آینده اپوزیسیون ترکیه

در 19 مارس، اکرم امام‌‌اوغلو، شهردار استانبول به اتهام فساد مالی و سوءاستفاده از سمت دولتی خود در بازداشت موقت قرار گرفت. دو روز بعد، دستگیر شد. این تاریخ‌ها معنای قابل‌توجهی دارند چون قرار بود در 23 مارس، حزب اصلی مخالف ترکیه، حزب جمهوری‌خواه خلق  نامزد ریاست‌جمهوری خود برای رقابت‌های اولیه انتخابات 2028 را انتخاب کند. امام‌اوغلو تنها نامزد این حزب بود. مفهوم آن گمانه‌زنی‌های گسترده‌ای را در میان مردم رقم زد که انگیزه این بازداشت را تمایل به حذف رقیب قدر ریاست‌جمهوری می‌دیدند تا برخورد با فساد. 

از زمان دستگیری امام‌اوغلو، ترکیه شاهد اعتراضات سراسری بوده که به‌تدریج از تعداد آنها کاسته شد. این رخدادها حزب رقیب را از نظر اخلاقی و سیاسی تقویت می‌کرد. حزب جمهوری‌خواه خلق حالا مومنتوم سیاسی خود را پیدا کرده. با این حال، حفظ این مومنتوم تا سه سال آینده کار بسیار سخت و دشواری خواهد بود.

اتفاقات بسیاری به این بستگی دارد که اپوزیسیون چقدر بتواند بستری برای انرژی که از دستگیری امام‌اوغلو به روندها و روایت‌های سیاسی تزریق شد، ایجاد کند و در عین حال فاز جدید سیاست‌های ترکیه را هدایت کند. 

سه مسئله مهم وجود دارد: چگونگی رسیدگی به مسئله نامزدی ریاست‌جمهوری، تضمین اینکه حزب جمهوری‌خواه خلق و نامزد آن می‌توانند افراد بیشتری فراتر از پایگاه اجتماعی سنتی خود جلب کنند و اینکه چگونه باید از سیاست‌های هویتی اجتناب کرد و بر مسائل حاکمیتی و سیاستی متمرکز شد.  

مدت‌ها بود که اپوزیسیون ترکیه از نداشتن یک نامزد کارآمد برای به چالش کشیدن رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در انتخابات رنج می‌برد. رهبران پیشین حزب جمهوری‌خواه خلق، دنیز بایکال و کمال قلیچ‌داراوغلو، کاریزمای کافی و جذابیت شخصی نداشتند، با این حال اپوزیسیون با پیوستن قلیچ‌داراوغلو 48درصد از آراء را در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری 2023 کسب کرد.

اما پس از پیروزی‌های اپوزیسیون در انتخابات‌های محلی در سال‌های 2019 و 2024، شرایط تغییر کرد. شهرداران استانبول و آنکارا، اکرم امام‌اوغلو و منصور یاواش به ترتیب، به‌عنوان شخصیت‌های سیاسی محبوب با جذابیت ملی ظهور کردند. اوزگور اوزل، رئیس کنونی حزب جمهوری‌خواه خلق، دست‌کم از زمان دستگیری امام‌اوغلو هم همینطور. به‌جای کمبود گزینه‌های مهم، معمای اخیر حزب جمهوری‌خواه خلق این است که چگونه حضور چندین نامزد احتمالی را مدیریت کند و از ظهور رقابت‌های داخل حزبی جلوگیری کند. 

با این وجود، امام‌اوغلو با وجود آنکه رئیس این حزب نبود به‌عنوان رهبر اپوزیسیون عمل کرد. پیش از دستگیری، گزینه اپوزیسیون برای نامزدی ریاست‌جمهوری به‌نظر به او نزدیک بود. با وجود دستگیری، حزب جمهوری‌خواه خلق امام‌اوغلو را به‌عنوان نامزد ریاست‌جمهوری اعلام کرد. 

دستگیری و لغو مدرک دانشگاهی (که از نیازمندی‌ها برای ریاست‌جمهوری در ترکیه است) امام‌اوغلو ممکن است مانع شرکت او در انتخابات شود. در این صورت، مسئله این است که چه کسی نامزد حزب جمهوری‌خواه خلق خواهد شد. تلاش‌ها برای توافق بر سر نامزد جانشین می‌تواند به رقابت درون‌حزبی و حتی چنددستگی منجر شود. 

در این مرحله، اوزل، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق شانس بیشتری برای جایگزینی دارد. عملکرد سیاسی او از زمان دستگیری قوی بوده است. علاوه بر آن، در نشست فوریتی این حزب که در 6 آوریل برگزار شد او قدرت خود را تثبیت کرد. 

حزب جمهوری‌خواه خلق و نامزد ریاست‌جمهوری آن برای پیروزی در انتخابات باید بتوانند فراتر از پایگاه رای‌دهندگان سنتی حزب را جذب کنند. برای مدت‌ها میزان رای این حزب حدود 20 تا 25درصد بوده. این حزب نتوانسته گروه‌های اجتماعی مانند کردها و محافظه‌کاران را به خود جلب کند. برای دولت این به‌معنای حضور اپوزیسیونی است که توانایی کافی برای به چالش کشیدن قدرت آن را ندارد. قلیچ‌داراوغلو، رئیس پیشین حزب جمهوری‌خواه خلق تلاش‌هایی برای گسترده‌تر کردن پایگاه اجتماعی حزب با تمرکز بر جلب کردها و محافظه‌کاران انجام داد. 

با این حال این شرایط در سال‌های اخیر تغییر کرده است. امام‌اوغلو و یاواش پیشینه سنتی حزب جمهوری‌خواه خلق را ندارند، این سیاست را به چالش کشیده‌اند. یاواش می‌تواند ملی‌گرایان و برخی از محافظه‌کاران را جلب کند و امام‌اوغلو می‌تواند برای کُردها و بخش دیگری از محافظه‌کاران جذاب باشد. در شرایطی که امام‌اوغلو در زندان است مسئله این است که اپوزیسیون چگونه می‌تواند این روند را به پایان برساند. 

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید