واکنش‌ها به ابلاغ قانون حجاب ابعاد گسترده‌ای پیدا کرد
حمایت اژه‌ای، نامه محقق داماد
شکاف بین سران قوا با گرفتن دست همدیگر و اقدامات ظاهری از بین نمی‌رود، باید وفاق و همدلی وجود داشته باشد. حالا رؤسای دو قوه یک طرف ایستاده‌اند و پزشکیان به عنوان رئیس قوه اجرائیه یک سو.
شکاف بین سران قوا با گرفتن دست همدیگر و اقدامات ظاهری از بین نمی‌رود، باید وفاق و همدلی وجود داشته باشد. حالا رؤسای دو قوه یک طرف ایستاده‌اند و پزشکیان به عنوان رئیس قوه اجرائیه یک سو. سرمنشأ این شکاف هر جا که باشد حالا به ابلاغ قانون عفاف و حجاب ختم شده است؛ قانونی که بسیاری تجربه سال 1401 را سرلوحه قرار داده و آن را تنش جدیدی می‌دانند؛ آن‌هم در شرایط کنونی که مشکلات اقتصادی و معیشتی، بین‌المللی و منطقه‌ای ایران را احاطه کرده است اما تندروها و سوپرانقلابی‌ها که قالیباف هم به سمت‌وسوی آنها تمایل دارد، به دنبال ابلاغ این قانون هستند و برخی از نمایندگان و کارشناسان سیاست آن را در راستای ناکارآمد نشان دادن دولت تحلیل می‌کنند.
در این میان هستند روحانیونی که شرایط بحرانی کشور را درک کرده و می‌دانند آتش نارضایتی و اعتراضات زیر خاکستر است و کافی است دمی به آن دمیده شود، با ابلاغ این قانون مخالف هستند. حتی صفحه منتسب به آیت‌الله جوادی‌آملی، مرجع تقلید در ایکس نیز بخشی از اظهارات این مرجع تقلید درباره حجاب را بازنشر کرده و نوشت: «باید توجه داشت مسائلی مانند حجاب و امثال آن با بگیر و ببند حل نمی‌شود، با ادب و عدل حل می‌شود./2 تیر 1403.»
روز گذشته غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رئیس دستگاه قضا به مجلس رفت؛ آن‌هم یک روز پس از مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور و در شرایطی که بازار تنش قانون هنوز ابلاغ نشده حجاب و عفاف داغ شده است. رئیس مجلس در این نشست اعلام کرد کسانی که سوءاستفاده کرده و از موضوع حجاب ایجاد دوقطبی می‌کنند خیر سیاسی کشور را نمی‌خواهند. او در حالی از دوقطبی صحبت می‌کند که شکاف بین حاکمیت و اقلیت طرفدار آن با جامعه بسیار زیاد شده و حتی نمایندگان هم به این مهم اذعان دارند.
ایجاد دوقطبی‌های کاذب
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس با اشاره به موضوع حجاب، آن را مسئله‌ای شرعی و قانونی دانست و افزود: «به‌هیچ عنوان رویکرد قوا و دستگاه‌های مختلف نباید در خصوص حجاب متفاوت باشد و اگر کسی بخواهد با سوءاستفاده از این موضوع دوقطبی‌های کاذب درست کند، به این معنا است که خیر دینی و سیاسی کشور را نمی‌خواهند و فقط می‌خواهند سوءاستفاده‌ای کرده و بروند درحالی‌که این موضوع شرعی و قانونی بوده و به عنوان موضوعی اجتماعی، فرهنگی و هویتی نیاز به خلاقیت، درایت و توجه دارد و هرگز نباید اجازه دهیم دشمن بر این بسترها موج‌سواری کرده و ایجاد اختلاف کند.»
مسئله حجاب کنونی منطقی نیست
غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس دستگاه قضا نیز در مجلس گفت: «مسئله حجاب و عفاف با وضعیت کنونی با هیچ منطقی درست نیست. قانونی که وضع شده باید ابلاغ و پس از ابلاغ هم باید اجرایی شود؛ وحی منزل نیست اگر کم و کاستی دارد نمایندگان آن را اصلاح کنند و اگر جایی تفسیر و ابهام دارد مجلس تفسیر کند. امروز باید همه دست به دست یکدیگر دهیم تا با کمک خدا و مردم مجاهد، مسلمان، انقلابی و با توانایی‌های داخلی مشکلات کشور را حل کنیم این موضوع نیازمند همفکری، وفاق و همکاری بیشتر است.» او از قانونی حمایت می‌کند که در دوره ریاستش بر دستگاه عدلیه، از قوه قضائیه با 7 ماده خارج و در مجلس بیش از 10 برابر و با 74 ماده تصویب شده است.
تعرض به خانواده‌ها؟
اعلام شده که هدف از مصوب قانون حجاب و عفاف، برای تحکیم خانواده است. اما آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد روز گذشته در نامه‌ای به مراجع تقلید برعکس این هدف را اعلام کرد و نوشت: «محضر مقدس مراجع معزز تقلید شیعه متع‌الله المسلمین بطول بقائهم؛ 1- امروز در کنار رسالت عظیمی که در راستای حفظ ارزش‌ها و آرمان‌های مکتب تشیع و آموزه‌های اهل بیت عصمت و طهارت(ع) به کف با کفایت آن بزرگواران سپرده شده بدون شک نظارت بر اجرای این دستور و آموزه مهم نبوی است که: یسروا ولا تعسروا و بشروا ولا تنفرو‌ا. بی‌تردید این رسالت بزرگ، در جهانی که کانون‌های قدرت و فساد در حال دامن زدن به اسلام‌هراسی و نشان دادن چهره‌ای خشن از آیین پیامبر رحمت(ص) هستند بسی حساس‌تر می‌شود.
2- مستحضرید که اخیراً قانونی در مجلس شورای اسلامی با عنوان لایحه حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب به تصویب رسیده که حسب اطلاع، قوه مجریه آمادگی اجرای آن را ندارد و آن را غیرقابل اجرا و برخلاف مصالح عامه می‌داند. تجربه عملی در پی‌گیری آنچه این قانون در پی آن است هم نشان داده است که رعایت شرایط امر به معروف و نهی از منکر از جمله عدم توهین به کسانی که امر و نهی می‌شوند و رعایت حرمت و کرامت آنها در عمل ممکن نبوده است و بسیار اتفاق افتاده است که نه‌تنها آبرو و حیثیت شخص مورد امر و نهی که خانواده آنها نیز مورد تعرض قرار گرفته است.
3- نکته مهمی که کاملاً مرتبط با رسالت مرجعیت است اینکه به نظر این‌جانب با توجه به آشنایی با مفهوم و معنای قانون و تجربه نسبتاً طولانی و انس با دانش حقوق، مواد زیادی از این قانون نه‌تنها غیرقابل اجرا که از نظر ثمربخشی در امر مقدس عفاف و حجاب درست، نتیجه عکس خواهد داد و حتی موجب تنفر نسل جوان از آموزه‌های دینی و ترک ناخواسته وطن اسلامی توسط برخی از هموطنان عزیز می‌شود.
4- مکرراً از سوی مقامات عالی کشور در ملاقات با مسئولان کشوری تذکر داده شده است که موضوع حجاب باید از طریق فرهنگی پی‌گیری شود، نه با چوب و فلک؛ ولی تصویب این قانون، خلاف منویات و تذکرات مرجعیت است.
5- اینک که این قانون هنوز ابلاغ نشده و لازم‌الاجرا نگردیده به‌عنوان یک دانش‌آموخته حوزه علمیه قم از شما بزرگواران استدعا دارم در راستای رسالت فرهنگی نهاد مرجعیت برای حل این معضل اجتماعی که عدم توجه به آن ممکن است موجب خسارت به دین و آیین و نظام و کشور عزیزمان شود عنایت ویژه فرموده تا مسئله از طرق پیش‌بینی‌شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به نحو شایسته حل و فصل گردد.»
با زور و تفنگ نمی‌توان با مردم برخورد کرد
آیت‌الله مسعودی‌خمینی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز درباره قانون عفاف و حجاب به خبرآنلاین پس از تشریح موضوع حجاب در اسلام، گفت: «اینکه رفتار و گفتار ما چطور باشد، یک مسئله دیگر است. با زور و تفنگ نمی‌توان با مردم برخورد کرد. باید با زبان لین و زبانی که همه مردم آن را می‌پسندند با آنان سخن گفت. من می‌گویم همین خانمی که سر تا پا باز می‌پوشد، اگر با زبان فکری و لین و مرام انسانی صحبت کنیم، مسائل را دقیق می‌پذیرد. حتی اگر کل آن را هم نپذیرد، بخشی از آن را رعایت می‌کند. اینجوری اگر با آنان صحبت کنیم، ۹۰درصد خانم‌ها نیز آن را می‌پذیرند، عمل می‌کنند و به دیگران هم می‌گویند.»
او با اشاره به جریمه‌های وضع‌شده در قانون حجاب و عفاف افزود: «اجرای قانون دو قسمت است؛ یک وقت اجرای قانون به این شکل است که افراد را بگیریم، زندانی و حبس کنیم و شلاق بزنیم، من با آن موافق نیستم. زنان هم نباید جوری باشند که به اینجا برسند، باید به تمام معنا به زبان لین، فهم و درک استدلال حرف بزند. اگر با خانم‌ها با زبان لین سخن بگوییم، مقداری از آنان می‌پذیرند و دیگر شلاق و زندان معنا ندارد و درست نیست. باید با آنان از قرآن و فتوا سخن گفت.»
او در پاسخ به این سوال که اصرار حامیان قانون عفاف و حجاب برای اجرای سریع‌تر قانون چقدر با هدف سنگ‌اندازی در مسیر دولت آقای پزشکیان است؟ تاکید کرد: «من از قبل هم گفته‌ام، انتخاباتی که ما در کشور داشته و داریم، فشل است. به جای آنکه افرادی را پیدا کنیم که علم داشته باشند، خوش‌فکر، خوش‌زبان، و خوش‌سابقه باشند، یک عده را داریم که از اول هم با آنان مخالف بوده و هستیم و به درد هیچ کاری هم نمی‌خورند. این افراد به دنبال سنگ‌اندازی هستند و باید از دایره فهم و درک و دایره قانون و اجرا کنار بگذاریم. متاسفانه در این جریان اخیر هم یک عده آمدند و مسئله را دست گرفتند. با انسانی که برای بیان حرف‌های خود فحش می‌دهد، تخریب می‌کند، سخت مخالف هستم و باید آنان را بیرون کرد. دولت و مردم باید با آنان مخالفت کنند. قانون اگر به این شکلی باشد که گفتم باید اجرا شود، اما اگر قانون تند باشد، دولت نباید آن را اجرا کند.»
مصلحت قانون حجاب مورد تردید است
آیت‌الله سیدمحمد هاشمی‌اصفهانی، مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم از دیگر علمایی است که به این قانون واکنش نشان داده و گفت: «قانون حجاب و عفاف صرف نظر از تاثیر و عدم تاثیر و مصلحت و عدم مصلحت آن که سخت مورد تردید است، در شرایط بحرانی معاصر منطقه و کشور با هیچ‌یک از موازین شرعی و مراتب مقرره نهی از منکر ثابت عندالفقهاء سازگار نیست. امیدواریم اولیاء امر و زعمای کشور ولو برای حفظ مصلحت نظام و جلوگیری از کاهش اعتبار آن چاره‌ای بیندیشند.»
جریمه‌های سنگین محکوم به شکستند
آیت‌الله سیدمحمدعلی ایازی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم نیز درباره قانون حجاب و عفاف به جماران گفت: «یک؛ قانون خوب، قانونی است که زمینه‌های پذیرش قلبی شهروندان و همدلی با آن فراهم شود؛ یعنی قانون در صورتی می‌تواند مفید و کارا باشد که شهروندان آن را بپذیرند، به آن اعتقاد داشته باشند و به ضرورتش ایمان پیدا کنند. دوم؛ قانون باید اجراپذیر باشد. اگر بندها و خصوصیات قانون آن‌چنان گسترده، وسیع و جزئی باشد که زمینه‌ی اجرای آن مواجه با مشکلات باشد، آن قانون اجراپذیر نخواهد بود و زمینه‌های عمل ندارد. سوم؛ قانون خوب، قانونی است که در عین سادگی، زمینه‌گریز و تفسیرهای مختلفی را فراهم نکند. اگر قانون به‌گونه‌ای باشد که زمینه تفسیرهای مختلفی را داشته باشد و وقتی‌که دست مجریان می‌افتد، هرکسی به یک‌جوری آن را تفسیر و عمل کند، باز هم یک قانون خوب نخواهد بود. تجربه هم چنین نشان داده است چنین قوانینی زمینه فساد، ارتشاء، فرار و گریز از قانون را فراهم می‌کند. چهارم؛ قانونی باشد که مجریان آن نیز به‌درستی و اجراپذیری آن اذعان داشته باشند. یعنی افزون بر شهروندان خود مجریان و کارگزاران خودشان ایمان و اعتقادی به قانون اعلام‌شده داشته باشند و اگر تردید در میان اطرافیان مجریان و در خانواده خودشان چنین اعتقادی به وجود نیاید، باز این قانون نمی‌تواند یک قانون خوب و عملی شود.»
