عبور از وفاق

اگر در مجلس سیزدهم تابلویی کنار ورودی صحن قرار داشته باشد که دستورکار روزانه پارلمان را روی آن بنویسند، گزینه اول مربوط به محمدجواد ظریف است. احتمالاً باید این تابلو وجود داشته باشد چون مسئله مربوط به فرزندان محمدجواد ظریف از سوی تندروهای مجلس به جای اینکه یک مسئله حقوقی و قانونی تلقی شود، رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته است.

به نظر می‌رسد در مجلس اراده‌ای برای حذف وجود دارد و نه حل مشکل. برخورد جالب توجه و دوگانه جریان پایداری از این جهت جالب توجه است که فردی مثل مرتضی آقاتهرانی، عضو شورای مرکزی این جبهه و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس که از طرف موسسه آیت‌الله مصباح در کانادا درس می‌خواند و سپس امام جماعت مسجد امام علی نیویورک بود، سال‌ها مجوز گرین کارت را داشت؛ مجوزی که شاید امروز باطل شده باشد اما به خواست او صادر شده بود و می‌تواند یک نگرانی امنیتی باشد. درحالی‌که فرزندان ظریف مانند هزاران ایرانی متولد آمریکا تابعیت این کشور را دریافت کردند.

ماجرای یک گزارش

در جلسه صبح دیروز مجلس، حمید رسایی در تذکر آیین‌نامه‌ای گفت: «گزارش کمیسیون امنیت در خصوص انتصاب افراد در مشاغل حساس به هیئت‌رئیسه تقدیم شده اما در سه‌شنبه‌های نظارتی که روز گذشته بود به آن پرداخته نشد و از آنجا که در هفته بعد به بودجه رسیدگی می‌شود امکان رسیدگی به آن وجود ندارد. شما دو قسم قانون اساسی و آیین‌نامه خوردید که بر طبق قسم آیین‌نامه باید به آن عمل شود. آقای ظریف مجلس را به سخره گرفته است؛ باید مجلس با قوه قضائیه در خصوص این انتصاب غیرقانونی مکاتبه داشته باشد و با این فرد برخورد شود. اگر قرار است قانون تصویب شود ولی اجرایی نشود نیاز به صرف وقت و بودجه نیست.»

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در پاسخ به رسایی اظهار داشت: «اولاً در خصوص رعایت آیین‌نامه و اینکه می‌گویید گزارش کمیسیون امنیت به صحن ارائه شده باید بگویم که ما آیین‌نامه را رعایت می‌کنیم و این حرف که گزارش از کمیسیون به هیئت‌رئیسه ارسال شده، صحت ندارد زیرا گزارش از کمیسیون هنوز به هیئت‌رئیسه برای بارگذاری ارسال نشده است.»

رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: «در مورد مسئله مربوط به آقای ظریف، حتی در روز بررسی فوریت لایحه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس نیز بیان کردم که این امر تخلف است و حتماً آنجا خلاف قانون انجام شده و باید پیگیری شود و شکی در این نیست. البته غیر از روند بررسی طبق ماده 234 مسیرهای دیگری نیز دارد، باید منتظر باشیم تا گزارش کمیسیون بیاید. طبق قانون این انتصاب، انتصاب غیرقانونی است، ان‌شاء‌الله دولت نیز در این راستا خودش تدبیر کند و ما هم به عنوان مجلس حتماً اقدامات قانونی خودمان را پیگیری می‌کنیم، فعلاً گزارش مربوطه در کمیسیون هست و رئیس کمیسیون نبوده، حال گزارش را بررسی کرده و ارسال کنند، این‌کار انجام می‌شود.»

مشکل دیگری نیست؟

این مسئله در جلسه علنی دیروز مجلس مورد توجه یکی از نمایندگان قرار گرفت. احمد بیگدلی، نماینده زنجان و خدابنده در اعتراض به تکرار مکرر تذکر حمید رسائی نماینده تهران درباره ظریف، گفت: «چرا موضوع اصلی برخی همکاران شده است ظریف؟ اصلاً بردارید ظریف را اعدامش کنید ببینیم آقایان راحت می‌شوند؟! مردم مشکل آب، برق، اشتغال و مسائل دیگر دارند. صبح می‌آییم در این مجلس، ظریف. ظهر می‌خواهیم از مجلس برویم، ظریف! خواهش می‌کنم از شما ظریف را از این مملکت اخراج کنید تا آقایان راحت شوند. واقعاً در این مملکت، هیچ کار دیگری این مجلس ندارد؟» 

انتقاد با ادبیات کیهانی

رسائی در زمان کوتاهی پاسخ بیگدلی را داد و آنچه امروز جریان دارد را ناشی از فساد سیاسی و برخورد غیریکسان قانونی با مردم دانست. اما نکته جالب توجه آن نظر صریح دیگری بود که این نماینده تندرو تهران در کانال تلگرامی خود منتشر کرد: «اگر قطعی برق و گرفتاری معیشتی مردم، امروز ملعبه بازی سیاسی امثال‌تان و ابزار تحریف حقیقت و تخریب نمایندگان انقلابی در مجلس قرار داده‌اید و مردم سرافراز و عزتمند ایران را نیازمند وام مسکن ۸۰۰ میلیونی بی‌ارزش‌شده خود می‌دانید که گویا از کیسه پدرتان می‌خواهید ببخشید، نتیجه عملکرد امثال ظریف است که آب خوردن مردم را به مذاکرات و برجامِ نافرجام گره زده بودند و امروز هم شما و هم‌مسلکان‌تان با قانون‌شکنی و بدون شرم از مردم قصد دارید مجدد ایشان را به مسند قدرت برگردانید. لایحه ظریف را که دوستان بی‌مسئولیت و دردناآشنا و رفیق‌باز شما برای فرار از قانون‌شکنی آشکارشان به مجلس آوردند!  دست پیش می‌گیرید و مطالبه‌گران را متهم جلوه می‌دهید؟ موضوع ظریف نیست جناب بیگدلی! مسئله احیای جریان غربگرای ساده‌لوح و نکبت‌بار ظریفیسم است که باعثان وضعیت امروز اقتصاد و معیشت مردم هستند و شما سنگ آن را به سینه می‌زنید. خدا می‌بیند و مردم می‌فهمند جناب بیگدلی...»

فارغ از پاسخ‌هایی که به هر کدام از صحبت‌های مطرح‌شده از سوی این نماینده تهران می‌شود داد، به نظر می‌رسد در نهایت مشکل شخصی این طیف با ظریف از بابت نقشی که در حل پرونده هسته‌ای ایران داشت، بیش از پیش نمود داشته است. قانون به‌کارگیری اشخاص در مشاغل حساس از ابتدای طرحش با انتقادات فراوانی مواجه بود چراکه مسائل زیادی برای افراد مختلف ایجاد می‌کرد. از جمله مسئله ایرانیان نخبه خارج از کشور که در ابتدای هر دولتی، گفته می‌شود اراده محکمی برای بازگشت آنان به کشور وجود دارد. اما آن‌ها همین امروز اگر برگردند براساس این قانون و تفسیرهایی که از آن وجود دارد نمی‌توانند شغل تاثیرگذاری بر عهده بگیرند.

نکته مهم این است که پارلمان و قوه قانون‌گذاری هر کشوری اگر کارکرد صحیحی داشته باشد، دقیقاً با همین مسئله‌ای که نماینده تهران آن را فرار از قانون‌شکنی می‌داند مواجه می‌شود. زمانی که یک قانون نادرست از مسیر نگاهی نادرست به تصویب برسد، راه صحیح برای اصلاح آن تقدیم لایحه یا طرح از درون پارلمان است. اگر این مسیر وجود نداشت هنوز سیاهان در آمریکا به طور قانونی شهروندان درجه ۲ بودند یا زنان در بسیاری از کشورها نمی‌توانستند حق رای داشته باشند. چراکه این تضییعات انسانی به وسیله قانون‌های نادرست اعمال می‌شد و اصلاحش از مسیر پارلمان اتفاق می‌افتاد. 

وفاق ملی پشتوانه سیاست خارجی

درحالی‌که تندروهای مجلس مشغول تخریب پزشکیان و دولتش هستند، سه‌شنبه‌شب جلسه‌ای میان مسعود پزشکیان با اساتید سیاست خارجی و روابط بین‌الملل برگزار شد. مهدی سنایی، مشاور سیاسی رئیس‌جمهور و ظریف، معاون راهبردی نیز در این دیدار حضور داشتند. این مسئله از چه جهت در نقطه مقابل جریان تخریب تندروها در مجلس قرار دارد؟ تندترین منتقدان و مخالفان سیاست خارجی دولت چهاردهم و شخص ظریف - به عنوان یک چهره دیپلماتیک - در این جلسه حضور داشتند تا صحبت‌هایشان از سوی رئیس‌جمهور شنیده شود. از فواد ایزدی به‌عنوان یکی از مشهورترین منتقدان برجام و شخص ظریف تا محمد مرندی تئوریسین نظریه «زمستان سخت اروپا»

