تنش بر سر سلاح مقاومت/آیا حمایت ایران از «تصمیم دولت لبنان با مشورت حزب‌الله» دخالت در امور داخلی لبنان است؟
به نظر می‌رسد که دولت آمریکا وعده‌هایی به دولت لبنان در خصوص توقف حملات و پایان اشغال مناطقی از خاک لبنان توسط اسرائیل در صورت خلع سلاح حزب‌الله داده‌باشد. با این حال حزب‌الله معتقد است که خلع سلاح این گروه باعث میشود که تنها مانع در مقابل تجاوز بیشتر اسرائیل به خاک لبنان حذف شود و دست اسرائیل در تخریب و تصرف بیشتر لبنان باز شود.
روز پنج‌شنبه ۱۶ مرداد کابینه لبنان طرحی را تصویب کرد که بر اساس آن تا پایان سال جاری میلادی کلیه گروه‌های نظامی در لبنان خلع سلاح شوند و انحصار سلاح در اختیار ارتش و دولت لبنان قرار بگیرد. تصویب این طرح با واکنش‌های متعددی مواجه شد. این مسئله تنش تازه‌ای را در روابط تهران و بیروت ایجاد کرده‌است. دولت لبنان، تهران را به دلیل حمایت از حزب‌الله لبنان و مخالفت با تسلیم سلاح مقاومت، به دخالت در امور داخلی لبنان متهم می‌کند، اما تهران تاکید می‌کند که هیچ دخالتی در امور داخلی لبنان ندارد و از هر تصمیمی از سوی دولت که «با مشورت حزب‌الله» گرفته‌شود، حمایت می‌کند.
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در سفر هفته گذشته خود به بیروت گفت: «کشورهای بیرون از لبنان نباید به این کشور دستور دهند. ملت لبنان ملتی رشید است و خودش می‌تواند تصمیم بگیرد و هر تصمیمی که با هم‌فکری حزب‌الله بگیرد، مورد قبول ماست. بحث زمانبندی مربوط به برگه‌ای بود که آمریکایی‌ها گفتند. دولت لبنان با مشورت با مقاومت تصمیمات خودش را می‌تواند بگیرد.»
تصویب طرح انحصار سلاح توسط دولت نواف سلام با واکنش‌های مختلفی مواجه شد. از یک سو ایالات متحده آمریکا از تصویب این طرح توسط دولت لبنان استقبال کرد و آن را تبریک گفت و از سوی دیگر حزب‌الله لبنان به شدت از این تصمیم انتقاد کرده‌است و آن را «دیکته آمریکایی» توصیف کرده‌است. تام باراک، فرستاده ویژه آمریکا در امور سوریه و لبنان با انتشار پیامی در شبکه‌های اجتماعی در واکنش به این تصمیم نوشت: «تصمیم این هفته کابینه لبنان سرانجام راه‌حل یک ملت، یک ارتش را برای این کشور اجرا کرد.
ما از مردم لبنان حمایت می‌کنیم.» حزب‌الله در واکنش به تصمیم دولت لبنان در بیانیه‌ای تصریح کرد: «این تصمیم نتیجه دیکته‌های تام باراک، فرستاده آمریکاست. این تصمیم کاملاً منفعت اسرائیل را محقق می‌کند و لبنان را در برابر دشمن اسرائیلی بدون هیچ بازدارندگی قرار می‌دهد.» این مصوبه بر روابط تهران و بیروت هم تاثیر بسزایی گذاشته‌است، مقام‌های جمهوری اسلامی ایران هر چند تاکید دارند که در امور داخلی لبنان دخالتی نمی‌کنند، اما به وضوح از مصوبه دولت لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله اظهار نارضایتی کرده‌اند.
