اسرار طبیعت: کشف «شیردهی» در عنکبوت مورچه‌نما، رفتاری مشابه پستانداران
نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که عنکبوت جهنده مورچه‌نما، که پیش‌تر گمان می‌رفت تنها زندگی می‌کند، برای تغذیه طولانی‌مدت فرزندان خود یک «شیر مغذی» تولید می‌کند. این شیر، که از شیار اپی‌گاستریک مادر ترشح می‌شود و تا مرحله نزدیک به بلوغ نوزادان ادامه می‌یابد، نه تنها از نظر عملکردی شبیه شیر پستانداران است، بلکه نمونه‌ای بارز از «تکامل همگرا» در جانوران کاملاً نامرتبط محسوب می‌شود. این مایع مغذی دارای پروتئینی نزدیک به چهار برابر شیر گاو است.
به گزارش هم‌میهن آنلاین و به نقل از ایلنا، عنکبوت مورچه‌نما Toxeus magnus با تولید نوعی «شیر» از نوزادان خود مراقبت می‌کند، رفتاری که شبیه شیردهی در پستانداران و نمونه‌ای از تکامل همگرا در بی‌مهرگان است. این شیر مغذی، برای رشد و بقای نوزادان ضروری است و مادر تا پس از توانایی آن‌ها در یافتن غذا به طور مستقل، آن‌ها را تغذیه می‌کند.
چطور می‌توان از یک عنکبوت شیر گرفت؟ این پرسشی است که احتمالاً هرگز از خودتان نپرسیده‌اید، اما وقتی تخم‌های عنکبوت مورچه‌نمای ماده (توکسئوس مگنوس) می‌شکند و او با گروهی از نوزادان کوچک و پرجنب‌وجوش روبه‌رو می‌شود، رفتاری شگفت‌انگیز از خود نشان می‌دهد: شیر تولید می‌کند!
اما ظاهر یک عنکبوت شیرده چگونه است؟ در واقع این رفتار تا حد زیادی شبیه رفتار خود ما به نظر می‌رسد.
نویسندگان یک مقاله در سال ۲۰۱۸ درباره این رفتار نوشتند: «عنکبوت‌های جوان تا مرحله نزدیک به بلوغ از قطره‌های شیر مغذی که از شیار اپی‌گاستریک مادر ترشح می‌شود تغذیه می‌کنند. این یافته‌ها نشان می‌دهند تأمین شیرمانند و مراقبت والدینی از فرزندان دارای بلوغ جنسی، در بی‌مهرگان هم تکامل یافته و موجب می‌شود نیاز به بازنگری در گستردگی این پدیده در قلمروی جانوری، به‌ویژه در بی‌مهرگان احساس شود.»
گونه تی. مگنوس (T. magnus) که به «عنکبوت مورچه‌نما» معروف است، از عنکبوت‌های جهنده محسوب می‌شود. دانشمندان پیش‌تر مشاهده کرده بودند لانه‌سازی این گونه چقدر در قیاس با دیگر عنکبوت‌های تنهازی عجیب است؛ چرا که شامل چند بالغ و چندین نوجوان می‌شود. این چیزی نیست که از گونه‌ای انتظار داشته باشیم که فکر می‌کردیم در کلونی زندگی نمی‌کند.
دانشمندان این عنکبوت‌ها را به آزمایشگاه بردند تا رشد نوزادان را تحت مراقبت مادر بررسی کنند. آن‌ها مشاهده کردند نه مادر و نه نوزادان، تا حدود ۲۰ روز پس از تولد لانه را ترک نمی‌کنند. با وجود این، اندازه بدن نوزادان مدام افزایش می‌یافت.
با بررسی دقیق‌تر، روشن شد که مادر نوعی «مایع مغذی» تولید می‌کند که می‌توان آن را نوعی «شیر» دانست. این شیر برای بقاء ضروریست و از دید عملکردی و رفتاری شبیه شیردهی در پستانداران است.
این نمونه‌ای از «تکامل همگرا» است؛ یعنی صفاتی مشابه در گونه‌هایی کاملاً نامرتبط پدید می‌آیند. اما چرا تنها برخی عنکبوت‌ها چنین ویژگی عجیبی دارند؟
نویسندگان نتیجه‌گیری کردند: «در غیرپستانداران، پیشنهاد ما اینست که مهم‌ترین شرایط بوم‌شناختی که تکامل شیردهی را آسان می‌کنند، خطر شکار شدن و دسترسی نامطمئن به غذا هستند. در واکنش به این شرایط، فیزیولوژی، رفتار و شناخت مادر ممکن است برای تولید شیر و مراقبت طولانی‌مدت از فرزندان دگرگون شده باشد.»
«مراقبت طولانی‌مدت والدین ممکن است در بی‌مهرگان در واکنش به محیط‌های دشوار و پیچیده تکامل یافته باشد؛ محیط‌هایی که در آن فرزندان باید مهارت‌هایی مانند شکار و دفاع در برابر شکارچیان را پیش از استقلال کامل کسب کنند. همچنین باید بررسی شود که آیا شیردهی و مراقبت طولانی‌مدت والدین با کاهش شمار فرزندان همراه است یا نه؛ چرا که تولید شیر و مراقبت از دید انرژی هزینه‌بر است.»
نکتۀ جالب این است که شیر این عنکبوت نوعی «ابرمایع» محسوب می‌شود، زیرا نزدیک به چهار برابر شیر گاو پروتئین دارد.
