سفر بی‌حاصل؟
بررسی تور خاورمیانه‌ای آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه آمریکا
بررسی تور خاورمیانه‌ای آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه آمریکا
یک ماه از زمان آغاز جنگ میان حماس با اسرائیل می‌گذرد و در این مدت وزرای امور خارجه ایران و آمریکا سفرهای متعددی به منطقه داشتند و در این دیدارها نیز هر کدام اظهاراتی را بیان کردند که گاهی رنگ و بوی تهدید نیز داشت که با واکنش سریع طرفین همراه بود. اما در این میان هر دو خواهان یک هدف مشترک هستند؛ توقف و عدم گسترش جنگ. ایران و آمریکا برای توقف جنگ دلایل خاص خود را دارند اما در این میان آمریکا بدون پاسخ‌گویی به نهادی حمایت‌های معنوی و مادی بسیاری را نثار اسرائیل کرده است و قادر نبوده نتانیاهو را برای آتش‌بس موقت همراه خود کند. بنابراین چاره‌ای جز سفرهای مکرر وزیر امور خارجه آمریکا باقی نمانده تا با حرف‌درمانی شرایط را برای خود بهبود ببخشد. این در حالی است که از دید کارشناسان سفر وزیر خارجه آمریکا به منطقه بدون هیچ دستاوردی تنها برای عدم گسترش جنگ در منطقه در حال انجام است هرچند کشورهای منطقه این روزها میزبان خوبی برای آمریکا نیستند زیرا کمک‌های آمریکا به اسرائیل موجب کشته شدن غیرنظامیان شده است.
آمریکا از آغاز حمله حماس تاکنون حامی سرسخت اسرائیل بوده و این حمایت‌ها در کنار ارسال تجهیزات، مادی نیز بوده است با این حال وزیر امور خارجه آمریکا در این مدت سفرهای متعددی به کشورهای منطقه داشته است که آخرین آن سفر یکباره به عراق و ترکیه بود. اگرچه بلینکن در بغداد مورد استقبال قرار گرفت اما براساس اخبارهای منتشرشده با توجه به اظهارات اخیر اردوغان در واکنش به حملات اسرائیل، او در آنکارا با استقبال گرم همتای خود مواجه نشد. این در حالی است که در روزهایی که وزیر امور خارجه آمریکا به منطقه سفر کرده است، نخست‌وزیر عراق به ایران آمد و دیدارهایی نیز با مقامات ارشد کشور و مهمتر از آن با رهبری داشت. نکته مهم دیگر اینکه وزیر امور خارجه ایران در سفری که چند روز پیش به آنکارا داشت، مورد استقبال همتای خود قرار گرفت. موضوع مهم دیگر پیام‌های ارسالی آمریکا به ایران است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در این باره گفت: «در سه روز گذشته آمریکایی‌ها به ما پیام دادند که ما به دنبال آتش‌بس هستیم و اقداماتی را نیز انجام دادند اما در عمل فقط از کشتار جمعی و نسل‌کشی در غزه حمایت کردند.» در این باره و در آستانه سفر وزیر
امور خارجه به منطقه، نیویورک‌تایمز در گزارشی ادعا کرده است که مقام‌های دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا مدعی شدند که واشنگتن از طریق شرکای خود در منطقه به ایران و حزب‌الله پیام‌هایی ارسال کرده و هشدار داده است در صورت حمله به اسرائیل، آماده مداخله نظامی علیه آنهاست. اما بلینکن در سفر یکباره و چندساعته خود به بغداد در دیدار با نخست‌وزیر عراق، نسبت به ایران اظهار دوستانه‌ای داشته و اعلام کرده است: «ما خواهان هیچ‌گونه رویارویی با ایران نیستیم اما همه اقدامات را برای محافظت از نیروها و شهروندان خود انجام خواهیم داد.» البته او اعلام کرد که واشنگتن پیام بسیار واضحی را برای کسانی که نظامیان آمریکایی را تهدید می‌کنند، ارسال کرده است که این کار را انجام ندهید. مسئله دیگر تلاش آمریکا برای آتش‌بس دوستانه است که بلینکن ادعا کرد پیشرفت‌های خوبی در این باره حاصل شده است.
