موانع موشکی

در تازه‌ترین تحول، دولت‌های غربی از جمله آمریکا و سه کشور اروپایی به‌صورت یکصدا ادعا کرده‌اند که ایران موشک‌های بالستیک کوتاه‌بردی را برای استفاده در جنگ اوکراین در اختیار روسیه قرار داده‌است. ایران بلافاصله اتهام‌های مطرح‌شده از سوی طرف‌های غربی را تکذیب کرد، اما دولت‌های غربی به سرعت تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعلام کردند و بیانیه‌های تندی علیه ایران منتشر کردند.

هرچند ادعای ارسال موشک‌های بالستیک ایرانی به روسیه بارها در گذشته تکرار شده‌بود، اما این نخستین بار است که کشورهای غربی رسماً آن را تایید می‌کنند و براساس این ادعا، تحریم‌هایی را علیه ایران وضع می‌کنند. از زمان آغاز جنگ اوکراین، دولت‌های غربی بارها با اظهار نگرانی از تعمیق روابط نظامی و امنیتی تهران و مسکو، تاکید کرده‌بودند که ارسال موشک‌های بالستیک ایرانی به روسیه خط قرمز آنها محسوب می‌شود.

به لحاظ مقررات بین‌المللی هیچ محدودیتی برای ایران در مورد آزمایش و تجارت تسلیحات موشکی وجود ندارد. واپسین تحریم‌های بین‌المللی در مورد آزمایش و تجارت تسلیحات موشکی براساس قطعنامه ۲۶ مهر ۱۴۰۲ در هشتمین سال اجرای برجام براساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد لغو شد. با این حال دولت‌های غربی فروش سلاح به روسیه را به مثابه مشارکت ایران در تجاوز به اوکراین تلقی می‌کنند.

ایران بارها تاکید کرده‌است که خواهان پایان یافتن جنگ اوکراین است و در این جنگ از هیچ یک از طرفین حمایت نظامی نمی‌کند. به‌‌رغم موضع‌گیری‌های علنی تهران، اتهام‌های زیادی به جمهوری اسلامی ایران در مورد واگذاری سلاح به روسیه برای استفاده در جنگ علیه اوکراین بیان شده‌است.

از تابستان دو سال پیش، زمانی که مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا، ایران را متهم به ارسال پهپادهای انتحاری به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین کرد، نام ایران در میدان جنگ اوکراین مطرح شده است. در آن دوران نیز ایران با قاطعیت فروش هرگونه سلاح را به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین تکذیب کرد.

اما پس از گذشت چند ماه به تدریج شواهد متعددی منتشر شد که نشان می‌داد روسیه از پهپادهایی که شباهت بسیار زیادی به پهپادهای انتحاری شاهد ۱۳۶ ایرانی داشت، در حمله به زیرساخت‌های غیرنظامی و شهرهای اوکراین استفاده می‌کند. ایران هرگز اتهام فروش پهپاد را به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین نپذیرفت، اما نهایتاً وزیر خارجه فقید ایران، حسین امیرعبداللهیان در مصاحبه‌ای تایید کرد که ایران پیش از آغاز جنگ اوکراین تعدادی پهپاد نظامی به روسیه فروخته‌است.

روز جمعه ۱۶ شهریور، روزنامه وال‌استریت ژورنال در گزارشی اختصاصی به نقل از مقام‌های آمریکایی مدعی شد که ایران محموله‌ای از موشک‌های کوتاه‌برد را به روسیه ارسال کرده‌است. خبرگزاری رویترز با اشاره به این گزارش خبر داد که براساس اطلاعات این خبرگزاری، موشک‌های ادعایی از نوع موشک بالستیک فتح ۳۶۰ ایرانی هستند که برد ۱۲۰ کیلومتر دارد.

این خبرگزاری در گزارشی که روز ۲۰ مرداد منتشر کرده‌بود مدعی شده‌بود که پرسنل نظامی روس در ایران در حال آموزش استفاده از موشک‌های قابل هدایت با ماهواره فتح ۳۶۰ هستند و قرار است به زودی این موشک‌ها به روسیه تحویل شود. ۱۸ شهریور روزنامه فایننشیال‌تایمز به نقل از مقام‌های آگاه اوکراینی نوشت که بیش از ۲۰۰ موشک فتح ۳۶۰ ایرانی از طریق بندری در دریای خزر به روسیه رسیده‌است.

مقام‌های آمریکا و کشورهای اروپایی با تکرار این ادعا آن را یک تشدید قابل توجه تنش در جنگ اوکراین از سوی ایران و روسیه توصیف کردند و وزیر خارجه آمریکا ادعای ارسال موشک‌های ایران را به روسیه «تهدیدی علیه کل اروپا» دانست. سه کشور اروپایی آلمان، بریتانیا و فرانسه نیز چنین اقدامی را به معنای تشدید رنج مردم اوکراین دانستند و ادعا کردند موشک‌های ایرانی اکنون خاک اروپا را تهدید می‌کنند.

ایران در طول سال‌های گذشته به شکل خودخواسته و برای نشان دادن حسن‌نیت، برد نهایی موشک‌های خود را به ۲۰۰۰ کیلومتر محدود کرده‌بود تا جلوی بهانه‌جویی‌ها در مورد برد بلند موشک‌های ایرانی و تهدیدات ناشی از آن را بگیرد. حالا کشورهای اروپایی با این ادعا که موشک‌های کوتاه‌برد ایرانی با برد ۱۲۰ کیلومتر به خاک اروپا می‌رسند، تلاش می‌کنند تا ایران را به عنوان یک تهدید نظامی و امنیتی علیه اروپا مطرح کنند.

هرچند این ادعا به سرعت توسط مقام‌های ایران تکذیب شد، اما دو روز پس از انتشار گزارش وال‌استریت ژورنال، اظهارنظر یک نماینده مجلس شورای اسلامی که فروش موشک به روسیه را تایید می‌کرد، به سرعت در رسانه‌های غربی بازنشر شد. احمد بخشایش‌اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در جمع خبرنگاران گفته‌بود: «ایران در راستای همکاری‌های اقتصادی و سیاسی خود به روسیه پهپاد و موشک صادر می‌کند. در مقابل روس‌ها با ایران همکاری می‌کنند تا تحریم‌ها را دور بزنیم. ما خیلی از اجناس‌مان را از روسیه وارد می‌کنیم.»

این نماینده مجلس گفته‌بود: «ما باید برای تامین نیاز خود از جمله در واردات سویا و گندم تهاتر کنیم. یک بخش از تهاتر شامل ارسال موشک و بخش دیگر ارسال پهپاد‌ به روسیه است.» اظهارات این نماینده مجلس در روزنامه تلگراف بریتانیا با تیتر «ایران ارسال موشک‌ها به روسیه را پذیرفت» بازنشر شد.

این نخستین بار نبود که رسانه‌های غربی به نقل از مقام‌های بدون نام، ایران را متهم به ارسال موشک بالستیک به روسیه می‌کردند. پس از آنکه تابستان سال گذشته، سرگئی شویگو، وزیر دفاع وقت روسیه در سفر به تهران با سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دیدار کرد، رسانه‌های غربی از علاقه روسیه به خرید موشک از تهران خبر دادند.

خبرگزاری رویترز بهمن‌ماه سال گذشته در گزارشی نوشته‌بود که ایران قرار است ۴۰۰ فروند موشک از خانواده فاتح ۱۱۰ و ذوالفقار به روسیه واگذار کند. رویترز در گزارشی به نقل از «شش منبع» این ادعا را مطرح کرده‌بود و به نقل از یک منبع ایرانی نوشته‌بود که ارسال این موشک‌ها از دی‌ماه آغاز شده‌است. این ادعا از سوی تهران تکذیب شد و مقام‌های غربی هم آن را تایید نکردند.

برخلاف خبرسازی‌های زمستان سال گذشته، تکرار این ادعا در سال جاری با پیامدهای زیادی همراه بود. درحالی‌که مقام‌های ایالات متحده آمریکا در روزهای نخست پس از انتشار گزارش وال‌استریت ژورنال چندان تمایلی به تایید این ادعا نشان نمی‌دادند، اما بعد از سفر ۲۰ شهریورماه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا به بریتانیا، وزرای خارجه آمریکا و بریتانیا در نشست خبری مشترک خود رسماً این ادعا را مورد تایید قرار دادند.

وزیر خارجه آمریکا در این نشست خبری اعلام کرد که آمریکا این اقدام را یک تشدید تنش بزرگ از سوی ایران و روسیه تلقی می‌کند و با اقدامات تحریمی به آن پاسخ خواهد داد. بلافاصله پس از این ادعا، سه کشور اروپایی آلمان، بریتانیا و فرانسه هم در بیانیه‌ای مشترک از لغو تمامی توافق‌های خدمات هوایی دوجانبه با ایران و تحریم خطوط هوایی دولتی ایران، ایران‌ایر، خبر دادند. هرچند پس از این بیانیه بریتانیا اعلام کرد که تحریم‌ها علیه ایران‌ایر تا ۱۲ ماه دیگر اعمال نخواهد شد.

هرچند تهران به شدت این اقدام دولت‌های غربی را مورد انتقاد قرار داد، اما برخی از تحلیل‌گران معتقدند که با توجه به تهدیدهایی که تا پیش از این از سوی غرب در مورد انتقال موشک‌های ایرانی به روسیه بیان شده‌بود‍، تحریم‌های اعلام‌شده علیه تهران به نظر چندان سختگیرانه نمی‌رسد. روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی می‌نویسد: «تحریم‌ها از آنچه انتظار می‌رفت ضعیف‌تر بود، چراکه کشورهای اروپایی هشدار داده‌بودند که ارسال موشک‌های بالستیک ایران به روسیه به مثابه خط قرمزی در جنگ اوکراین است. این تحریم‌ها خطوط هوایی غیرنظامی ایران را هدف قرار داده‌است که ممکن است ماه‌ها اجرایی شدن آنها زمان ببرد.»

تکذیب از سوی تهران

تهران ادعاهای مربوط به ارسال موشک بالستیک به روسیه را کاملاً تکذیب کرده‌ و آن را خبرسازی و جنگ روانی از سوی کشورهای غربی دانسته‌است. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، روز ۱۹ شهریور در نشست هفتگی خود با خبرنگاران در واکنش به اتهام‌زنی‌های غرب گفت: «طرح ادعاهای مبتنی بر نقش ایران برای صادرات تسلیحات برای یک طرف جنگ را قویاً رد می‌کنیم.»

سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم روز ۲۱ شهریور در واکنش به اعلام تحریم‌های جدید از سوی سه کشور اروپایی و آمریکا علیه شرکت هواپیمایی ایران‌ایر در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «یک‌ بار دیگر آمریکا و اروپا براساس اطلاعات غلط و منطق معیوب عمل کردند. ایران به روسیه موشک‌های بالستیک ارسال نکرده است. تمام.»

وی در ادامه با اشاره به ناکارآمدی سیاست تحریم علیه ایران تاکید کرد: «معتادین تحریم باید از خود بپرسند: چگونه ایران قادر است تسلیحات پیچیده بسازد و به ادعای شما بفروشد؟ تحریم‌ها راه‌حل نیستند بلکه بخشی از مشکل هستند.» همزمان با این اظهارنظر، مقام‌های نظامی ایران هم ادعای ارسال موشک ایران به روسیه را تکذیب کردند. فضل‌الله نوذری، جانشین عملیات قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا تاکید کرد: «هیچ موشکی به روسیه ارسال نشده و این ادعا نوعی جنگ روانی است.» وی با تکرار موضع دستگاه دیپلماسی گفت که ایران در جنگ اوکراین حامی هیچ‌یک از طرفین نیست.

دولت روسیه نیز هرچند در روزهای نخست انتشار گزارش‌ها در خصوص واگذاری موشک‌های ایرانی به روسیه، پاسخ روشنی به سوالات در این مورد نداده‌بود، اما پس از گذشت چند روز به صورت واضح این ادعا را تکذیب کرد. نخستین واکنش روسیه به این ادعا، اظهارنظری مبهم از سوی دیمیتری پسکوف، سخنگوی دفتر ریاست‌جمهوری روسیه بود. پسکوف در گفت‌وگو با خبرنگار با اشاره به انتشار چندین باره چنین خبرهایی گفت: «همه اینگونه گزارش‌ها درست نیستند.»

غرب چه شواهدی دارد؟

مقام‌های غربی ادعا کرده‌اند که شواهد معتبری دارند که موشک‌های ایرانی به روسیه ارسال شده‌اند، اما تاکنون این شواهد به‌صورت علنی عرضه نشده‌اند و در عین حال مقام‌های اوکراینی تاکید می‌کنند که هنوز شواهدی مبنی بر استفاده از چنین موشک‌هایی در میدان جنگ اوکراین وجود ندارد. تنها اسنادی که تاکنون از سوی رسانه‌های غربی به‌عنوان مدرک ارسال موشک‌های ایرانی به روسیه منتشر شده‌است، تصویر ماهواره‌ای از یک کشتی پهلوگرفته در بندر اولیای روسیه است.

مقام‌های اطلاعاتی غربی مدعی هستند که کشتی پورت اولیا ۳ که روز ۴ سپتامبر (۱۴ شهریور) در بندر اولیای روسیه پهلو گرفته‌است، حامل محموله‌ای از موشک‌های کوتاه‌برد ایرانی بوده‌است. اما این اطلاعات نه به وضوح تصویری از انتقال سلاح نشان می‌دهد و نه مشخص می‌کند که اگر چنین محموله‌ای وجود داشته‌است از کجا آمده و پس از تخلیه کشتی به کجا منتقل شده‌است.

براساس گزارش شبکه بریتانیایی اسکای‌نیوز که این تصاویر را مشاهده کرده‌است، مقام‌های اطلاعاتی غربی می‌گویند که کشتی پورت اولیا ۳ به صورت مرتب بین ایران و روسیه تردد می‌کند و در عین حال تاکید می‌کنند که هرچند در تردد اخیر تجهیزات ردیابی این کشتی خاموش بوده‌است، اما اساساً تردد با تجهیزات ردیابی خاموش در دریای خزر امری رایج است.

بهانه برای مجوز به اوکراین

دولت روسیه معتقد است که اتهام‌های اخیر به ایران در مورد ارسال موشک‌های ایران به این کشور برای استفاده در جنگ اوکراین، بهانه‌ای است تا بریتانیا و آمریکا به اوکراین برای استفاده از موشک‌های برد بلندی که در اختیار این کشور قرار داده‌اند مجوز صادر کنند. بریتانیا موشک‌های کروز استورم شدو (Storm Shadow) با برد ۲۵۰ کیلومتر و آمریکا موشک‌های ATACMS با برد ۳۰۰ کیلومتر را در اختیار اوکراین قرار داده‌اند، اما تاکنون مجوز استفاده از آنها را در جنگ صادر نکرده‌اند.

بلافاصله پس از آنکه اتهام‌زنی‌ها علیه تهران در مورد ارسال موشک‌های کوتاه‌برد به روسیه منتشر شد، آندری یرماک، رئیس دفتر رئیس‌جمهور اوکراین در کانال تلگرامی خود نوشته‌بود که تحریم علیه ایران کافی نیست و دولت‌های غربی باید اجازه استفاده از سلاح‌های غربی را علیه اهداف نظامی «در عمق خاک روسیه» صادر کنند.

این نخستین بار نیست که مقام‌های اوکراینی خواستار رفع محدودیت استفاده از سلاح‌های غربی در جنگ با روسیه می‌شوند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین بارها خواستار رفع محدودیت در استفاده از سلاح‌های غربی شده‌است تا نیروهایش بتوانند هدف‌هایی مانند پایگاه‌های هوایی، انبارهای مهمات و مراکز فرماندهی در عمق خاک روسیه را هدف قرار دهند. اما این بار به نظر می‌رسد که با تشدید اتهام‌زنی‌ها به ایران در مورد ارسال موشک کوتاه‌برد به روسیه، نگرانی در میان مقام‌های روس در مورد صدور مجوز استفاده از موشک‌های غربی برای اوکراین افزایش یافته‌است.

مقام‌های روسیه به صراحت این نگرانی را بیان کرده‌اند که ادعاهای اخیر بهانه‌ای برای صدور مجوز استفاده از موشک‌های غربی توسط اوکراین باشد. واسیلی نبنزیا، نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد در جلسه ۱۳ سپتامبر شورای امنیت ضمن تاکید بر این نکته که ادعای ارسال موشک‌های ایرانی به روسیه «القائات بی‌پایه» است، تاکید کرد: «این ادعاها توسط متحدان غربی کی‌یف بیان می‌شود تا برای حمله اوکراین به عمق خاک روسیه زمینه‌سازی شود.»

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز جمعه در گفت‌وگویی با تلویزیون دولتی روسیه استفاده از موشک‌های غربی را توسط اوکراین خط قرمز توصیف کرد. رئیس‌جمهور روسیه تهدید کرد چنین اقدامی را اعلان جنگ رسمی ناتو علیه روسیه تلقی خواهد کرد. پوتین تاکید کرد: «چنین اقدامی یک تحول اساسی در ماهیت منازعه خواهد بود. معنایش این است که کشورهای عضو ناتو، ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی در جنگ با روسیه هستند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، ماهیت منازعه کاملاً تغییر خواهد کرد و ما تصمیم مقتضی را براساس تهدیدهایی که ایجاد می‌شود، اتخاذ خواهیم کرد.»

با این حال مقام‌های آمریکایی و اروپایی هنوز رسماً تایید نکرده‌اند که قصد دارند چنین مجوزی را به اوکراین بدهند. دنیس شیمال، نخست‌وزیر اوکراین، روز ۱۱ سپتامبر در دیدار با دیوید لامی، وزیر خارجه بریتانیا تصریح کرد که اوکراین همچنان منتظر مجوز بریتانیا برای استفاده از سلاح‌های برد بلند ارائه‌شده، برای هدف قرار دادن اهداف نظامی روسیه است. دو مقام بدون نام آمریکایی همان روز در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان تاکید کردند که دولت بایدن به‌‌رغم بررسی دائم این موضوع، هنوز تغییری در سیاست خودش برای منع اوکراین در استفاده از موشک‌های ATACMS آمریکایی برای حمله به روسیه ایجاد نکرده‌است. یک مقام ارشد دولت بایدن به سی‌ان‌ان گفته‌است که هنوز «هیچ گشایشی» در این زمینه ایجاد نشده‌است.

زمینه‌سازی برای امتیازگیری در میز مذاکره

اعمال فشار جدید از سوی غرب بر تهران چه در قالب اتهام‌زنی‌ها در مورد ارسال موشک به روسیه و چه از طریق گزارش اخیر رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام آژانس مبنی بر عدم اجرای تفاهم‌های پیشین، در شرایطی اتفاق می‌افتد که دولت جدید جمهوری اسلامی ایران برای عادی‌سازی روابط با غرب اعلام آمادگی کرده‌بود. برخی کارشناسان معتقدند که فشار به تهران در شرایطی که ایران برای مذاکره و بهبود روابط با غرب اعلام آمادگی کرده‌است با این هدف انجام می‌گیرد که در میز مذاکره امتیازهای بیشتری از جمهوری اسلامی ایران گرفته‌شود.

اتهام‌زنی‌های اخیر درست در آستانه سفر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور اسلامی ایران به نیویورک برای شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت می‌گیرد. انتظار می‌رفت با توجه به شعارهای مسعود پزشکیان در کارزار تبلیغات انتخاباتی‌اش، در این سفر مقدمات گفت‌وگو با طرف‌های غربی برای حل و فصل پرونده‌های باقیمانده میان دو طرف آغاز شود.

اما اتهام‌های اخیر باعث شده‌است تا ظرفیت چانه‌زنی ایران در میز مذاکره کاهش پیدا کند. در عین حال در شرایطی که انتظار می‌رود ایران در واکنش به ترور اسماعیل هنیه، رئیس فقید دفتر سیاسی حماس در تهران، حملات تلافی‌جویانه‌ای را به اسرائیل انجام دهد، دولت‌های غربی به صورت پیش‌دستانه فشار را بر ایران افزایش داده‌اند.

با این حال ایران هنوز بر آمادگی برای مذاکره با طرف‌های غربی و به‌ویژه اروپا تاکید می‌کند. در آستانه شروع به کار دولت چهاردهم، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری تاکید کردند که اگر اروپایی‌ها رفتار خصمانه با ایران را کنار بگذارند، می‌توانند به یکی از اولویت‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بدل شوند.

این سیاست در اظهارات وزیر خارجه جدید جمهوری اسلامی ایران هم انعکاس پیدا کرده‌است. با این حال، سیدعباس عراقچی، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در تازه‌ترین اظهارنظر خود در واکنش به تحریم‌های جدید غرب تاکید کرد: «اروپا نمی‌تواند از ما توقع داشته باشد که نگرانی‌های امنیتی آن‌ها را به‌طور یکجانبه درک کنیم. اگر آن‌ها نگرانی دارند ماهم نگرانی داریم. ما هم در حوزه تحریم‌ها، مسائل اقتصادی و امنیتی نگرانی داریم.  راه این موضوع استفاده از ابزار شکست‌خورده تحریم نیست.

قبلاً ما را تحریم کردند و در آخر خودشان به میز مذاکره رسیدند.» عراقچی ضمن اعلام آمادگی برای گفت‌وگو با غرب در چارچوب برجام گفت: «اول باید پایه مناسب برای شروع مجدد مذاکرات ایجاد شود و بعد وارد مذاکراتی شویم که براساس همان فرمول گذشته که در برجام به کار رفت که اعتمادسازی در مقابل رفع تحریم‌ها بود، پیش برود. برجام بر این منطق استوار بود که ایران اعتمادسازی نسبت به برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خودش انجام دهد و طرف مقابل هم تحریم‌ها را بردارد. ما می‌توانیم به این فرمول برگردیم. به اعتقاد بنده هنوز برجام چارچوب مناسبی است که ما را به یک توافق جدید رهنمون می‌کند. اینها البته همه منوط به این است که ما با اروپایی‌ها و بقیه اعضای برجام به نقطه‌ای از درک متقابل برسیم که بتوانیم از موضع برابر وارد گفت‌وگوهای مجدد شویم.»

رابطه نامتوازن

هرچند برخی از کارشناسان نظامی معتقدند که ارسال سلاح‌های ایرانی به روسیه و استفاده از آنها در جنگ اوکراین می‌تواند به آزمایش میدانی این سلاح‌ها در شرایط جنگی کمک کند و نقاط ضعف و قوت این سلاح‌ها را در شرایط سخت و تحت فشار جنگی مورد آزمون قرار دهد، اما به نظر می‌رسد ایران تاکنون منفعت چندانی از ادعاهای مرتبط با ارسال سلاح‌های ایرانی به روسیه نبرده‌است.

به‌‌رغم تاکید چندباره مقام‌های ایرانی مبنی بر استمرار روابط نظامی میان ایران و روسیه، روس‌ها پس از گذشت دو سال از اعلام توافق ارسال تسلیحات پیشرفته به ایران، تعهدات خود را از جمله تحویل جنگنده‌های سوخو ۳۵ و هلی‌کوپترهای تهاجمی میل ام‌آی-۲۸ اجرایی نکرده‌اند. در عین حال در حوزه‌های دیگر از جمله همکاری‌های حوزه انرژی هسته‌ای و نفت و گاز نیز به‌‌رغم چندین توافق و تفاهم‌نامه میان ایران و روسیه، هنوز هیچ پیشرفتی در این حوزه‌ها دیده نمی‌شود.

شرکت دولتی روس‌اتم روسیه قرار بود براساس توافقی که در دولت حسن روحانی با تهران امضا کرده‌بود، واحد دوم نیروگاه بوشهر را امسال و واحد سوم را دو سال دیگر به تهران تحویل بدهد، اما اخبار منتشرشده نشان می‌دهد که شرکت روس‌اتم این پروژه را رها کرده‌است و ایران با فناوری داخلی در حال پیشبرد این پروژه است. همچنین اعلام شده‌بود که روسیه قرار است ۴۰ میلیارد دلار در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کند، اما مشخص نیست تاکنون چه میزان از این سرمایه‌گذاری و در چه پروژه‌هایی عملی شده‌است.

در برابر حتی اگر اخبار رسانه‌های غربی در مورد ارسال سلاح‌های ایرانی به روسیه تایید نشود، روسیه باز هم از بدتر شدن شرایط روابط ایران و غرب منفعت می‌برد، چراکه کاهش سطح روابط ایران با غرب باعث می‌شود ایران بالاجبار رابطه نزدیک‌تری با روسیه داشته‌باشد. در عین حال با افزایش اتهام‌زنی‌ها به ایران، روسیه در جنگ اوکراین همدستی برای خود پیدا می‌کند که بار سرزنش و تحریم را با آن تقسیم کند. روایت‌های دیپلمات‌های ارشد ایران از دوره مذاکرات برجام، نشان می‌دهد که حتی پیش از آغاز جنگ اوکراین و وخامت روابط روسیه و غرب، باز هم روس‌ها علاقه‌ای به بهبود روابط ایران و غرب نداشتند، چراکه انزوای ایران را در سطح جهانی به نفع خود ارزیابی می‌کردند.

با گذشت کمتر از دوماه از آغاز به کار رسمی دولت چهاردهم، دیپلماسی تهران با شرایط سختی مواجه شده‌است و باید بتواند در این شرایط پیچیده با اتخاذ سیاستی فکرشده فرآیند ترمیم روابط با غرب و رفع تحریم‌ها را پیش ببرد و در عین حال بتواند توازن را به روابط خارجی کشور بازگرداند.