قطع روابط اقتصادی آلمان با ایران

در راستای همراهی با اعتراضات صورت گرفت

آلمان بزرگترین شریک تجاری ایران در اروپا تصمیم گرفته است به دلیل رفتار ایران با معترضان، همکاری‌های اقتصادی خود را با ایران به حالت تعلیق درآورد. این در حالی است که این کشور از ابتدای سال میلادی 2022 تا سپتامبر، بالاترین حجم تبادلات تجاری با ایران را در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا به نام خود ثبت کرده است، به‌طوری‌که حجم تجارت بین دو کشور در مقایسه با سال گذشته 16درصد افزایش یافته است. حال این سوال مطرح می‌شود که در شرایط کنونی اقتصادی و مهمتر اینکه در زمانی که شریک راهبردی ایران در آسیا - چین - به سمت منافع شخصی خود علیه ایران گام برداشته است، دولت برای برون‌رفت از مشکلات اقتصادی چه کاری می‌تواند انجام دهد؟ آن هم در شرایطی که قیمت ارز و سکه و طلا در شیب تند صعودی در حرکت است و به تبع این رشد قیمت‌ها، بر سایر بازارها از جمله خودرو و مسکن نیز اثرگذار بوده است. کشور آلمان از همان روزهایی که اعتراضات مردمی (شهریورماه امسال) در کشور آغاز شد، از جمله کشورهای سردمدار برای همراهی با اعتراضات مردمی بود. مقامات این کشور بارها در شبکه‌های مجازی و رسمی نسبت به نوع برخورد حاکمیت با معترضان سوگیری‌ کرده‌اند و تمام تلاش خود را برای اعمال محدودیت‌های بین‌المللی برای ایران در دستور کار خود قرار داده‌اند. در جدیدترین تصمیم مقامات این کشور، دولت آلمان اعلام کرد که تدابیر اتخاذشده برای توسعه همکاری‌ها با ایران را به حالت تعلیق درآورده است. البته پیش از اعلام رسمی این کشور، عباسعلی قصاعی، رئیس اتاق مشترک ایران و آلمان در 12آذرماه امسال اعلام کرده بود: «شرکت‌های بزرگ آلمانی در ایران هنوز به‌صورت رسمی حضور دارند و از ایران خارج نشده‌اند، هرچند که روابط و تجارت‌مان‌ کم شده است، اما این شرکت‌ها به امید بهبود روابط تجاری، شرکت و پرسنل‌های خود را در ایران حفظ کردند و منتظر روز‌های بهتر هستند.» او تاکید کرد: «چند سالی است که آلمان دیگر شریک نخست تجاری ایران محسوب نمی‌شود و کشورهای چین، امارات و عراق سهم بیشتری از تجارت با ایران را دارا هستند.» این در حالی است که اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان با عضویت 300 فعال اقتصادی ایرانی و 200 عضو فعال آلمانی، از بزرگترین اتاق‌های مشترک بازرگانی در کشور است. صنایع ایران و آلمان پیوند بسیار زیادی با هم دارند و در میان کشورهای صاحب تکنولوژی، بعد از آمریکا، آلمان کشوری است که حرف بسیاری برای گفتن دارد.

حجم تجارت بین ایران و آلمان در سال میلادی 2022

براساس اعلام اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان که در شهریورماه امسال منتشر شده است،‌ حجم تجارت بین ایران و آلمان از ژانویه تا سپتامبر 2022، 16درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشتته رشد داشته، به عبارتی در این مدت 1495 میلیون یورو معامله انجام شده است، درحالی که در سال گذشته 1285 میلیون یورو بوده است. همچنین صادرات آلمان به ایران 1265 میلیون یورو بوده که 20درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد داشته است. این در حالی است که سال گذشته 1054میلیون یورو صادرات انجام شده است. صادرات ایران به آلمان نیز 230 میلیون یورو است که بدون تغییر بوده است. براساس آمار منتشرشده حجم تجارت در سپتامبر 2022 از 135میلیون یورو به 264میلیون یورو افزایش پیدا کرده که نشان‌دهنده رشد 95درصدی نسبت به ماه مشابه در سال گذشته است. همچنین صادرات آلمان به ایران در این ماه، 241 میلیون یورو بوده که با توجه به حجم 113میلیون یورویی در سال گذشته، نشان‌دهنده رشد 113درصدی است. صادرات ایران به آلمان نیز در این ماه با رشد چهار درصدی از 22 میلیون یورو به 23 میلیون یورو رسیده است. نکته مهم اینکه براساس آمارهای موجود کشور آلمان بیشترین حجم معاملات تجاری را با ایران در بین کشورهای اروپایی دارد. همچنین با استناد به خبر منتشرشده در سایت اتاق بازرگانی ایران و آلمان، آمار منتشرشده توسط اداره آمار فدرال آلمان نشان می‌دهد در این بازه زمانی، گروه کالایی مواد غذایی و دام با 458 میلیون یورو در صدر کالاهای صادراتی از مقصد آلمان به ایران بوده است که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته (223 میلیون یورو)، 105درصد رشد داشته است. گروه‌های کالایی خودرو و ماشین‌آلات صنعتی و مواد شیمیایی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بیشترین کالای صادراتی ایران به آلمان نیز مواد خام غیرخوراکی و غیرسوخت با 92 میلیون یورو بوده است.

چرا روابط تجاری با آلمان مهم است؟

مهراد عباد، نائب‌رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق بازرگانی تهران درباره تعلیق ضمانت‌نامه‌های اعتباری و سرمایه‌گذاری برای توسعه تجارت با ایران توسط آلمان و آثار آن بر اقتصاد و تجارت گفت: «آلمان در سال‌های اخیر در زمینه انتقال فناوری به ایران کمک شایسته‌ای کرده است. بسیاری از تجهیزات در عسلویه و ماهشهر از لینده آلمان تامین می‌شود و خروج آلمان تاثیر خود را در این صنعت خواهد گذاشت. اگر سایر کشور‌های اروپایی به تبعیت از آلمان این سیاست را دنبال کنند، اوضاع برای ایران دشوارتر خواهد شد.» شریف نظام‌مافی، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوئیس نیز با توجه به نقش مهم آلمان در اقتصاد اروپا در پاسخ به این سوال که تصمیم این دولت برای توقف توسعه همکاری‌ها با ایران می‌تواند برای اقتصاد ما نتایجی داشته باشد؟‌ اظهار کرد: «بررسی عملکرد تجاری ایران و اروپا در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که آلمان همواره به‌عنوان شریک اصلی اروپایی اقتصاد ایران مطرح بوده و در سال‌های گذشته چه در حوزه سرمایه‌گذاری و چه در صادرات کالا نقشی مهم در این عرصه ایفا کرده است. در کنار آن آلمانی‌ها در بخش‌هایی از صنعت فعال هستند که جایگزین کردن‌شان با سایر کشورها دشوار است. از سوی دیگر با توجه به گستردگی اقتصاد این کشور در اروپا بسیاری از اعضای این اتحادیه نیز تصمیمات خود را بر مبنای برنامه‌های آلمان پیگیری می‌کنند. از این‌رو، این اتفاق بسیار تاسف‌برانگیز بود و امیدواریم تغییراتی در این رویه اجرایی شود.»

قطع همکاری اقتصادی آلمان اثر تشویق و تهییج‌کنندگی دارد

حسن فروزان‌فر، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه تعاملات تجاری میان ایران و آلمان تاریخی است، به هم‌میهن گفت: «صنعت ایران در بخش‌هایی از شمال غربی کشور کاملا ریشه آلمانی دارد. این کشور همواره با ایران تعاملات تجاری پیوسته در تمام ادوار داشته است و حتی در بدترین شرایط روابط اقتصادی ایران و آلمان برقرار بوده است. بنابراین قطع همکاری اقتصادی ایران با آلمان می‌تواند آثار منفی قابل لمسی در فضای اقتصادی و کسب‌وکار کشور داشته باشد.» او با اشاره به اینکه آلمان به دلیل تحریم‌ها، سرمایه‌گذاری مهمی را در ایران در دستور کار خود نداشت و بیشتر همکاری‌ها و مراودات محدود تجاری بوده است، اعلام کرد: ‌«قطع همکاری اقتصادی آلمان با ایران تاثیر شگرفی ندارد، زیرا محدودیت‌های تجاری در زمینه انتقال پول و تحریم‌ها موجب شده تا شرکت‌های معتبر بین‌المللی در ایران حضور نداشته باشند و اگر تجارتی نیز وجود دارد، به‌طور مستقیم نبوده است. با این حال این قطع همکاری می‌تواند آغازی برای اتمام همکاری اقتصادی سایر کشورهای اروپایی با ایران باشد و به این معناست که تعاملات تجاری ایران هر روز محدودتر می‌شود و این موضوع نگران‌کننده است.» از دید این فعال بخش خصوصی، قطع روابط اقتصادی بیش از آنکه آثار مالی داشته باشد، آثار منفی از نوع تشویق و تهییج‌کنندگی برای سایر کشورها می‌تواند داشته باشد. بنابراین هر قطع ارتباط اقتصادی به تعاملات اقتصادی ایران آسیب می‌زند. مهمتر اینکه برای برقراری روابط قطع‌شده در آینده مشکلات زیادی خواهیم داشت، زیرا از سرگیری ارتباطات اقتصادی و عادی شدن این روابط بسیار زمان‌بر و هزینه‌بر خواهد بود. آلمان کشور تعیین‌کننده در اقتصاد اروپا است و بسیاری از کشورها از آن تبعیت دارند.

روی خوش فرانسه به تجار ایرانی

در شرایطی که دولت آلمان از تعلیق همکاری‌های اقتصادی خود با ایران خبر داد،‌ دوم دی‌ماه در نشست مشترک کمیسیون انرژی اتاق ایران و دست‌اندرکاران اقتصادی سفارت فرانسه، نمایندگان این سفارتخانه برای تسهیل صدور ویزای تجار ایرانی و افزایش سطح همکاری‌های تجاری میان دو کشور اعلام آمادگی کردند. نماینده سفارت فرانسه در این نشست‌ گفت: «همچنان بخشی از فعالان اقتصادی این کشور در حوزه‌های غذایی، صنایع خودروهای سنگین و دارو در ایران حضور داشته و در حال همکاری هستند. بنابراین همکاری‌ها کاملاً متوقف نشده است.» او ابراز امیدواری کرد، دو کشور به‌زودی در روابط اقتصادی خود بازنگری کنند.