پیوندی از جنس حیات/درباره هفته شیر مادر
هفته شیر مادر، بهانه‌ای است برای یادآوری حقی طبیعی و حیاتی؛ حقی که هم حق نوزاد است و هم افتخار و مسئولیت مادر. شیر مادر، تنها تغذیه نیست؛ آغازی است برای یک پیوند عمیق، یک گفت‌وگوی خاموش اما نیرومند میان جان مادر و روح نوزاد.
هفته شیر مادر، بهانه‌ای است برای یادآوری حقی طبیعی و حیاتی؛ حقی که هم حق نوزاد است و هم افتخار و مسئولیت مادر. شیر مادر، تنها تغذیه نیست؛ آغازی است برای یک پیوند عمیق، یک گفت‌وگوی خاموش اما نیرومند میان جان مادر و روح نوزاد. این مایع حیات، نه‌تنها بدن کودک را تغذیه می‌کند، بلکه روان او را آرام، احساس او را امن و ذهن او را آماده ساختن آینده‌ای روشن می‌سازد.
نخستین‌روز ماه آگوست به‌عنوان روز جهانی شیر مادر نام‌گذاری شده است؛ روزی که با هدف توانمندسازی مادران جهت تغذیه نوزادان‌شان، هرساله گرامی داشته می‌شود. در ایران نیز این مناسبت، از دهم تا شانزدهم مردادماه تحت‌عنوان هفته شیر مادر پاس داشته می‌شود. هدف از این نام‌گذاری، ترویج تغذیه انحصاری نوزادان با شیر مادر است؛ اقدامی انسانی و حیاتی که در زمره مضامین حقوق بشر نیز جای می‌گیرد.
تکوین و رشد انسان، از بدو تولد، وابسته به تغذیه سالم و کامل است و هیچ منبعی برای نوزاد، کامل‌تر و سالم‌تر از شیر مادر نیست. سازمان جهانی بهداشت و یونیسف بارها بر اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر تاکید کرده‌اند. شیر مادر نه‌تنها تمام مواد مغذی لازم برای رشد جسمی و تقویت بنیه کودک را داراست، بلکه حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که از نوزاد در برابر بسیاری از ویروس‌ها و باکتری‌ها محافظت می‌کند. در قرآن کریم نیز از شیر مادر به‌عنوان یک حق برای کودک و یک وظیفه برای مادر یاد شده است. آیه ۲۳۳ سوره بقره می‌فرماید؛ مادران فرزندان خود را دو سال تمام شیر می‌دهند این برای کسی است که بخواهد دوران شیرخوارگی را کامل کند. این آیه به‌صراحت بر اهمیت شیردهی و فواید آن تاکید دارد.
ازجمله فواید شگفت‌انگیز شیر مادر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تامین تمام مواد مغذی مورد نیاز و حفظ امنیت غذایی کودک
دارا بودن آنزیم لیپاز که به هضم چربی کمک می‌کند
کاهش خطر بروز بیماری‌هایی مانند آسم، اگزما و مشکلات گوارشی در آینده
افزایش ضریب هوشی کودک
کاهش میزان مرگ‌ومیر نوزادان
تسکین و آرامش روانی نوزاد به‌واسطه شنیدن ضربان قلب مادر
تقویت پیوند عاطفی و روانی بین مادر و کودک
شیر مادر صرفاً تغذیه نیست، بلکه پلی عاطفی میان مادر و نوزاد است؛ پلی که سلامت جسم و جان کودک را بنیان می‌نهد. با وجود این مزایا، در بسیاری از کشورها، تغذیه با شیر مادر همچنان نیازمند هدایت، حمایت و پشتیبانی است. سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند که نوزادان در شش‌ماه نخست زندگی، تنها با شیر مادر تغذیه شوند و پس از آن، تا دو سالگی، در کنار شیر مادر از غذاهای سالم و مغذی نیز بهره‌مند شوند. اما متاسفانه بسیاری از مادران، به‌دلیل اطلاعات نادرست و تبلیغات گمراه‌کننده درباره غذاهای جایگزین، از مزایای شیر مادر بی‌نصیب می‌مانند. در این میان، تجارت سودآور جایگزین‌های شیر مادر که میلیاردها دلار گردش مالی دارد، به دغدغه‌ای جهانی بدل شده و حتی مدیران یونیسف را نیز نگران ساخته است.
خوشبختانه کشورمان ایران در این زمینه عملکرد قابل‌قبولی داشته است؛ اما همچنان تا رسیدن به وضعیت مطلوب و ایده‌آل، راه درازی در پیش است. براساس برنامه‌ریزی‌های سازمان جهانی بهداشت، تا سال ۲۰۳۰ باید به شاخص‌های تغذیه‌ای مطلوب در این حوزه دست یافت.
ازجمله اقداماتی که در این مسیر می‌توان انجام داد عبارتند از:
ارائه آموزش‌های مؤثر به والدین
حمایت از مادران شیرده در چارچوب قوانین خانواده
آگاه‌سازی درباره خطرات تغذیه مصنوعی
تولید محتوای رسانه‌ای برای ترویج تغذیه با شیر مادر
تشکیل کارگروه‌های تخصصی حمایت از مادران شیرده
امید آن‌که با نظارت و اجرای دقیق قوانین، از ترویج نادرست جایگزین‌های شیر مادر جلوگیری شود و با ارتقای آگاهی عمومی، گامی موثر در راستای سلامت نسل آینده برداشته شود.