در واکنش به این اظهارنظرها، مقام‌های لبنانی ایران را به دخالت در امور داخلی لبنان متهم کرده‌اند. سفر چهارشنبه هفته پیش علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به بیروت، قرار بود مرهمی بر تنش‌های اخیر در روابط دوجانبه ایران و لبنان باشد. دو ماه پیش از لاریجانی، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم به لبنان سفر کرده‌بود و در آن سفر تاکید کرده‌بود که روابط بین دو دولت بهبود پیدا می‌کند و ایران قصد مداخله در امور داخلی لبنان ندارد.
اما زمانی که دولت لبنان قصد داشت در مورد مسئله انحصار سلاح در اختیار دولت تصمیم‌گیری کند، عراقچی در گفت‌وگویی تاکید کرد: «این برای اولین بار نیست که تلاش میشود حزب‌الله لبنان خلع سلاح شود و توانمندی حزب‌الله در این زمینه از کار انداخته شود. دشمنان دیده‌اند که در صحنه عمل، سلاح مقاومت چه کارهایی می‌تواند انجام دهد.
آن‌ها فکر می‌کردند با ضرباتی که حزب‌الله در جنگ متحمل شده، می‌توانند موضوع خلع سلاح را به پیش ببرند ولی موضعی که رهبر حزب‌الله لبنان اتخاذ کرد و بیانیه‌ای که در این زمینه از سوی حزب‌الله لبنان منتشر شد نشان داد که حزب‌الله ایستادگی می‌کند و محکم با این موضوع برخورد کرده است. خوشبختانه جریان امل وابسته به آقای نبیه بری نیز حمایت خوبی کرده است. شیعه در لبنان در اوج و اقتدار خود است و تا آنجایی که می‌دانیم ضرباتی که در جنگ به حزب‌الله لبنان وارد شده ترمیم شده است، فرماندهان جایگزین شده‌اند و حزب‌الله از قدرت کافی برخوردار است.»
هرچند وزیر امور خارجه ایران تصریح کرده‌بود: «ما از هر تصمیمی که حزب‌الله بگیرد، حمایت می‌کنیم و دخالتی در این زمینه نداریم.» اما اظهارات وزیر خارجه ایران با واکنش تند دولت لبنان مواجه شد. وزارت امور خارجه لبنان با انتشار بیانیه‌ای در واکنش به اظهارات عراقچی نوشت: «به مسائل داخلی لبنان پرداخته مردود و محکوم و به منزله نقض حاکمیت، وحدت و ثبات لبنان بوده و مداخله در امور داخلی و تصمیمات حاکمیتی آن محسوب میشود.»
وزارت خارجه لبنان تاکید کرد: «روابط میان کشورها تنها بر اصل احترام متقابل، برابری، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر و تعهد کامل به تصمیمات نهادهای قانون‌گذار مبتنی است و به هیچ عنوان قابل قبول نیست که از این روابط برای تشویق یا حمایت از برخی طرف‌های داخلی خارج از چارچوب دولت و نهادهای آن و به زیان دولت استفاده شود.»
واکنش‌ها به اظهارات مقام‌های ایرانی به همین بیانیه منحصر نماند. جوزف عون، رئیس‌جمهور لبنان در دیدار با علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران گفت: «لحنی که اخیراً از برخی از مسئولان ایرانی شنیدیم، کمک‌کننده نیست و دوستی‌ای که ما می‌خواهیم لبنان و ایران را به یکدیگر نزدیک کند، نباید با یک گروه یا تشکل لبنانی محقق شده بلکه باید با تمام لبنانی‌ها باشد.» این در حالی است که لاریجانی در این دیدار تاکید کرده‌بود که ایران در امور داخلی لبنان دخالت نمی‌کند و... تمایل ندارد هیچ خللی در دوستی یا روابطش با دولت و مردم لبنان وارد شود و در صورت تمایل دولت لبنان، آماده کمک به این کشور است.»
تصمیم دولت لبنان به آنچه انحصار سلاح در اختیار دولت تا پایان سال جاری میلادی نامیده‌شده‌است، تنش‌‌ها را در داخل لبنان به شکل چشمگیری افزایش داده‌است. نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله لبنان هفته گذشته در سخنرانی خود گفت: «دولت مسئولیت کامل هرگونه فتنه احتمالی، انفجار اوضاع داخلی و ویرانی لبنان را بر عهده دارد.»
