ایستادگی برزیل

ایالات متحده برای دهه‌ها قهرمان دموکراسی، حاکمیت قانون و حقوق بشر بود. البته، تناقضات آشکاری میان حرف و عمل این کشور وجود داشت؛ در طول جنگ سرد، آمریکا دولت‌های منتخب دموکراتیک در یونان، ایران، شیلی و دیگر نقاط را به نام شکست کمونیسم سرنگون کرد. در داخل کشور، یک قرن پس از پایان بردگی، آمریکا درگیر نبردی برای دفاع از حقوق مدنی آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار بود. اخیراً نیز، دیوان عالی ایالات متحده به شدت برای محدود کردن تلاش‌ها جهت جبران میراث تاریخ طولانی تبعیض نژادی اقدام کرده است.

اما در حالی که آمریکا در گذشته به توصیه‌ها و موعظه‌های خود به دیگر کشورها عمل نمی‌کرد، حالا دونالد ترامپ به خود زحمت توصیه کردن هم نمی‌دهد. چه خوب و چه بد، آمریکا مدت‌هاست که الگویی برای دیگران بوده است و متأسفانه، عوام‌فریبانی در سراسر جهان وجود دارند که بیش از حد مایل به اقتباس از فرمول ترامپ، یعنی لگدمال کردن نهادهای دموکراتیک و نفی ارزش‌های بنیادین آن‌ها، هستند.

یک نمونه برجسته، ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهور سابق برزیل است که تا آنجا پیش رفت که برای جلوگیری از تأیید پیروزی رقیبش در انتخابات، سعی در تقلید از حمله ۶ ژانویه ۲۰۲۱ به ساختمان کنگره آمریکا کرد. آن تلاش برای کودتا در ۸ ژانویه ۲۰۲۳ در برازیلیا، از نظر ابعاد بزرگتر از حمله به کنگره آمریکا بود، اما نهادهای برزیلی استوار ماندند - و اکنون خواستار پاسخگویی بولسونارو هستند.

در همین حال، ایالات متحده از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ژانویه، در جهت مخالف حرکت کرده است. ترامپ بار دیگر به وضوح نشان داده که عاشق تعرفه‌ها و بیزار از حاکمیت قانون است - تا جایی که حتی توافق تجاری‌ای را که در دوره اول خود با مکزیک و کانادا امضا کرده بود، نقض می‌کند و اکنون، با نادیده گرفتن قانون اساسی آمریکا که اختیار انحصاری وضع مالیات را به کنگره می‌دهد – و تعرفه‌ها نیز نوع خاصی از مالیات بر واردات کالا و خدمات هستند – او تهدید کرده است که تعرفه‌ای ۵۰ درصدی بر برزیل اعمال خواهد کرد، مگر آنکه این کشور پیگرد قضایی بولسونارو را متوقف کند.

در اینجا، ترامپ خود در حال نقض حاکمیت قانون است تا اصرار ورزد که برزیل، که در پیگرد قضایی بولسونارو به تمام اصول روند قانونی پایبند بوده، نیز همین کار را انجام دهد. کنگره هرگز تعرفه‌ها را به عنوان ابزاری برای وادار کردن کشورها به اطاعت از دیکته‌های سیاسی یک رئیس‌جمهور تصویب نکرده است و ترامپ نمی‌توانست به هیچ قانونی استناد کند که حتی بهانه‌ای جزیی برای اقدامات خلاف قانون اساسی‌اش فراهم آورد.

آنچه برزیل انجام می‌دهد در تضاد آشکار با آن چیزی است که در آمریکا رخ داده است. در حالی که فرآیند قانونی برای پاسخگو کردن شرکت‌کنندگان در شورش ۶ ژانویه به کندی اما با درایت پیش می‌رفت، ترامپ بلافاصله پس از دومین مراسم تحلیف خود، با استفاده از اختیار عفو ریاست‌جمهوری، تمام کسانی را که به درستی محکوم شده بودند - حتی خشونت‌آمیزترین آن‌ها - بخشید. از نظر او، همدستی در حمله‌ای که پنج کشته و بیش از ۱۰۰ زخمی از نیروهای پلیس بر جای گذاشت، جرم نبود. برزیل، مانند چین، از تسلیم شدن در برابر قلدری آمریکا خودداری کرده است.

لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل، تهدید ترامپ را «باج‌خواهی غیرقابل قبول» خواند و افزود: «هیچ بیگانه‌ای به این رئیس‌جمهور دستور نخواهد داد.» لولا نه‌تنها در حوزه تجارت، بلکه در زمینه تنظیم‌گری پلتفرم‌های فناوری تحت کنترل آمریکا نیز از حاکمیت کشورش دفاع کرده است. الیگارش‌های فناوری آمریکا از ثروت و نفوذ خود در سراسر جهان استفاده می‌کنند تا کشورها را وادار کنند به آن‌ها اختیار تام دهند تا استراتژی‌های سودمحور خود را دنبال کنند؛ استراتژی‌هایی که ناگزیر آسیب‌های عظیمی به بار می‌آورد، از جمله با ایفای نقش به عنوان کانالی برای انتشار اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده. همانند انتخابات‌های اخیر در کانادا و استرالیا، لولا با رویگردانی برزیلی‌ها از دولت آمریکا و حمایت از او، یک «جهش ترامپی» در حمایت ملی کسب کرد.

اما این، انگیزه لولا برای اتخاذ این موضع نبود؛ بلکه باور واقعی او به حق برزیل برای دنبال کردن سیاست‌های خود بدون مداخله خارجی بود. باید امیدوار بود که رهبران دیگر کشورها، چه بزرگ و چه کوچک، در برابر قلدری قدرتمندترین کشور جهان، شجاعت مشابهی از خود نشان دهند.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید