نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

نزدیکی به روسیه از ترس ایران

مارک کاتز

تحلیلگر National Interest

بسیاری از متحدان سنتی آمریکا در خاورمیانه - به ویژه اسرائیل، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین - مدت‌هاست که از نیات ایران نسبت به خود هراس دارند. حفاظت در برابر ایران بخش مهمی از دلایلی است که آنها را وادار کرده به دنبال حمایت آمریکا بروند. اما از آنجایی که آنها از تأثیر اصرار واشنگتن برای احیای توافق هسته‌ای ایران می‌ترسند و ایالات‌متحده را به دلیل عدم پاسخ قهری به حملات پهپادهای تحت حمایت ایران محکوم می‌کنند، حمایت ایالات‌متحده علیه ایران را ناکافی می‌دانند. این یکی از دلایلی است که آنها در سال‌های اخیر روابط خود را با روسیه بهبود بخشیده‌اند.
اما در ظاهر این کار منطقی نیست. اگر متحدان خاورمیانه‌ای آمریکا حمایتی را که از واشنگتن علیه ایران دریافت می‌کنند ناکافی می‌دانند، در شرایطی که روابط مسکو با تهران نسبتاً نزدیک است، امیدوارند چه نوع حمایتی از روسیه علیه ایران دریافت کنند؟ هر چقدر هم که این امر عجیب به نظر برسد، متحدان خاورمیانه‌ای آمریکا دلایلی برای این باور دارند که همکاری با روسیه برای دور نگه داشتن ایران مفید است.
به‌رغم همکاری روسیه و ایران برای حمایت از بشار اسد، توافقنامه‌ای بین روسیه و اسرائیل وجود دارد که به موجب آن مسکو تا حد زیادی چشم خود را بر حملات اسرائیل علیه اهداف ایران و حزب‌الله در سوریه می‌بندد. اگر مسکو نگران نفوذ بیشتر ایران در سوریه است، اجازه دادن به اسرائیلی‌ها برای محدود کردن کارهای ایران و متحدانش در سوریه بسیار راحت است. اما انگیزه مسکو برای همکاری با دولت یهود علیه ایران و حزب‌الله هر چه باشد، اسرائیل شدیداً از روسیه می‌خواهد که به این روند ادامه دهد. این مسئله اسرائیل را بر آن داشته تا در برابر فراخوان‌های غرب و اوکراین برای ارائه کمک نظامی به اوکراین در جنگ با روسیه مقاومت کند. به‌طور مشابه، دولت‌های ثروتمند عربستان سعودی و امارات متحده عربی به دنبال تعدیل حمایت مسکو از تهران از طریق تجارت و سرمایه‌گذاری در روسیه بوده‌اند. آنها این کار را تا حدی برای نشان دادن استقلال خود از واشنگتن و همچنین برای ارائه هشداری مبنی بر اینکه در صورت انتقاد ایالات‌متحده از رهبران یا سیاست‌های آنها می‌توانند حتی بیشتر با مسکو همکاری کنند، در پیش گرفته‌اند. تهران از همکاری روسیه با دشمنان عربش در حاشیه خلیج فارس و اسرائیل راضی نیست، اما تا به حال، مجبور بوده است لبخند بزند و این روند را تحمل کند. به‌هر حال تهران نه مایل است و نه قادر است برای جلب حمایت از روسیه به آمریکا و غرب متوسل شود. چین منبع جایگزینی برای حمایت از ایران نیست. پکن هنوز مایل نیست مانند روسیه در منطقه مشارکت نظامی داشته باشد و نمی‌خواهد به روابط اقتصادی قوی خود با کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس آسیب برساند.
اما با وابستگی فزاینده مسکو به ایران در جنگ با اوکراین، این روند ممکن است تغییر کند. اما ایران از روسیه چه می‌خواهد؟ پاسخ این سوال هنوز مشخص نیست. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین و منابع اطلاعاتی آمریکا گفته‌اند که ایران ممکن است بیشتر از روسیه در حوزه هسته‌ای کمک بخواهد. ناظران قبلاً خاطرنشان کرده‌اند که درحالی‌که دیپلمات‌های روسیه علناً بر ایران فشار می‌آوردند تا با احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) موافقت کند، از زمان شروع جنگ در اوکراین این کار را متوقف کرده‌اند. با توجه به تمرکز بیشتر مسکو بر اوکراین، ممکن است مسکو از نفوذ بیشتری از ایران در سوریه برخوردار باشد و تمایل کمتری برای پایبندی به توافقنامه رفع منازعه روسیه و اسرائیل با هدف حمایت نظامی از تهران داشته باشد. مسدود کردن هرگونه تلاش شورای امنیت سازمان ملل متحد برای مجازات ایران به دلیل رفتار خصمانه در قبال کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس ممکن است اقدام دیگری باشد. با این حال، نه اسرائیل و نه کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس، احتمالا امیدهای خود را مبنی بر اینکه حفظ روابط خوب با روسیه منجر به تفوق مسکو بر ایران می‌شود، کنار نگذارند. درست مانند بسیاری از کشورهای اروپایی که پس از حمله نیروهای ولادیمیر پوتین به اوکراین از وابستگی خود به گاز روسیه بیزار بودند، اسرائیل و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز ممکن است تمایلی به دست کشیدن از امیدهای دیرینه خود در مورد چگونگی کمک روسیه برای مهار ایران نداشته باشند.