بررسی دیدار اصناف و بازاریان معترض با رئیسجمهور و اعضای دولت/ بحران فراتر ازگفتوگوست
دیوارهای پاستور آنقدر بلند است که انگار هیچ صدایی از آن بالا نمیرود و حتی با شکستن استخوانهای مردم زیر فشار اقتصادی و اجتماعی هم غیرقابل فتح است. اما صدای بازاریان از این دیوار گذشت. بازاریانی که هرگز در اعتراضات با مردم همراهی نکردهاند، حالا سرمایه خود را در خطر دیده و علیه گرانی به پاخاستند.
روز گذشته خبر ماموریت مسعود پزشکیان به وزیر کشور برای ایجاد مسیر گفتوگو با نمایندگان معترضان و شنیدن مطالبات برحق آنها جهت رفع مشکلات آنها منتشر شد.
دیوارهای پاستور آنقدر بلند است که انگار هیچ صدایی از آن بالا نمیرود و حتی با شکستن استخوانهای مردم زیر فشار اقتصادی و اجتماعی هم غیرقابل فتح است. اما صدای بازاریان از این دیوار گذشت. بازاریانی که هرگز در اعتراضات با مردم همراهی نکردهاند، حالا سرمایه خود را در خطر دیده و علیه گرانی به پاخاستند.
بخشی از جامعه که دیگر توانی برای ادامه زندگی ندارد اما در این خیزش با بازاریان همراه شد و بالاخره دولت به واسطه بازاریها، صدای مردم عادی را هم شنید. همان دولتی که قرار بود شرایط را نه زیاد اما آنقدری بهبود ببخشد که سایه جنگ را از سر ایران کوتاه کند. همان دولتی که قرار بود حوادث تلخ1396 و 1398(که جنس اعتراضات اقتصادی بود) و حتی اعتراضات سراسری 1401 را به دست تاریخ بسپارد و با ارتقاء کیفیت زندگی کام مردم را از تکرار تلخی آن حوادث دور نگهدارد. فقر بیداد میکند، مردم با مشکلات اقتصادی و معیشتی دست و پنجه نرم میکنند و دولت اما بودجه کلانی را خیلی وقتها هدر میدهد.
تمام اتفاقات یک سال و چند ماه اخیر حاکی از آن است که دولت مسعود پزشکیان هم نتوانست مطالبات و خواستههای جامعه خسته و رنجور ایران را پاسخ دهد؛ جنگ 12 روزه زندگی مردم را به هم ریخت، مکانیزم ماشه فعال شد و تنگتر شدن حلقه تحریمها، مردم را تنها چند ماه پس از جنگ، گرانی و تورم به ستوه آورد و حالا بار دیگر اعتراضات آغاز شده است.
یکی خشمگین است و دیگری در سکوت جلوی صدای موتورهای گارد مینشیند. آن دیگری زانو میزند مقابل گاردیها و از ته قلب و وجود فریاد میزند. آن دیگری بیاعتنا به شلیک گاز اشکآور در میان موتور گاردیها قدم میزند. تمام این کنشها در مقابل شرایط اقتصادی موجود است که خیلی از سفرهها را خالی از یک لقمه نان کرده است.
مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری شب دوشنبه در واکنش به دو روز اعتراض در تهران و برخی شهرهای کشور، در صفحه شخصی ایکس خود نوشت: «معیشت مردم، دغدغه هر روز من است. اقدامات اساسی را برای اصلاح نظام پولی و بانکی و حفظ قدرت خرید مردم در دستور کار داریم. به وزیر کشور مأموریت دادم از مسیر گفتوگو با نمایندگان معترضان، مطالبات برحق آنها را بشنود تا دولت با تمام توان برای رفع مشکلات و پاسخگویی مسئولانه عمل کند.»
شاید سرعت دولت در به رسمیت شناختن اعتراضات بالا بوده و ماموریت رئیسجمهور به وزیر کشور حائز اهمیت، اما یکی از ابهامات این است که معلوم نیست اگر قدرت بازاریان نبود آیا دولت به صدای جامعه گوش میداد؟ با وجود این ابهامات دولت پس از این اعتراضات اقداماتی را در دستور کار خود قرار داده است. اولین اقدام شب دوشنبه خبر استعفای محمدرضا فرزین از بانک مرکزی منتشر شد. طی 3 سال ریاست او در بانک مرکزی قیمت دلار 100هزار تومان افزایش داشت.