این سخنان بلافاصله با واکنش نخست‌وزیر لبنان، نواف سلام مواجه شد که سخنان دبیرکل حزب‌الله را «تهدید تلویحی به جنگ داخلی» تلقی کرد و نوشت: «امروز هیچ‌کس در لبنان خواهان جنگ داخلی نیست.» وی همچنین ادعا کرد که طرح دولت او، دیکته آمریکا نیست و نوشت: «این گفته که دولت لبنان در حال اجرای پروژه‌ای آمریکایی-اسرائیلی است، کاملاً مردود است و تصمیمات ما کاملاً لبنانی است، در هیئت وزیران اتخاذ میشود و هیچ‌کس آن را به ما دیکته نمی‌کند.»
تصمیم ناگهانی دولت لبنان برای اجرای طرح چهارمرحله‌ای انحصار سلاح در اختیار دولت، برخلاف توافق‌های پیشین میان حزب‌الله و دولت لبنان با میانجی‌گری نبیه بری، رئیس پارلمان است که مقرر کرده‌بود چارچوب انحصار سلاح در یک سازوکار گفت‌وگوی لبنانی-لبنانی و با مذاکرات میان دولت و حزب‌الله انجام شود. حزب‌الله علاقه‌مند بود که گفت‌وگوها در مورد سلاح مقاومت در چارچوب وسیع‌تر «استراتژی دفاع ملی لبنان» مطرح شود تا سرنوشت مسائلی مانند دفاع از مرزها در مقابل اسرائیل و مناطق اشغالی لبنان نیز در این چارچوب تعیین تکلیف شود.
موضع رسمی حزب‌الله لبنان این است که سلاح مقاومت صرفاً برای مقابله با اشغال‌گری و دفاع از مرزها مورد استفاده قرار می‌گیرد و مادامی که ارتش لبنان توان کافی برای دفاع از خاک لبنان در مقابل دشمن اسرائیلی نداشته‌باشد، باید سلاح مقاومت حفظ شود. این موضوع به اصل تنش جاری میان حزب‌الله و دولت نواف سلام تبدیل شده‌است.
نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله لبنان می‌گوید: «دولت در حال خدمت به طرح اسرائیل است. این در حالی است که وظیفه دولت ساختن کشور است، نه واگذاری آن به دشمن.» در واکنش به این سخنان نواف سلام، نخست‌وزیر لبنان گفته‌است: «برخلاف آنچه برخی تبلیغ می‌کنند هیچ‌کس خواستار تحویل سلاح حزب‌الله به دشمن اسرائیلی نیست، بلکه خواسته شده این سلاح به ارتش لبنان واگذار شود که ما هرگونه تردید در وطن‌دوستی‌اش را مردود می‌دانیم.»
آنچه مشخص است این است که دولت لبنان، تصمیم به خلع سلاح حزب‌الله را تحت فشار خارجی و به امید دریافت کمک‌های مالی و اقتصادی بین‌المللی برای بازسازی لبنان گرفته‌است. این موضوع در طرح چهارمرحله‌ای دولت لبنان به وضوح روشن است و آخرین مرحله پس از خلع سلاح حزب‌الله، تشکیل کنفرانس بین‌المللی برای کمک مالی به لبنان است.
در عین حال به نظر می‌رسد که دولت آمریکا وعده‌هایی به دولت لبنان در خصوص توقف حملات و پایان اشغال مناطقی از خاک لبنان توسط اسرائیل در صورت خلع سلاح حزب‌الله داده‌باشد. با این حال حزب‌الله معتقد است که خلع سلاح این گروه باعث میشود که تنها مانع در مقابل تجاوز بیشتر اسرائیل به خاک لبنان حذف شود و دست اسرائیل در تخریب و تصرف بیشتر لبنان باز شود.