او افزود: «پنجم؛ قانونی خوب است که در دایره‌ای محدود تجربه شده باشد. خیلی وقت‌ها کسانی درباره قانونی صحبت می‌کنند که نمی‌دانند چگونه است و چگونه نیست. معمولاً قانون را در منطقه‌ای کوچک اجرا می‌کنند و پس از موفقیت آن را گسترش می‌دهند. اگر قانونی با این دامنه عریض و طویل، یک‌چنین چیزی را نداشته باشد، قطعاً محکوم به شکست است. ششم، قانونی که جنبه کیفری و جزائی دارد، در صورتی قانون خوب می‌شود که بتواند نقش پیشگیری را داشته باشد. اما اگر قانونی، نقش تمرد و عصیان را فراهم کند، غیر از اینکه باعث می‌شود که آن قانون وسیله تمسخر و استهزاء شهروندان بشود، اصلاً کلیت قانون در جامعه را زیر سوال ببرد و در زمینه‌ها و جاهای دیگر نیز قانون را و اصل قانون را در نظام کشور بی‌ارزش کند. هفتم؛ قانون خوب این است که باید در آن بین جرم و کیفر تناسبی معقول وجود داشته باشد. اگر در قانونی، جریمه‌ها بسیار سنگین شود، معلوم است که چنین قانونی در اجرا موفق نخواهد بود. از قدیم‌الایام می‌گویند که سنگ بزرگ، علامت نزدن است.»
ایازی، با اشاره به این که «این قانون حجابی که درست کرده‌اند، هیچ‌کدام از آن خصوصیات یک قانون خوب را ندارد»، گفت: «معلوم است که طراحان آن افراد ساده‌اندیش، و ناشی نسبت به تدوین قانون بوده‌اند که یک چنین چیزی را نوشته‌اند. ظاهراً فکر هم نکرده‌اند به اینکه چنین قانونی اصلاً اجرا می‌شود و افکار عمومی می‌پذیرند، می‌فهمند که چنین قانونی را تدوین کرده‌اند. به همین دلیل، شما می‌بینید که قانون حجاب اینقدر مشکلات و فراز و نشیب و رفت و برگشت میان مجلس و شورای نگهبان داشته است؛ و نمایندگان در میان خود در چند و چون آن بحث داشته و در نهایت امروز رئیس‌جمهور آن را قبول ندارد و برای اجرا، آن را نمی‌پذیرد و رئیس مجلس می‌خواهد آن را ابلاغ کند.»
او در واکنش به این موضوع که شورای نگهبان وضعیت این لایحه را با کلیدواژه «ابهام» توصیف کرد، تاکید کرد: «همین هم خودش نشان می‌دهد کسانی که این قانون را نوشته‌اند، می‌ترسیدند و می‌دانستند که این قانون چقدر مشکلات و بازتاب منفی و مسئله دارد.»
ایازی گفت: «دولتی که الان گرفتار مشکلات اقتصادی و تنش با نظام بین‌المللی است و در زمینه‌های مختلفی مثل برق، گاز، آب، بیکاری، تورم، رکود و امثال آن مشکلات دارد، چطور می‌توان او را درگیر چنین چیزهایی سخیف و خطرناک هم کرد. [...] باید بگوییم این کسانی که این قانون را نوشتند، یک تفکر علمی، منطقی و عقلانی ندارند، یا اینکه کسانی از سر آگاهی در پی ضربه زدن به منافع ملی و برای ضربه زدن به کشور، یک چنین کاری را انجام می‌دهند. [...] آن چیزی که ما در قرآن کریم داریم، بحث محاربه و جنگیدن با خدا و افساد است. این دوتا عنوان محاربه و افساد، ردیف همدیگرند. اگر اینجوری باشد، پس باید بگوییم همه‌کسانی که امروز حجاب را رعایت نمی‌کنند، محاربه با خدا داشته و همه می‌خواهند افساد بکنند؛ یعنی شما به‌جای اینکه بگویید مردم طرفدار و همراه ما هستند، عملاً می‌خواهید همه اینها را در مقابل نظام قرار بدهید.»
او در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد: «اگر واقعاً یک جریانی بخواهد درباره چنین قانونی داوری بکند، می‌گوید غیر از اینکه این قانون توطئه‌ای برای امنیت و اضمحلال کشور و برای ضدیت درست کردن با مردم و ایجاد شکاف بین مردم و حکومت باشد، چیز دیگری نیست. [...] این نشان می‌دهد که اگر از همین روش‌های خشونت‌آمیز، ترس، ارعاب و امثال آن استفاده بشود، نه‌تنها مردم را شایق و علاقه‌مند به حجاب نمی‌کند، بلکه آنها را عاصی در برابر حکومت هم می‌کند و زمینه‌های ایستادگی و مقاومت را درست می‌کند که این متأسفانه برای نظام اصلاً چیز خوبی نیست.»
