سانسور به سبک متا

اینستاگرام چرا مسدود شد؟

هرچند برای مسدودسازی دسترسی به پلتفرم اینستاگرام در ترکیه دلیلی ذکر نشده، همچنین تاریخ پایانی نیز مشخص نشده است، اما اظهارات فخرالدین آلتون، وزیر ارتباطات ترکیه و انتقادات او از حذف پست‌های مرتبط با ترور اسماعیل هنیه، یکی از رهبران حماس که روز چهارشنبه به شهادت رسید، می‌تواند دلیل این اقدام باشد. به گزارش دویچه‌وله، BTK  در وب‌سایت خود نوشت که Instagram.com  با تصمیمی در تاریخ ۲۰۲۴/۰۸/۰۲ مسدود شده و جزئیات بیشتری در این خصوص ارائه نداد. آلتون روز چهارشنبه اعلام کرده بود که این غول رسانه‌های اجتماعی به مردم اجازه انتشار پیام تسلیت برای شهید هنیه را نمی‌داده و برای این کار به نقض هیچ‌کدام از سیاست‌هایش اشاره نمی‌کرده است. هنیه از متحدان نزدیک به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه بود و این‌دو آخرین‌بار در ماه آوریل در استانبول یکدیگر را ملاقات کردند.

این اولین‌بار نیست که ترکیه دسترسی به سایت‌های شبکه‌های اجتماعی را قطع می‌کند. ویکی‌پدیا بین آوریل ۲۰۱۷ و ژانویه ۲۰۲۰ به‌دلیل انتشار دو مقاله که ادعا می‌کردند میان ریاست‌جمهوری ترکیه و افراط‌گرایی ارتباطی وجود دارد، مسدود شد. همچنین در ماه آوریل نیز شرکت متا، شبکه اجتماعی تردز خود را در ترکیه پس از اینکه مقامات این کشور آنها را از اشتراک‌گذاری اطلاعات با اینستاگرام منع کردند، تعلیق کرد. درحالی‌که گفته می‌شود اینستاگرام از ۸۵ میلیون جمعیت ترکیه بیش از ۵۰ میلیون کاربر دارد، شرکت مادر اینستاگرام، متا، هنوز در مورد این ممنوعیت یا نظرات آلتون اظهارنظری نکرده است.

ترکیه تنها معترض نیست

روز پنجشنبه نیز انور ابراهیم، نخست‌وزیر مالزی، با متهم کردن شرکت متا به بزدلی، به حذف پست‌های مربوط به ترور هنیه انتقاد کرد. به گزارش رویترز، این اظهارنظر پس از آن روی داد که پست فیس‌بوک انور درباره ترور اسماعیل هنیه حذف شد. این جدیدترین اختلاف دولت مالزی با شرکت صاحب پلتفرم‌های اینستاگرام و فیس‌بوک بر سر محتوای مسدودشده است. مالزی به عنوان کشوری که بیشتر جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند، حامی فلسطین است. انور در پی شهادت رهبر حماس، ویدئویی از تماس تلفنی خود با یک مقام حماس برای ابراز تسلیت منتشر کرده بود که بعداً حذف شد. انور که در ماه می‌۲۰۲۴  در قطر با هنیه دیدار کرده بود، گفته است که روابط خوبی با رهبری سیاسی حماس دارد اما هیچ ارتباطی در سطح نظامی ندارد. او در صفحه فیس‌بوک خود نوشت: «این پیام واضح و قاطعی برای متا است؛ این نمایش بزدلانه را متوقف کنید.» متا به درخواست اظهارنظر رویترز درباره این موضوع پاسخ نداده است.

فهمی فاضیل، وزیر ارتباطات مالزی نیز گفته که از متا در این مورد توضیح خواسته شده و مشخص نیست، آیا این پست‌ها به‌طور خودکار حذف شده‌اند یا پس از یک شکایت. شرکت متا، حماس را در دسته «سازمان خطرناک» رده‌بندی کرده و ارائه محتوا در ستایش این گروه را ممنوع کرده است. این شرکت گفته برای اعمال این سیاست روی پلتفرم‌های خود، از ترکیبی از تشخیص خودکار و بررسی انسانی استفاده می‌کند. مالزی پیش‌تر نیز به‌خاطر حذف محتوا، ازجمله حذف پوشش رسانه‌های محلی از آخرین دیدار انور با هنیه، به متا شکایت کرده بود. هرچند این محتوای حذف‌شده، بعدتر به پلتفرم‌ها برگشت و متا اعلام کرد به دنبال حذف و سرکوب عمدی کاربران خود نیست و قصد ندارد محتواهای حامی فلسطینی‌ها را محدود کند.