حضور اصناف در جلسه هیئت دولت
روز گذشته نیز پزشکیان، تیم اقتصادی، وزیر کشور و عبدالناصر همتی را مقابل رؤسای اصناف، اتحادیهها، اتاقهای بازرگانی و اعضای هیئت امنای بازار به صف کرد تا به بررسی مشکلات، دغدغهها و مطالبات فعالان بازار بپردازند. او در این نشست با تأکید بر نقش تعیینکننده اصناف و بازاریان در اقتصاد کشور، یادآور نقشآفرینی تاریخی و غرورآفرین آنان در مقاطع حساس، از جمله در جریان جنگ 12 روزه و ناکام گذاشتن توطئههای دشمنان برای ایجاد آشوب در کشور شد و تاکید کرد: «حل مشکلات اصناف و بازاریان را وظیفه خود میدانیم. اعتراضات شما قابل درک است، اما باید توجه داشت که دولت چهاردهم وارث مشکلات انباشته سالهای گذشته است. با این حال، با تمام توان و از مسیر تعامل و وحدت با مجلس بهدنبال حل مسائل هستیم. در ورای همه اختلافنظرها، همه ما مکلف به پیگیری مطالبات اقتصادی جامعه هستیم و دولت و مجلس در این مسیر همنظر و همجهتاند. دولت آمادگی شنیدن بیواسطه صدای بازاریان و اصناف را دارد.»
او با اشاره به اینکه رویکرد دولت، مداخلات حداقلی در بازار است، افزود: «اما هر جا که رانت، رشوه و نظام چندنرخی ارز به اقتصاد کشور آسیب بزند، دولت با جدیت ورود خواهد کرد و این پدیدهها را از میان برخواهد داشت. طبیعی است که مقابله با رانت، با اعتراض رانتخواران همراه باشد، اما منافع مردم و بازاریان در اولویت است.»
رئیسجمهور در پاسخ به گلایههای فعالان اقتصادی درباره تعدد سامانههای اقتصادی و مشکلات ناشی از آن، گفت: «با هماهنگی وزارت ارتباطات، بهدنبال ایجاد یک اکوسیستم جامع و تجمیع سامانهها هستیم تا فعالان اقتصادی بتوانند امور خود را از یک مسیر واحد و شفاف انجام دهند. مسائل نظارتی غیرمرتبط با فعالیت اصناف، در تعامل و هماهنگی با قوهقضائیه مرتفع خواهد شد. اعتقاد ما این است که بهجای ایجاد مانع، باید مسیر فعالیت شما تسهیل شود.»
رئیسجمهور در خصوص هزینه برق اصناف و صنایع تاکید کرد: «نگاه ما این است که مصرف برق تا سقف عرف و میانگین عمومی، با قیمت دولتی محاسبه شود و مازاد مصرف، مشمول پرداخت واقعی گردد. واقعیت این است که کشور با کسری حدود 20 هزار مگاواتی برق مواجه است و دولت با تمام توان در پی جبران این ناترازی است. تا پایان سال، ظرفیت پنلهای خورشیدی کشور به بیش از 7 هزار مگاوات خواهد رسید.»
او با پیشنهاد تشکیل ستاد پیگیری مشکلات اصناف و بازاریان موافقت کرد و مقرر شد نمایندگان اصناف با حضور در جلسه هیئت دولت، مسائل و ابهامات خود را بهصورت مستقیم مطرح کنند. همچنین برگزاری جلسات منظم و مستمر وزارتخانههای اقتصادی با فعالان بازار مورد تأکید قرار گرفت و مقرر شد نتایج این جلسات بهصورت ماهانه به دولت گزارش شود.
پزشکیان همچنین با اشاره به تعامل و هماهنگی با رئیس مجلس، از 4 توافق مهم دولت و مجلس برای تسهیل فعالیت اصناف و بازاریان از جمله «تعلیق اجرای الزامات سامانه مؤدیان مالیاتی برای اصناف»، «توقف اعمال مالیات بر ارزش افزوده برای اصناف»، «تعلیق جرائم مالیاتی اصناف و بازاریان» و «توقف الزامات جدید در درگاه ملی مجوزها برای اصناف و بازاریان» هر کدام به مدت یک سال خبر داد.