روسیه و نتانیاهو علاقه‌مند به گسترش جنگ هستند
علی بیگدلی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه شهیدبهشتی سفر سوم وزیر امور خارجه آمریکا به منطقه را سفری بدون دستاورد و به نوعی دلجویانه از رهبران منطقه دانست و به هم‌میهن گفت: «این سفر با سفرهای گذشته آنتونی بلینکن متفاوت بود زیرا بعد از مخالفت نتانیاهو با آتش‌بس، آمریکا با عجله به عراق آمد تا ضمن دیدار با رهبران منطقه و دلجویی، به آرام شدن فضای داخلی این کشورها کمک کند. در واقع این سفر را نوعی پیام برای به پایان رسیدن جنگ در منطقه می‌توان تعبیر کرد.» او ادامه داد: «سفر به عراق قابل پیش‌بینی نبود و با وجود تهدیدهای گروه‌های وابسته به ایران، این سفر انجام شد. نکته مهم این سفر به رسمیت شناختن حق حاکمیت ملی عراق توسط دولت مستقر بود. این سفر دستاوردی نداشت زیرا آمریکا به دنبال دستاورد خاص نیست و برای این انجام شد تا اعلام شود که آمریکا همچنان روابط خود را با کشورهای عربی همانند گذشته دارد. سران کشورهای عربی به خاطر فضای داخلی ناچارند از آمریکا بخواهند که به دنبال آتش‌بس باشد. این در حالی است که آمریکا به‌خوبی مِی‌داند نتانیاهو به دنبال آتش‌بس نیست و اظهاراتش درباره آزادسازی گروگان‌ها دروغ است زیرا او از این جنگ به
دنبال دستاورد خودش است تا بر حمله هفتم اکتبر سایه بیندازد. پیش از این نیز گفتم که اگر جنگ هم‌اکنون تمام شود نتانیاهو به دادگاه خواهد رفت و کابینه او سقوط خواهد کرد بنابراین مادامی که دستاورد مورد نظرش تامین نشود آتش‌بس نخواهد شد.»
این کارشناس بین‌المللی در پاسخ به این پرسش که سفر وزیر امور خارجه به عراق و ترکیه چه آثاری برای ایران خواهد داشت؟ تاکید کرد: «قبل از هفتم اکتبر، میان ایران و آمریکا دیپلماسی محرمانه‌ای توسط قطر برقرار شده بود. این دیپلماسی محرمانه بعد از آغاز جنگ نیز ادامه دارد برای همین در این مدت شاهد بودیم که سخنان مقامات ارشد ایران نسبت به آمریکا ملایم‌تر شده است و حتی در بخش داخلی نیز شاهد تظاهرات و اظهارات تند و تحریک‌آمیز نبودیم. اما موضوع دیگر این است که سخنرانی سیدحسن نصرالله نیز محافظه‌کارانه بود.» بیدگلی معتقد است، دیپلماسی محرمانه برای این است که نیروهای وابسته به ایران اقدامات تحریک‌آمیز در سوریه و عراق نداشته باشند. دیدار اسماعیل هنیه با رهبری نیز نوعی نمایش قدرت است تا بر حفظ روابط ایران با غزه تاکید شود.
او با اشاره به اینکه تغییرات جدی در منطقه در حال انجام است، درباره اینکه آیا به‌زودی شاهد آتش‌بس خواهیم بود یا پیش‌بینی روسیه مبنی بر توسعه جنگ در منطقه صحیح‌تر است؟ گفت: «برای پاسخ دادن باید مجهولات این جنگ را در نظر گرفت؛ نخست اینکه هنوز به‌طور دقیق مشخص نشده است که حماس با چه دلیل و محرکی به اسرائیل حمله کرد و اینکه چگونه این فضا باز شده که حماس به سرزمین اسرائیل ورود کند. درحالی‌که حماس به‌خوبی مِی‌دانست که اسرائیل به این حمله پاسخ خشونت‌آمیزی خواهد داد. مجهول دوم اینکه، اسرائیل تا کجا می‌خواهد در غزه پیشروی کند و چه برنامه‌ای دارد؟ برنامه نتانیاهو برای دو میلیون و 200 هزار نفر ساکن در غزه چیست؟ به همین دلیل نمی‌توان درباره این مسئله به‌راحتی پیش‌بینی کرد که در آینده نزدیک چه اتفاقی رخ خواهد داد. اما یک نکته واضح این است که نتانیاهو و روسیه هر دو به گسترش جنگ علاقه‌مند هستند تا آمریکا در منطقه زمین‌گیر شود. کنگره آمریکا به دنبال این است که از ادامه دادن کمک‌ها به اوکراین صرف‌نظر کند و روس‌ها هم می‌خواهند که موضوع اوکراین به فراموشی برود و این به نفع روس‌هاست.»