درگیری‌های متا بر سر سیاست‌گذاری

از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ و آغاز درگیری‌ها میان حماس و اسرائیل در نوار غزه، شرکت متا سیاست‌های سختگیرانه‌ای را روی پلتفرم‌های خود اعمال کرده تا مانع ارائه محتوایی در ستایش از حماس شود که متا آن را سازمانی خطرناک می‌داند. فورچون یک ماه پیش گزارشی از درگیری‌های این شرکت بر سر واژه «شهید» و حساسیت‌های این شرکت ارائه داده بود. به گزارش فورچون، هیئت نظارت مستقل متا توصیه کرده بود که شرکت متا سیاست ممنوعیت استفاده از اصطلاح عربی «شهید» را در رابطه با افراد یا سازمان‌هایی که متا آنها را خطرناک می‌داند، لغو کند. متا معتقد بود این اصطلاح، در این شرایط نوعی ستایش است.

با این حال پیچیدگی واژه شهید باعث شده بود تا متا از هیئت‌نظارت مستقل در این خصوص کمک بگیرد. این هیئت که توسط متا تأمین مالی می‌شود، نمی‌تواند توصیه‌های الزام‌آوری خارج از موارد خاص صادر کند، ولی متا در دوم جولای ۲۰۲۴ اعلام کرده بود ممنوعیت کلی استفاده از واژه شهید را حذف می‌کند و استفاده از واژه شهید در صورتی ممنوع است که همراه با یک یا چند مورد از سه نشانه خشونت باشد؛ یعنی در صورت استفاده از تصویر سلاح، کلماتی که استفاده یا حمل سلاح را رواج می‌دهند یا در اشاره به یک «رویداد مشخص» مانند یک حمله تروریستی. هیئت‌نظارت همچنان از متا خواسته بود تا در مورد اینکه چگونه افراد، سازمان‌ها و رویدادها را به‌عنوان خطرناک تعیین می‌کند، شفاف‌تر باشد. اما با این وجود از این اقدام هم استقبال کرده و گفته بود سیاست قبلی به حذف میلیون‌ها پست منجر شده بود که بیشتر کاربران مسلمان را تحت‌تأثیر قرار می‌داد.

استفاده از واژه «صهیونیست» نیز چالش دیگری برای متا بود. در گزارشی که گاردین ۹ جولای ۲۰۲۴ منتشر کرده، درباره این چالش بحث شده است. متا در آن زمان اعلام کرده بود که شروع به حذف پست‌های بیشتری خواهد کرد که هدف آنها «صهیونیست‌ها» است؛ زمانی که از این اصطلاح برای اشاره به یهودیان و اسرائیلی‌ها به‌شکل کلی استفاده می‌شود و نه حامیان یک جنبش سیاسی. او اعلام کرده بود حذف متن‌هایی را که از کلیشه‌های ضدیهود استفاده می‌کنند یا هدف‌شان تهدید به خشونت یا ارعاب یهودیان یا اسرائیلی‌هاست، در دستور کار خود دارد. سیاست گفتار نفرت متا حملات مستقیم به افراد را براساس ویژگی‌هایی چون نژاد، قومیت، وابستگی مذهبی، معلولیت و هویت جنسیتی ممنوع می‌کند.

در حدود سه ماه پیش نیز میدل‌ایست مونیتور گزارش کرده بود که اسرائیل برای سیستم هوش مصنوعی خود به نام «Lavender» که برای شناسایی مظنونان در نوار غزه استفاده می‌شود، از همکاری با واتس‌اپ، محصول دیگر شرکت متا، بهره می‌برد تا اطلاعات گرو‌ه‌های واتس‌اپی را در اختیار آنها قرار دهد.

به‌گفته گاردین، متا سال‌هاست که به دلیل نحوه برخورد با محتوای مربوط به خاورمیانه مورد انتقاد قرار گرفته و این انتقادات پس از آغاز جنگ در نوار غزه قوت گرفته است. گروه‌های حقوق بشری معتقدند متا محتوای حمایت‌کننده از فلسطینیان را به عناوین مختلف در فیس‌بوک و اینستاگرام حذف و سرکوب می‌کند.