آتش‌بس به‌شدت شکننده/چرا باید هوشیار بود و به آتش‌بس خیلی امید نداشت؟
دو روز از آتش‌بس میان ایران و اسرائیل گذشته است، اما به گواه همه ناظران این آتش‌بس می‌تواند بسیار شکننده باشد.
دو روز از آتش‌بس میان ایران و اسرائیل گذشته است، اما به گواه همه ناظران این آتش‌بس می‌تواند بسیار شکننده باشد. حتی اگر فرض کنیم این آتش‌بس در هفته‌ها و ماه‌های آینده برقرار خواهد بود، لزوماً به این معنا نیست که نقض‌های موردی از سوی اسرائیل صورت نخواهد گرفت.
نخست اینکه این رویه معمول اسرائیل درخصوص همه آتش‌بس‌ها بوده و دوم اینکه هنوز مجموعه‌ای از مسائل نشده باقی مانده است که راه برای از بین بردن آتش‌بس باز می‌گذارد.
روز ۲۳ ژوئن، دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات‌متحده، در رسانه‌های اجتماعی اعلام کرد که ایران و اسرائیل با آتش‌بس توافق کرده‌اند و آتش‌بس قرار است از اوایل ۲۴ ژوئن به اجرا درآید. اگرچه وزیر امور خارجه ایران در ابتدا موافقت با آتش‌بس را تکذیب کرد و گفت، تنها زمانی حمله به اسرائیل متوقف می‌شود که حملات اسرائیل به ایران متوقف شود اما کمی بعد برخی رسانه‌ها از تحمیل آتش‌بس به اسرائیل خبر دادند.
اسرائیل نیز به‌طور مشابه موافقت کرد که حملات به ایران را تا زمانی که ایران حملات خود را متوقف کند، متوقف خواهد کرد. پیش از مهلت آتش‌بس، اسرائیلی حملاتی علیه ایران صورت داد و ایران در پاسخ موشک‌هایی شلیک کرد که سه اسرائیلی را کشت و چندین‌نفر دیگر را زخمی کرد. اسرائیل همچنین مجموعه‌ای از حملات را علیه مناطق مختلف تهران انجام داد، علاوه بر اینکه طبق گزارش‌ها 16 نفر را در استان گیلان در حملات اسرائیل به شهادت رسیدند.
تنها چندساعت پس از اجرای آتش‌بس، اسرائیل ایران را به پرتاب دو موشک به سمت شمال اسرائیل متهم کرد که منجر به تلفات جانی نشد، ادعایی که ایران آن را رد کرده است. با این وجود، اسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، ادعا کرد که ایران با این حملات آتش‌بس را «کاملاً نقض» کرده و به ارتش اسرائیل دستور داد تا حملات به اهداف نظامی در ایران را از سر بگیرد.
اینجا بود که ترامپ به‌سرعت وارد عمل شد و علناً به اسرائیل در مورد تلافی هشدار داد و پس از تماس بین بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و ترامپ، اسرائیل تصمیم گرفت تنها حمله‌ای کوچک به یک سیستم راداری در شمال ایران صورت دهد.
ترامپ پس از اعلام آتش‌بس، که به ادعای او هر دو کشور آن را نقض کرده‌اند، از اقدامات اسرائیل و ایران انتقاد کرد. ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در 24 ژوئن گفت: «من از این واقعیت که اسرائیل بلافاصله پس از توافق، از مواضع خود عقب‌نشینی کرد، خوشم نیامد.» با این حال، او نگفت که آتش‌بس کاملاً از بین رفته است.
در چند روز گذشته، ایران و اسرائیل تمایل خود را برای کاهش تنش در منازعه نشان داده‌اند، و هر دو طرف با فشار قابل‌توجهی از سوی ایالات‌متحده روبه‌رو شدند. در 23 ژوئن، منابع رسانه‌ای اسرائیل گفته بودند که اسرائیل احتمالاً حملات خود علیه ایران را ظرف چندروز به پایان خواهد رساند. نتانیاهو در بیانیه‌ای در ۲۴ ژوئن مدعی شد که اسرائیل پس از دستیابی به اهداف نظامی تعیین‌شده از آغاز حملات ۱۳ ژوئن علیه ایران با پیشنهاد آتش‌بس موافقت کرده است.
هرچند به نظر می‌رسد اسرائیل هیچ‌کدام از این برنامه‌ها را به‌طور برگشت‌ناپذیر نابود نکرده است. در همین حال، در پاسخ به حملات ۲۲ ژوئن ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران، ایران نیز حمله تلافی‌جویانه ۲۳ ژوئن خود علیه پایگاه هوایی العدید قطر، که میزبان بزرگترین پایگاه نظامی ایالات‌متحده در خاورمیانه است، را با دقت تنظیم و از پیش اعلام کرد. این حمله از پیش به قطری‌ها اطلاع داده شده بود و اخبار منتشر شده حاکی از آن است که هیچ نظامی آمریکایی در این حمله کشته نشده است.
