مصوبه‌ای با چشمهای بسته
درخبرها آمده است ایران عضویت خودش در سه سازمان جهانی «شورای بین‌المللی موزه‌ها» و «شورای بین‌المللی محوطه‌ها و بناها» (ایکوموس) و همچنین «شبکه سازمان‌های علمی جهان سوم» را لغو می‌کند.
ایران در پی خروج از این سازمان‌های جهانی، پرداخت حق عضویت به آنها را نیز قطع خواهد کرد. گفته می‌شود وزارت میراث فرهنگی و گردشگری درخواست عدم عضویت در شورای بین‌المللی محوطه‌ها و بناها را نیز داشته است.
دولت مصوبه‌ای هم درباره خروج از این سازمان‌های بین‌المللی داشته است که تنها به امضای ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه رسیده است.
درواقع این مصوبه را به دولت هم نبرده‌اند که کار کارشناسی دقیق‌تری روی آن صورت بگیرد و دست‌کم وزارت میراث فرهنگی هم درباره این مصوبه نظر بدهد.
اما این مصوبه یک ایراد مهم دارد که به‌نوعی گاف دولت هم به شمار می‌رود. نخست اینکه سازمان‌هایی که نام آنها رفت، جزو سازمان‌های غیردولتی و مردم‌نهاد هستند و نه دولتی که ایران بخواهد از آنها خارج شود.
به عبارتی سه سازمانی که نام آنها ذکر شده است، مؤسسه‌های تخصصی مردم‌نهاد هستند. بنابراین به نظر می‌رسد دولت به علت بی‌پولی خواستار خروج از عضویت در این سازمان‌ها شده است، درحالی‌که حق عضویت ایکوموس و ایکوم ایران را دولت نمی‌دهد، بلکه همین نهادهای داخلی ایران از اعضای خودش حق عضویت دریافت کرده و آن را به این سازمان‌های بین‌المللی پرداخت می‌کند.
مثلاً سازمان‌های بین‌المللی دیگری مانند ایکروم هم وجود دارد که یک نهاد تخصصی در حوزه حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی است و دولت‌ها در آن عضویت دارند. دولت می‌تواند برای عضویت یا لغو عضویت در این سازمان‌ها تصمیم بگیرد، اما سازمان‌هایی که دولت برای خروج از آنها مصوبه داده است جزو سازمان‌های غیردولتی و مردم‌نهاد هستند که قاعدتاً دولت نمی‌بایست درباره آنها ورود می‌کرد.
پس این سوال مطرح می‌شود که عضویت ایران در این سازمان‌ها چه عیب و ایرادی دارد؟ مصوبه دولت هیچ اشاره‌ای به ایرادهای عضویت در این سازمان‌های بین‌المللی ندارد. اصلاً عضویت ایران در همه سال‌های گذشته چه صدمه‌ای و خدشه‌ای داشته که پس از سال‌های طولانی و ناگهان تصمیم به خروج از آنها بگیریم؟
سازمان‌هایی که نام آنها ذکرشده نه سیاسی هستند و نه مسئله و مشکل خاصی دارند که تصمیم به خروج از آنها بگیریم. حتی عضویت ایران در این نهادها سودمندی‌های فراوانی دارد.
چون کار این نهادهای غیردولتی همفکری و توصیه برای حفاظت از میراث فرهنگی است و راهکارهایی را براساس منشور ونیز و منشور وین و مانند آن ارائه می‌دهند که بتوانیم از آثار تاریخی خودمان بهتر محافظت کنیم.
این سازمان‌ها، مشارکت را تقویت می‌کند. باعث افزایش آگاهی اعضا درباره میراث غنی ایران می‌شوند و عشق و علاقه‌مندی به هویت فرهنگی کشورها به وجود می‌آورند.
مشخص است که هماهنگی خاصی با ایکوم و ایکوموس و حتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران صورت نگرفته و مصوبه بدون نظر این نهادها و همچنین وزارت میراث فرهنگی تهیه شده است. چون توضیح رسمی که روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی منتشر کرده است در نقطه مقابل این مصوبه است.
اگر نگاه کوتاهی به تعریف هر یک از این سازمان‌ها داشته باشیم متوجه می‌شویم که شورای بین‌المللی موزه‌ها یک سازمان تخصصی موزه‌داری در سطح جهان است که به ارتقا و محافظت از میراث فرهنگی می‌پردازد و ۱۳۷ کشور جهان درآن عضویت دارند.
شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها(ایکوموس) نیز سازمانی برای نگهداری و پاسداری از اماکن میراث فرهنگی در سراسر جهان است. ایکوموس ایران هم با نیت پاسداشت هویت ملی از طریق ترویج شناخت ارزش‌های نهفته در بناها و محوطه‌های تاریخی تشکیل شده است.
تصمیم به خروج ناگهانی ایران از این نهادهای غیردولتی بسیار عجیب است. میراث فرهنگی، سرشار از درس‌های زندگی برای آیندگان است و روح و هویت یک سرزمین به شمار می‌رود.
حفاظت از میراث فرهنگی و بناهای تاریخی یعنی حفاظت از یک گنج بی‌بدیل و هویت غنی و ریشه‌دار که می‌تواند به ارتقای سطح دانش و بینش عمومی و اعتلای فرهنگ و هنر کشور و ترویج و اشاعه فرهنگ و هنر اصیل ایرانی و اسلام منجر شود.
دولت به جای تصمیم به خروج از این سازمان‌ها باید به تقویت نهادهای غیردولتی بپردازد و برای پاسداری از میراث فرهنگی ایران تلاش کند. شاید لازم باشد مؤسسه فرهنگی ایکوموس ایران و همچنین کمیته ملی موزه‌ها – ایکوم ایران هر چه زودتر درباره این مصوبه دولت بیانیه بدهند و شفاف‌سازی کنند.
ایران کشوری است که در طول سال‌های طولانی با تعداد بی‌شماری سرزمین، تمدن، قوم، زبان، بنا و آیین و رسوم سر و کار داشته است، زمانی فرمانروا بوده و زمانی زیردست، اما هیچ‌گاه از صف اول تاریخ عقب ننشسته است، به‌طوری‌که ما نه‌فقط با گذشته خود که با دنیا نیز یک تاریخ مشترک داریم و باید در حفظ و نگهداری آن بکوشیم. ما چاره‌ای نداریم جز اینکه برای حفظ ایران و ایرانی از میراث فرهنگی کهن‌مان دفاع کنیم و با چشم بازتری به امروز و فردا نگاه کنیم.
