اسموتریچ و بنگویر استعفا ندهند، دولت نتانیاهو میتواند تا انتخابات سال ۲۰۲۶ به حیات خود ادامه دهد اما احتمال برگزاری انتخابات زودهنگام نیز وجود دارد. نظرسنجیها حاکی از آن است که حزب لیکود در حال حاضر قادر به تشکیل ائتلاف نیست. در نتیجه، نتانیاهو ممکن است برای به تعویق انداختن انتخابات تلاش کند. او پیشتر تهدید کرده بود در صورت نقض مفاد توافق، جنگ را از سر خواهد گرفت اما به نظر میرسد حتی متحدان راست افراطی او نیز اکنون دریافتهاند که با توجه به عزم ترامپ برای پایان دادن به جنگ، انجام این کار غیرممکن خواهد بود.
سیاستهای نتانیاهو یک به یک با شکست مواجه شدهاند اما هنوز هم حامیان بسیاری دارد. ابهامات زیادی نیز در مورد آینده کرانه باختری وجود دارد و مشخص نیست که آیا راستگرایان افراطی اجازه گسترش شهرکسازی را خواهند یافت یا خیر. در شرایط فعلی، اپوزیسیون ضعیف اسرائیل باید با ارائه یک مسیر متفاوت به سوی صلح، نخستوزیر را به چالش بکشد. تنها در این صورت میتوان امید داشت که سیاست و سرنوشت اسرائیل از جنگهای بیپایان و توهم «پیروزی کامل» به سوی گفتوگو و صلح تغییر مسیر دهد.