در این جلسه حاضر بودند.  پزشکیان در بخشی از صحبت‌های خود در این جلسه با بیان اینکه امروز «وفاق ملی» نقطه اصلی اتکای ما برای حل نه‌تنها مسائل سیاست خارجی، بلکه تمامی مشکلات گریبان‌گیر در کشور است، افزود: «ما نباید دانسته و یا نادانسته به شکاف اجتماعی و دعواهای سیاسی در جامعه دامن بزنیم. دولت برای اینکه بتواند در عرصه سیاست خارجی و نظام بین‌الملل پشتوانه محکمی داشته باشد، ابتدا باید بتواند وفاق ملی را در داخل کشور و در میان مردم تقویت کند. همه جریان‌های سیاسی در کشور باید بدون ایجاد دعوا و یا متهم کردن یکدیگر به خیانت در یک نقطه مشترک به تفاهم برسند و دولت آن نسخه شفابخش را اجرا کند تا بتوانیم مشکلات مردم و کشور را برطرف کنیم. اگر در کشور ید واحد شویم، آمریکا نمی‌تواند برای ما مشکل جدی ایجاد کند.»

درحالی‌که شخص رئیس‌جمهور تلاش می‌کند این وضعیت تغییر کند، تحرکات داخل مجلس خیلی با این روند هم‌خوانی ندارد. با توجه به راهبرد و کلان‌پروژه پزشکیان برای وفاق حداکثری، پایان دادن به دعواهای بی‌حاصل سیاسی و آمادگی کشور برای حل مشکلات داخلی و خارجی، تندروها در مجلس روی خوشی به این راهبرد نشان نمی‌دهند.

ظریف چه می‌کند؟

معاون راهبردی رئیس‌جمهور درباره این حواشی اظهارنظر زیادی نمی‌کند. شاید از زمانی که این بازی در مجلس شروع شد، او تنها در جریان سخنرانی خود در جلسه رونمایی کتاب توئیتری شدن سیاست، نکته‌ای با مزاح در این باره گفته باشد. دیروز او در حیاط دولت واکنشی به سوال‌ها درباره اظهارنظر قالیباف در جلسه صبح مجلس نشان نداد. عصر دیروز نیز که رئیس مجلس در نشست خبری خود، درباره لزوم کناره‌گیری ظریفانه ظریف تا زمان حل مشکل صحبت کرد، تا زمان تنظیم این گزارش واکنشی از سوی ظریف نشان داده نشد. 

ظریف یک چهره دیپلماتیک و شناخته‌شده است. بزرگ‌ترین جرمی که مرتکب شد نیز این بود که پرونده هسته‌ای ایران در شورای امنیت سازمان ملل را حل کرد. اما درحالی‌که نیروهای راست افراطی در رسانه‌ها، فضای مجازی و پارلمان کمر به حذف او بسته‌اند، آخرین صحبت‌هایش در همایش الگوهای امنیت و چشم‌انداز ثبات در منطقه غرب آسیا  که در دانشگاه تهران برگزار شد، جالب توجه است.

ظریف درباره نگاه به ایرانیان گفت: «ایرانیان تهدید نیستند و نباید نگران ایرانی بود و نباید به اسم تهدید، دسترسی ایرانیان به فضای مجازی را محدود کرد. حتی ایرانیان و زنان ایرانی خارج از کشور فرصت هستند و اینکه طور دیگر می‌اندیشند را نباید تهدید دانست. برای تأمین امنیت رضایت‌مندی مردم ضروری است. اعتقاد دارم بعد از بقا به عنوان یک رکن امنیت ملی؛ «رضایت‌مندی» و «عزت مردم» دو رکن دیگر تأمین امنیت و منافع ملی محسوب می‌شوند. امروز باید مردم ایران در معیشت و رفاه خوب زندگی کنند. امروز هیچ‌کس نمی‌تواند یک ایرانی را تهدید کند و زمان آن رسیده رفاه و رضایت‌مندی ایرانیان هم جلب شود.»

معاون راهبردی رئیس‌جمهور درباره نوع رفتار ایران در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ گفت: «ایران باید به این باور برسد که بازیگر است. امروز همه کشورها تلاش می‌کنند حضور ترامپ در کاخ سفید را به نفع منافع خود هدایت کنند و ما هم باید در این زمینه به کنشگر تبدیل شویم و منافع ملی را در نظر بگیریم.»