ایران پیش از انجام حمله در ۲۳ ژوئن، برنامه‌های خود برای حمله به پایگاه نظامی در قطر را اعلام کرده بود. این امر هم قطر و هم ایالات متحده را قادر ساخت تا اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از تلفات و خسارات فیزیکی انجام دهند.
پس از این حمله، ترامپ در رسانه‌های اجتماعی این حمله را «بسیار ضعیف» خواند، از ایران به خاطر هشدار قبلی تشکر کرد و از ایران و اسرائیل خواست تا «صلح و هماهنگی در منطقه» را دنبال کنند. اظهارات ترامپ نشان داد که اگر ایران پاسخ بیشتری ندهد، بعید است که ایالات‌متحده تلافی کند.
اما اگر حتی فرض کنیم که آتش‌بس در هفته‌ها و ماه‌های آینده برقرار باشد، اختلافات حل نشده بین اسرائیل، ایران و ایالات‌متحده، در را برای نقض آتش‌بس در آینده باز می‌گذارد و احتمالاً آتش‌بس را تحت فشار قرار داده و می‌تواند آن را از بین ببرد.
در حال حاضر، اسرائیل و ایران دلایلی برای کاهش تنش و پایبندی به آتش‌بس دارند، زیرا هر دو کشور در حال حاضر با فشار ترامپ روبه‌رو هستند و نگران کاهش تعداد موشک‌ها، پرتابگرها و پدافند هوایی خود هستند و ترجیح می‌دهند به بازسازی توان نظامی خود بپردازند. با این وجود، مسائل اساسی مختلفی که در ابتدا باعث جنگ کوتاه اسرائیل و ایران شد، همچنان حل‌نشده باقی مانده است.
اول اینکه اگرچه خسارات ناشی از حملات اسرائیل ممکن است برنامه‌های هسته‌ای و موشک‌های بالستیک ایران را به عقب رانده باشد، اما هیچ‌کدام از آنها از بین نرفته‌اند، به این معنی که ایران احتمالاً هر دو برنامه را بازسازی خواهد کرد.
به این ترتیب، حتی اگر تهدید ایران برای امنیت ملی اسرائیل موقتاً کاهش یافته باشد، احتمالاً درنهایت اسرائیل نمی‌تواند خیلی احساس امنیت کند.
علاوه بر این، نتانیاهو احتمالاً با فشار داخلی فزاینده‌ای، ازجمله از سوی تندروهای اسرائیلی در دولت ائتلافی خود، برای انجام دور دیگری از حملات برای تضعیف بیشتر قابلیت‌های ایران روبه‌رو خواهد شد. علاوه بر این، ترامپ بارها از ایران خواسته است که برنامه غنی‌سازی هسته‌ای خود را کنار بگذارد و ایران
نیز تاکنون هیچ علاقه‌ای به موافقت با این درخواست نشان نداده است. این بدان‌معناست که حتی اگر ایالات‌متحده و ایران دوباره در مذاکرات هسته‌ای شرکت کنند، احتمالاً به همان بن‌بستی که مذاکرات را در آوریل و مه متوقف کرد، خواهند رسید.
زیرا ایران درخواست‌های ایالات‌متحده برای توقف غنی‌سازی اورانیوم را رد خواهد کرد و بر حقوق هسته‌ای خود پافشاری خواهد کرد. بنابراین اگر ترامپ به‌طور فزاینده‌ای از عدم پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای ناامید شود، ممکن است دوباره فشار خود را بر اسرائیل برای حفظ آتش‌بس کاهش دهد و درنتیجه نتانیاهو را برای از سرگیری حملات به ایران وسوسه شود.
در یک سناریوی دیگر که احتمال وقوع‌اش کمتر است، حتی ممکن است که ترامپ دستور حملات بیشتر ایالات‌متحده را برای فشار بیشتر بر ایران جهت دستیابی به توافق صادر کند، اما او احتمالاً با مقاومت برخی از حامیان داخلی خود که مخالف دخالت ایالات‌متحده در جنگ‌های جدید هستند، روبه‌رو خواهد شد. بنابراین اگرچه ممکن است که آتش‌بس در طول چند هفته و ماه آینده همچنان برقرار باشد، اما اختلافات حل‌نشده بین اسرائیل، ایران و ایالات‌متحده
احتمال نقض آتش‌بس یا حتی فروپاشی کامل آن را افزایش می‌دهد و بار دیگر آتش درگیری را شعله‌ور می‌کند و این‌بار ممکن است آتش این درگیری با سرعت زیاد به منطقه نیز سرایت کند.
