نگرانی آمریکا از شراکت روسیه و چین

قدرت روزافزون چین و تضعیف موقعیت روسیه در پی کاهش منابع این کشور در جنگ با اوکراین، در حال تغییر دادن ژئوپلیتیک آسیای مرکزی است. قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان که از نظر تاریخی تحت نفوذ روسیه بودند، اکنون به سمت همکاری اقتصادی رو به رشد با چین و ابتکار کمربند و جاده  کشیده می‌شوند.

جنگ روسیه با اوکراین، ظرفیت این کشور را برای تعامل منطقه‌ای محدود کرده و باعث تقویت اهرم اقتصادی چین شده است.  پکن و مسکو در حال آزمایش ابعاد و عمق جدیدی از روابط خود هستند که می‌تواند تعامل آینده آنها با پایتخت‌های آسیای مرکزی را شکل دهد.این پویایی پیچیده فرصتی را برای تعمیق روابط آمریکا با کشورهای آسیای مرکزی فراهم می‌کند. واشنگتن باید تلاش‌ برای همکاری با پنج کشور آسیای مرکزی را افزایش دهد و از اهمیت راهبردی آنها، دیپلماسی چندوجهی و تغییرات مداوم در روابط روسیه و چین برای تقویت استقلال بیشتر منطقه و تنوع بخشیدن به مشارکت‌های خود استفاده کند.

آمریکا با اقدام فوری می‌تواند از طریق تقویت مشارکت‌های اقتصادی، دیپلماتیک و امنیتی با منطقه، از تمایل برخی کشورهای آسیای مرکزی برای کاهش وابستگی به روسیه و چین بهره‌برداری کند.اجلاس C5+1 در سال 2023، که آمریکا و پنج کشور آسیای مرکزی را گرد هم آورد، می‌تواند چارچوبی را برای تعامل عمیق‌تر واشنگتن فراهم کند. این اجلاس، گفت‌وگوهایی حیاتی در مورد مواد معدنی را برای بهره‌برداری از منابع منطقه‌ای و کاهش وابستگی به چین، در کنار تعهداتی برای همکاری در مبارزه با تروریسم و ​​امنیت مرزی آغاز کرد. پس از آن در مارس 2024، مجمع تجاری B5+1 در آلماتی برگزار شد که به تقویت پیوندهای اقتصادی بخش خصوصی کمک کرد.

آمریکا باید ابتکارات تجاری و سرمایه‌گذاری را در اولویت قرار دهد و با ارائه کمک‌های فنی و تأمین مالی برای پروژه‌های زیرساختی به کشورهای آسیای مرکزی در مقاومت آنها در برابر سلطه اقتصادی چین کمک کند. در حالی‌که تنوع اقتصادی بسیار مهم است، آمریکا باید به نگرانی‌های امنیتی آسیای مرکزی نیز بپردازد تا با نفوذ روسیه از طریق سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) و حضور امنیتی رو به رشد چین در منطقه مقابله کند. این می‌تواند شامل اقدامات کنترل مرزی، آموزش ضدتروریسم و ​​اطلاعات باشد.تعامل دیپلماتیک نیز به همان اندازه حیاتی است.

اکثر کشورهای آسیای مرکزی سیاست‌های خارجی «چندوجهی» را دنبال می‌کنند و روابط امنیتی روسیه را با مشارکت‌های اقتصادی چین متعادل می‌کنند و از وابستگی بیش از حد به هر یک از آنها اجتناب می‌کنند.آمریکا می‌تواند با گسترش مبادلات فرهنگی و آموزشی، مانند افزایش بورسیه‌های تحصیلی برای دانشجویان آسیای مرکزی و ترویج برنامه‌های زبان انگلیسی در منطقه، از این عمل‌گرایی حمایت کند. همچنین می‌تواند با حمایت از ثبات داخلی به این کشورها کمک کند تا در برابر فشار مسکو و پکن مقاومت کنند.

آمریکا باید همکاری روسیه و چین را که از سال ۲۰۲۲ شدت گرفته، هوشمندانه مدیریت کند. اقدامات روسیه در اوکراین و هشدارهای پوتین به قزاقستان، باعث شده است تا رهبران آسیای مرکزی در مورد ناراحت کردن کرملین محتاط باشند. درخواست قزاقستان در ۲۰۲۲ از نیروهای حافظ صلح روسیه، هرچند با استقبال رسمی مواجه شد، این نگرانی را تقویت کرد که ممکن است روسیه از این بی‌ثباتی برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند.تمرکز روسیه بر اوکراین، منابع اقتصادی آن را برای آسیای مرکزی محدود کرده و خلأیی ایجاد کرده که چین با سرمایه‌گذاری‌های کمربند و جاده آن را پر می‌کند.

آمریکا می‌تواند با معرفی کشورهای آسیای مرکزی به عنوان شرکای بی‌طرف، از تنش در همکاری چین و روسیه بهره‌برداری کند تا رهبران منطقه بتوانند از وابستگی انحصاری به روسیه یا چین اجتناب کنند. برای مثال، حمایت از صادرات گاز ترکمنستان به اروپا از طریق خط لوله ترانس خزر، وابستگی آن را کاهش داده و استقلال آن را افزایش می‌دهد.

مقابله با مشارکت چین و روسیه نیازمند یک بازی طولانی‌مدت است، نه دنبال کردن راهبرد ساده‌انگارانه جدا کردن روسیه از چین با چشم‌پوشی از اقداماتش در اوکراین. بلکه باید از کارت‌هایی استفاده کند که چین با ادعاهای الحاق‌گرایانه درباره خاک روسیه در خاور دور روی میز قرار داده است. اگرچه پکن هرگز رسماً پیمان ۲۰۰۱ دوجانبه که هرگونه ادعای ارضی را رد می‌کند، نقض نکرده، اما گفتمان عمومی در پلتفرم‌های چینی سیبری را «سرزمین دزدیده شده» خطاب می‌کند.

مسیر معقول با در نظر گرفتن منافع اصلی آمریکا در اروپا و آسیا، دنبال کردن صلح پایدار در اوکراین است. همزمان، واشنگتن باید به طور محرمانه با مسکو درباره تهدید چین در راستای منافع حیاتی روسیه در خاور دور گفت‌وگو کند و آمادگی خود را برای کمک پس از تحقق صلح در اوکراین اعلام کند.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید