نگرانی ایران از کریدور زنگزور
ایران احداث کریدور مد نظر آذربایجان در خاک ارمنستان را نقض توافقات مرزی خود می‌داند. پس از حمایت روس‌ها از احداث این کریدور، وزارت خارجه ایران سفیر روسیه در ایران را به وزارت خارجه «دعوت» کرد.
یک منبع آگاه وزارت خارجه به میدل‌ایست‌آی گفت که «ما از واژه احضار در خصوص سفیر روسیه استفاده نکرده‌ایم اما در گفت‌وگوی صریحی که با او داشتیم این پیام واضح را برای مسکو ارسال کردیم که ناراضی هستیم و مواضع روسیه با مواضع ما در تضاد است.» کریدور زنگزور از استان سیونیک ارمنستان عبور می‌کند اما باکو تمایل دارد که کنترل کامل این کریدور را در اختیار خودش داشته باشد.
ایران مخالف این ایده است و معتقد است که این کریدور، آنگونه که آذربایجان می‌خواهد، مرزهای ایران و ارمنستان را تغییر خواهد داد. ایده احداث زنگزور زمانی به وجود آمد که آذربایجان در جنگ سال 2020 با ارمنستان به پیروزی رسید و کنترل منطقه قره‌باغ را در اختیار گرفت. پیروزی آذربایجان در این جنگ به‌طور قابل توجهی داینامیک ژئوپلیتیکی در مرزهای شمالی ایران را تغییر داد.
سی سال بود که منطقه کوهستانی قره‌باغ تحت کنترل ارمنستان بود اما در نهایت آذربایجان با کمک تسلیحاتی ترکیه و اسرائیل در سال 2020 این منطقه را در اختیار گرفت. این تغییر موازنه قوا در قفقاز ایران را تحت تاثیر قرار داد و حالا دفاع روسیه از موضع آذربایجان در قبال زنگزور، ایران را نگران کرده است. این تحولات در حالی صورت می‌گیرد که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران قرار است در تاریخ 22 اکتبر در اجلاس بریکس در کازان روسیه شرکت کند و دیداری نیز با ولادیمیر پوتین داشته باشد. در تهران عقیده بر این است که در این نشست همکاری‌های بین مسکو و تهران تقویت خواهد شد.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هفته گذشته اعلام کرد که روسیه صدها موشک بالستیک از ایران تحویل گرفته است و قصد دارد از آنها علیه اوکراین استفاده کند. یک منبع وزارت خارجه به میدل ایست‌آی گفته است که احتمالاً دیدار پزشکیان و پوتین دیدار گرمی خواهد بود. او گفت:«از آنجایی‌که این نخستین دیدار بین دو طرف است بنابراین انتظار می‌رود به جای تمرکز بر اختلافات، بیشتر بر روی موافقتنامه‌ها تاکید شود. ما نمی‌خواهیم روابط‌مان با روسیه آسیب ببیند و به همین دلیل است که ما به دقت این روابط را مدیریت می‌کنیم. گاهی ما درخواست آنها را قبول می‌کنیم و گاهی هم قبول نمی‌کنیم. برای مثال به‌رغم اصرار مسکو، تهران در سازمان‌های بین‌المللی هرگز استقلال آبخازیا و اوستیا را به رسمیت نشناخته است.»
این منبع در خصوص موضوع کریدور زنگزور نیز گفت:«همانطور که رهبر انقلاب تاکید کردند، مرزهای ما با ارمنستان نباید تغییر کند و هر کریدوری که موجب تغییر مرزها شود، ما اقدام خواهیم کرد. ارتش ما در صورت هرگونه تلاشی برای تغییر مرزهای ایران با ارمنستان، وارد عمل خواهد شد. توانایی‌های ما در قفقاز فراتر از تصور است. ما حضور تاریخی و فرهنگی در این منطقه داریم. این منطقه، منطقه ما است.» ایران در قرن نوزدهم میلادی و پس از چند جنگ با روسیه، کنترل بر روی این منطقه و کشورهایی نظیر آذربایجان، گرجستان، داغستان و ارمنستان را از دست داد.
روابط بین ایران و آذربایجان اغلب فرازونشیب داشته است و روابط نزدیک باکو با اسرائیل یکی از مهمترین موانع گرم‌شدن روابط ایران و آذربایجان است. علاوه بر این ایران اعلام کرده که برای مدت سه سال گذشته، مسیری از درون خاک خود را در اختیار باکو گذاشته تا ارتباط آذربایجان و نخجوان برقرار شود. ایران از احداث مسیر مواصلاتی حمایت می‌کند اما تاکیدش این است که این مسیر نباید یکپارچگی سرزمینی و تمامیت ارضی کشورها را نقض کند و در عین حال باید حافظ منافع همه کشورهای منطقه باشد. این ایده، با ایده «گذرگاه صلح» ارمنستان منطبق است.
ایران پیشنهاد جایگزینی به جای زنگزور دارد. ایران معتقد است که کریدور ارس می‌تواند بازسازی شود و مسیر بین آذربایجان و نخجوان را وصل کند. ایران معتقد است که با بازسازی این کریدور، هم آذربایجان و هم دیگر کشورها می‌توانند از این مسیر استفاده کنند. این کریدور می‌تواند بخشی از گذرگاه شرق به غرب یا کریدور میانی باشد که از روسیه و چین آغاز شده و با گذر از آسیای مرکزی، قفقاز، ایران و ترکیه از سمت شرق اروپا وارد قاره سبز می‌شود.
