عذرخواهی پوتین از آذربایجان

پس از گمانه‌زنی‌ها از اینکه عامل سقوط هواپیمای مسافربری جمهوری آذربایجان در قزاقستان یک عامل خارجی از سوری روسیه بوده، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در گفت‌وگو با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان عذرخواهی کرد. علی‌اف این حادثه را یک «تراژدی بزرگ» توصیف و اعلام کرد که نخست‌وزیر کمیسیونی را برای بررسی این حادثه رهبری خواهد کرد. 

وزارت حمل‌و‌نقل و هواپیمایی جمهوری آذربایجان در پی سقوط هواپیمای مسافربری این کشور و در میانه گمانه‌زنی‌ها در مورد نقش روسیه در این حادثه، به‌طور رسمی اعلام کرد که این هواپیما بر اثر برخورد خارجی سقوط کرده است. هواپیمایی جمهوری آذربایجان «دخالت فنی و فیزیکی خارجی» را عامل این سقوط برشمرد. هواپیمای مسافربری آذربایجان مدل امبرائر ۱۹۰ روز چهارشنبه درحالی‌که از مبدأ باکو به مقصد «گروزنی» در چچن در پرواز بود؛ به دلیل مه غلیظ مجبور به تغییر مسیر شده و در نهایت سقوط کرد.

سقوط این هواپیما، به جان‌باختن ۳۸ نفر از مجموع ۶۷ مسافر این هواپیما منجر شد. دو خلبان و یک مهماندارِ این پرواز هم در بین جان‌باختگان هستند. شهروندان کشورهایی از جمله جمهوری آذربایجان، روسیه، قزاقستان و قرقیزستان، مسافران این هواپیما را تشکیل می‌داده‌اند. این هواپیما پیش از سقوط به هنگام فرود اضطراری در نزدیکی شهر «آق‌تاو» در قزاقستان از مسیر پروازی‌اش در چچن به سمت دریای خزر منحرف شده بود.

خبرگزاری دولتی جمهوری آذربایجان اعلام کرد که یک هیئت رسمی متشکل از وزیر شرایط اضطراری، معاون دادستان کل کشور و معاون رئیس شرکت هواپیمایی جمهوری آذربایجان برای انجام «تحقیقات در محل» به آکتائو اعزام شده‌اند.

دفتر مطبوعاتی رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان نیز اعلام کرد که الهام علی‌اف با شنیدن خبر سقوط هواپیما، سفر به سن‌پترزبورگ برای شرکت در نشست غیررسمی سران کشورهای همسود را ناتمام گذاشته و به کشورش بازگشت. در پی این حادثه مرگبار دولت جمهوری آذربایجان یک روز عزای عمومی اعلام کرد. روز پنجشنبه مقامات آمریکایی مدعی شده بودند که براساس بررسی‌های اولیه سیستم‌های ضدهوایی روسی ممکن است موجب سقوط هواپیمای مسافربری آذربایجان شده باشند.

این مقامات تأکید کرده بودند که آثار برجای‌مانده بر هواپیما با صدمات ناشی از انفجار سازگاری دارد. منابع دولتی در باکو مدعی شده‌اند که این هواپیمای آسیب‌دیده با وجود درخواست خلبانان برای فرود اضطراری، اجازه فرود در هیچ فرودگاهی در روسیه را پیدا نکرده و دستور داده شده که از دریای خزر به سمت آکتائو در قزاقستان پرواز کند. بر اساس داده‌ها، سیستم‌های ناوبری GPS هواپیما در سراسر مسیر پرواز بر فراز دریا مسدود بوده است.

در پی مطرح شدن ادعاهایی در خصوص احتمال برخورد موشک روسیه به هواپیمای جمهوری آذربایجان، رئیس‌جمهور اوکراین خواستار تحقیق در این زمینه شد. رئیس‌جمهور اوکراین در پیامی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده بود، با اتهام‌زنی به روسیه گفت: «هرگونه تلفات جانی، مستلزم تحقیقات کامل به منظور روشن شدن حقیقت است. شواهد بصری واضح در محل سقوط نشان می‌دهد که روسیه مسئول این فاجعه است.» اظهارات زلنسکی در شرایطی مطرح شده است که برخی منابع در جمهوری آذربایجان ادعا کرده‌اند که این هواپیما توسط سامانه پدافند هوایی روسیه سرنگون شده است.

این منابع مدعی هستند که هواپیمای فوق، از منطقه‌ای در روسیه عبور می‌کرد که درماه‌های اخیر، مسکو در آن منطقه، سامانه‌های پدافند هوایی برای مقابله با حملات پهپادی اوکراین مستقر کرده بود.

از طرف دیگر، مقام‌های روسیه می‌گویند که در زمان وقوع حادثه، درگیر حملات پهپادی اوکراین بوده و سامانه‌های پدافندی این کشور در حالت آماده‌باش بوده است. خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از دو مسافر و یک خدمه هواپیمای جمهوری آذربایجان که در قزاقستان سقوط کرد، نوشت سرنشینان این هواپیما هنگام نزدیک شدن به گروزنی، مقصد اصلی پرواز در جنوب روسیه، دست‌کم یک صدای بلند شبیه به انفجار را شنیده‌اند.

یکی از مسافران این پرواز که در بیمارستان بستری است، به رویترز گفت: «پس از انفجار... احساس می‌کردم هواپیما در حال سقوط است.» پروازها از باکو به فرودگاه‌های روسیه طبق تصمیم سازمان هواپیمایی کشوری آذربایجان از تاریخ ۲۸ دسامبر ۲۰۲۴ به حالت تعلیق درآمده‌اند.