تاکید بر حق تجمع مسالمتآمیز
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در نشست خبری خود با اشاره به اینکه از وضعیت موجود دفاع نمیکنیم، تورم بالایی در کشور وجود دارد، درباره اعتراضات تاکید کرد: «مردم ما دنبال موضوعات معیشتی و صنفی هستند و به دنبال سیاسی کردن موضوع نیستند. دولت اعتراضها را به رسمیت میشناسد و آن را فرصت ترمیم میداند و بر حق تجمع مسالمتآمیز تاکید داریم. میدانیم همگی باید به انسجام ملی کمک کنیم و دولت حتی اگر صداهای تندی هم باشد با صبوری خواهد شنید چراکه باور داریم مردم ما صبور هستند و اگر صدایشان درآمده یعنی فشاری که بر آنها وارد شده فشار بالایی است.»
تصمیم سران سه قوه درباره مالیات
«مالیات» یکی از موضوعاتی است که در جلسه رئیسجمهور و نمایندگان اصناف مطرح شد. در این راستا محمدمهدی طباطبایی، معاون ارتباطات و اطلاعرسانی دفتر رئیسجمهور دراینباره در صفحه ایکس خود از سه تصمیم مهم سران قوا برای تسهیل تکالیف مالیاتی اصناف خبر داده و نوشت: «سبحانیان، رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور: ۱- ادامه فراخوانهای همه فعالان اقتصادی برای ارزش افزوده، مورد تجدیدنظر قرار گرفت. ۲- تمدید حکم پذیرش رسید دستگاه کارتخوان به عنوان صورتحساب الکترونیکی. ۳- تمدید یکساله امکان بخشودگی ۱۰۰ درصد جریمه عدم صدور صورتحساب الکترونیکی.»
اطلاعرسانی دیرهنگام پزشکیان از میراث گذشتگان
سعید شریعتی، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت در گفتوگو با هممیهن درباره اینکه پزشکیان به نماینده اصناف اعلام کرده که میراث خوبی را تحویل نگرفته است، تاکید کرد: «آقای پزشکیان این حرف را بسیار دیر میزنند و بهرغم اینکه کسانی از همفکران و حامیان ایشان (از جمله من) در ابتدای تشکیل دولت، اصرار داشتند که باید به اطلاع ملت برساند چه چیزی (وضعیت اقتصادی کشور، منابع کشور، وضعیت اجتماعی و...) را تحویل گرفته است. این رسم امانتداری است که مردم بدانند چه چیزی به رئیسجمهور تحویل شده و متناسب با آنچه تحویل گرفته پاسخگو باشد و مشخص شود که شرایط بهتر شده یا بدتر. متأسفانه آقای پزشکیان تحت عنوان وفاق گمان کردند که با سرپوش گذاشتن بر روی وضعیتی که تحویل گرفتهاند، راه را برای وفاق با جریانات و نفوذ در سیاست ایران باز میکنند و میتوانند با آنها بر سر اینکه «ما دنبال مقصر نمیگردیم و ضعفهای گذشتگان را برجسته نمیکنیم»، به توافق برسند. اینها دستمایه رسیدن به وفاق در ذهنشان بوده است.»
او افزود: «امروز که کارشان به مشکل برخورده و مردم مشکلات را با پوست و گوشت و استخوان خود زندگی میکنند، تازه به صرافت افتادهاند که اعلام کنند «چه چیزی را از گذشتگان تحویل گرفتهاند.» این خطای آقای پزشکیان است و باید بپذیرند که یک سال و نیم دیر به این نتیجه رسیدهاند. در آن زمان که دلسوزان درخواست کردند اعلام شود چه چیزی را تحویل گرفتهاند مجموعه دولت حاضر به صحبت نشدند. ظاهراً یک سیاست مورد توافق دولت بود که اعضای دولت را از اظهارنظر در این زمینه منع میکرد. این خطای مدیریتی بزرگی بود که حالا تبعاتش را باید تحمل کنیم.»