آمریکا هم می‌خواهد حماس نابود شود
سیدجلال ساداتیان، سفیر سابق ایران در انگلستان با بیان اینکه سفرهای وزرای امور خارجه ایران و آمریکا که در منطقه انجام شده است تابع جریاناتی‌ست که در حال اتفاق افتادن است، به هم‌میهن گفت: «این جربانات در درجه اول ناشی از عصبانیت، بغض و کینه نتانیاهو است که از سوی حماس ضربه جدی را دریافت کرده است زیرا همواره از ضربه‌ناپذیر بودن و نفوذناپذیری اسرائیل و گنبد آهنین سخن گفته می‌شد که همه شکسته شد. این حمله جایگاه سیاسی نتانیاهو را زیر سوال برد بنابراین با وحشی‌گری تمام، غیرنظامیان را بمباران کرد و تاکنون نیز از مجموع کشته‌شدگان حماس بیش از 60درصد آنها زنان و کودکان بودند که سهم کودکان بیشتر است.» او با اشاره به حمایت‌های آمریکا و اروپا از اسرائیل تصریح کرد: «این روزها شاهد تظاهرات در شهرهای مهم آمریکا و شهرهای اروپا علیه اسرائیل هستیم، حتی در دانشگاه‌‌ها نسبت به بمباران غیرنظامیان و محیط‌های درمانی و آموزشی در غزه توسط اسرائیل تجمع و تظاهرات برپا می‌شود. حتی شخصیت‌های اثرگذار نیز نسبت به حمایت آمریکا از اسرائیل واکنش نشان داده‌اند و آن را زیر سوال برده‌اند. در واکنش به این تظاهرات، آمریکا به خوبی می‌داند در این
شرایط حمایت از اسرائیل برای آنها چقدر می‌تواند دردسرساز شود هرچند که آمریکا همهجانبه (ارسال تجهیزات و کمک‌های مالی) از اسرائیل در این جنگ حمایت کرده است.» این کارشناس با بیان اینکه اسرائیل به دنبال آن است که ریشه حماس و جهاد اسلامی را از بین ببرد و بر غزه تسلط یابد، بنابراین اگر به این هدف دست نیابد یعنی شکست خورده است، اظهار کرد: «البته این روزها زمزمه‌هایی مبنی بر رفتن نتانیاهو شنیده می‌شود و به محض آتش‌بس این کار انجام خواهد شد. در این شرایط تردید آمریکا نسبت به حمایت از اسرائیل بیشتر شده است زیرا آمریکا نمی‌خواهد دامنه جنگ گسترش یابد و تنها می‌خواهد حماس سرکوب شود اما این روزها اسرائیل از بمب‌های غیرقانونی برای بمباران مردم غزه استفاده می‌کند. در این شرایط است که فشار افکار عمومی بر آمریکا برای توقف اقدامات اسرائیل افزایش یافته است.» او درباره شرط نتانیاهو برای آتش‌بس درباره گروگان‌ها نیز تاکید کرد: «در دو روز اخیر حملات همهجانبه به شمال غزه را شاهد بودیم، با وجود اینکه فشار بر اسرائیل برای آتش‌بس افزایش یافته است اما نتانیاهو بهانه گروگان‌ها را دارد تا بتواند به ادامه وحشی‌گری خود ادامه دهد و با
آتش‌بس موافق نیست. رفت‌وآمدهای وزرای خارجه ایران و آمریکا برای رسیدن به آتش‌بس است اما اسرائیل در برابر این خواسته مقاومت می‌کند.»
ساداتیان درباره سفر اخیر وزیر امور خارجه آمریکا به عراق و پیام آن به ایران نیز گفت: «صحبت‌های اخیر سیدحسن نصرالله با واکنش‌های مختلفی مواجه شد. او در این سخنرانی به صراحت اعلام کرد که ایران و لبنان در جریان این حمله نبوده‌اند و این پیام را داد که ایران و لبنان به دنبال توسعه جنگ نیستند به شرط اینکه این جنگ متوقف شود اما آمادگی دارد بیش از درگیری کنونی در مناطق مرزی لبنان، در صورت گسترده شدن جنگ، ورود کند. البته آمریکایی‌ها نیز اعلام کرده‌اند که به‌دنبال توسعه جنگ نیستند و حتی به چینی‌ها گفته‌اند که ایران جنگ را توسعه ندهد.» او با اشاره به دیدار نخست‌وزیر عراق با مقام رهبری و نکته مشترک این دیدار مبنی بر توقف جنگ تصریح کرد: «ایران و کشورهای منطقه هیچ‌کدام به دنبال توسعه جنگ نیستند اما آمریکا از اسرائیل حمایت می‌کند. به هر حال با وجود فشارهای بین‌المللی، اسرائیل نسبت به این فشارها بی‌توجهی می‌کند و بمباران غیرنظامیان را ادامه مِی‌دهد. انتظار می‌رود که آمریکا بیش از این برای توقف جنگ به اسرائیل فشار بیاورد شاید هم به دنبال آن است که ریشه حماس توسط اسرائیل کنده شود.»