شریعتی گفت: «آقای پزشکیان باید متوجه منشأ میراث گذشته باشد و مشخص شود که عامل آن دولت سیزدهم بوده یا دولت ایشان؟ خیر. یک مجموعه شرایط و اقتضائات در نظام حکمرانی وجود داشته که باعث این میراث شده است. آقای پزشکیان باید پاسخ دهد که این میراث در اثر چه سیاستها و رویکردهایی رقم خورده و به آقای پزشکیان رسیده است. از سوی دیگر باید مشخص شود، آقای پزشکیان برای تغییر این رویکردها و سیاستها چه اقداماتی انجام داده است. اگر این میراث حاصل سیاستها و رویکردهای غلط در نظام حکمرانی بوده است (نهفقط دولت) و ایشان به عنوان رئیسجمهور و عالیترین مقام اجرایی کشور، متوجه شوم بودن این میراث شده است، چه قدمی در طول این مدت در جهت تغییر آن سیاستها برداشته است. اگر اقدامی در تغییر این سیاستها برداشته نشود، این میراث همچنان ادامه پیدا میکند.»
این فعال سیاسی اصلاحطلب با اشاره به مثالهایی افزود: «یکی از عوامل ایجاد این وضعیت ارزش پولی، سیاستهای رئیس کل بانک مرکزی است که از دولت گذشته تا دولت آقای پزشکیان ادامه داشته. چرا آقای پزشکیان آقای فرزین را یک سال و نیم در پست ریاست بانک مرکزی قرار داده تا شرایط به اینجا برسد؟ این تازه سادهترین موضوع است. آقای فرزین هم شاید فقط کارگزار بوده، اما تغییر آقای فرزین در بدترین موقع و پس از اینکه ملت در واقع در فشار بود، نشانه خوبی نیست.»
شریعتی تاکید کرد: «آقای پزشکیان الان دیگر نمیتواند از میراثی که به او رسیده صحبت کند. اولاً آن میراث از یک سال و نیم پیش به ایشان رسیده، چرا همان موقع نگفته است؟ ثانیاً پزشکیان تغییر جدی در رویکردها و سیاستهای عوامل اصلی به وجود آمدن این شرایط به وجود نیاورده است. این سیاستها زیاد هم به دولتهای گذشته برنمیگردد بلکه سیاست کلان نظام است که ما را به این نقطه رسانده و آقای پزشکیان در این جهت ساکت است و عملاً (نه در بیان و کلام) تغییری در سیاستهای مالی در دولت ایشان مشاهده نکردیم.»
اقتصادی با نسخه شکستخورده
امیررضا واعظآشتیانی، عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه نیز درباره جلسه پزشکیان و نمایندگان اصناف به هممیهن گفت: «دولت کارش از گفتاردرمانی گذشته است. دولتها (ادوار و چهاردهم) چرا باید اجازه دهند کار به جایی برسد که اصناف مختلف نسبت به موضوع معترض شوند؟ بهویژه دولت آقای پزشکیان که به اعتقاد من بیخیالِ اقتصاد است، به دلیل اینکه متأسفانه تیم مجرب و قوی ندارد که مسائل اقتصادی کشور را هدایت کند. مهمتر و پراشتباهتر اینکه عدهای مرتب نسخههایی که در این چند دهه برای اقتصاد کشور پیچیدهاند که نداده است.»
او با بیان اینکه امروز همان نسخهها تکرار میشود، افزود: «یعنی دولتها از دست همدیگر کپی میکنند. نگاه، روش و رویه باید تغییر کند. اینکه عدهای تبدیل به تئوریسین اقتصادی کشور شدهاند، هر روز نسخهای برای اقتصاد میدهند و هیچ کدام از نسخهها جواب نمیدهد، آنوقت خود این افراد طلبکار اقتصادی میشوند. آنها تریبون به دستشان میآید و به نقد شرایط میپردازند. اعتقاد و باور من این است که نهتنها برای صنوف بلکه امروز سبد اقتصادی مردم با چالش جدی مواجه است. نکته این است که دولت با گرانیها مبارزه نمیکند و برخورد نمیکند هیچکس قیمت واقعی کالاها را نمیداند. متاسفم برای دولتی که ادعا میکند مبنای عملش کار کارشناسی است. این چه کار کارشناسی است که امروز شرایط اقتصادی به این مرحله رسیده است. زشت است که رئیسجمهور یک کشور جلوی دوربین بگوید: «آب نداریم، برق نداریم، نان نداریم، آرد نداریم، اینو نداریم و... حالا شما بگویید ما چه کنیم؟» مگر مردم شما را انتخاب کردهاند که شما از مردم سوال کنید؟ شما انتخاب شدید که گرهگشایی کنید. این بسیار غیرمنطقی است که رئیسجمهور از مردم مطالبه داشته باشد.»
این عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه تاکید کرد: «به اعتقاد من؛ این صحبتها، اگرچه تأثیر دارند، اما مهمتر عمل به وعدههاست. اگر قول میدهید، به قول خود عمل کنید تا اعتماد عمومی نسبی بین صنوف ایجاد شود و در عین حال اعتماد عمومی در حوزه اقتصادی برای مردم به وجود آورید. کسبه بخشی از جامعه هستند. جامعه امروز شاهد تحلیل سبد اقتصادی خانوار هستند که روزبهروز تحلیل میرود.»
او درباره اینکه پزشکیان دولت را میراثدار ناترازی و مشکلات دانسته، گفت: «آقای رئیسجمهور روزی که (در انتخابات) شعار میداد، نمیدانست کشور با چه مشکلات و چالشهایی روبهروست؟ روزی که ایشان تلاوت قرآن و نهجالبلاغه میکرد، نمیدانست کشور چه چالشهایی دارد؟ اگر نمیدانستند که هیهات. اگر هم میدانستند، دیگر در حال حاضر به قول عامیانه «جر زدن» معنی ندارد. شعار ایشان این بود که «کار را به کاردان میسپارم.» و در سخنرانیهایش میگفت: «مردم از گرانیها گلایه دارند.» بنابراین این مسائل را میدانست و دلار را از ۵۰ هزار تومان به ۱۴۰ هزار تومان رسانده است. مگر همه چیز تحریم است؟ چرا خودمان را گول میزنیم؟ چرا افراد شایسته را در جای خود نمیگذاریم؟ آقای همتی واقعاً چه کار ویژهای در اقتصاد این مملکت انجام داده است؟ ایشان (همتی) استیضاح و برکنار شد، اما پس از برکناری رئیس بانک مرکزی باز آقای همتی را برمیگردانند؟ در مملکت قحطالرجال است؟ آقای رئیسجمهور، مگر بحث شایستهسالاری نمیکردید؟ معنی شایستهسالاری این است که افراد رفوزه را سرکار بگذارید؟»
او افزود: «تیم اقتصادی دولت کارآمد نیست و نکته مهمتر این است که باید پیگیر گرانفروشیها و دلارهایی باشند که از صادرات برنمیگردد. آقای رئیسجمهور، از شرکتهای زیانده که قریب 467 همت (هزار میلیارد تومان) در سال ضرر میدهند را پیگیری کنید. آقای رئیسجمهور، این وظیفه شماست، چون مردم به شما رأی دادهاند که معیشت مردم را پیگیری کنید. اینکه بگویید «من وارث این وضعیت بودم» برای مردم دلیل نیست. فرض را بر این بگذارند که مردم دولتهای قبل را نپسندیدند و شما را پسندیدند؛ حالا شما که انتخاب شدهاید، چه کاری به جز خالیتر کردن سفرهها برای مردم انجام دادید؟»
واعظ آشتیانی با اشاره به اینکه این سخنان یک مطالبه و گلایهای است به آقای رئیسجمهور که مرتباً از نهجالبلاغه و قرآن و حکمرانی امام علی صحبت میکند، بیان کرد: «آقای رئیسجمهور، اگر واقعاً این موضوعات را خوب بلد بودید، چرا به اینجا رسیدهایم؟ این حق مردم است که مطالبه کنند و بعضی مواقع احساس میشود این بیتوجهیها، بیتدبیریها و سوءمدیریتها هدفمند هستند.بخشی از جامعه اینطور فکر میکنند. انشاءالله اینطور نیست. در عین حال، باید تمام هم و غم آقای رئیسجمهور این باشد که افراد شایسته را در جای خود قرار دهد. در حال حاضر حتی اگر همه وزرا هم عوض شوند، تا مسیر خط و ریل اصلاح نشود، هیچ اتفاق مثبتی نمیافتد.»
عکس: president.ir
