نخبه‌کشی/درباره انتخاب علیرضا فغانی به‌عنوان داور فینال جام جهانی باشگاه‌ها و بررسی تصمیم اشتباه کمیته وقت داوران
هربار نام علیرضا فغانی برای قضاوت یک دیدار مهم و بین‌المللی مطرح می‌شود، واژه‌ای جز حسرت برای ما ایرانی‌ها در برندارد.
هربار نام علیرضا فغانی برای قضاوت یک دیدار مهم و بین‌المللی مطرح می‌شود، واژه‌ای جز حسرت برای ما ایرانی‌ها در برندارد. داوری که می‌توانست همچنان برای نام ایران افتخارآفرینی کند، اما سهل‌انگاری و البته تنگ‌نظری خداداد افشاریان که در سال ۱۳۹۷ رئیس کمیته داوران بود، باعث شد به‌بهانه جوانگرایی نام این داور قدیمی و باتجربه از لیست داوران بین‌المللی خط بخورد.
فغانی از لیست داوران بین‌المللی ایرانی خط خورد تا اتفاقاً شکوفایی او از همان لحظه آغاز شود. ناراحتی فغانی از بدرفتاری مسئولان و خشم ناشی از بی‌معرفتی برخی باعث شد تا عزم او برای درخشش بیشتر در مسابقات بین‌المللی افزایش پیدا کند. حضور درخشان فغانی در جام جهانی ۲۰۲۲ و جام ملت‌های ۲۰۲۳ آسیا و حالا جام جهانی باشگاه‌ها در آمریکا، همگی زیر پرچم استرالیاست و افتخارش به‌هیچ‌عنوان به ما مردم ایران نخواهد رسید. در این گزارش چرایی حذف نام علیرضا فغانی و مسیری که ایشان طی کرد تا به قله برسد را بررسی کردیم.
سخن کذب افشاریان
از ابتدای سال ۱۳۹۸ زمزمه حذف نام علیرضا فغانی از لیست داوران بین‌المللی به گوش می‌رسید اما کمتر کسی این موضوع را جدی گرفت، چراکه کسی تصور نمی‌کرد مدیری در کمیته داوران بخواهد چنین تصمیم وحشتناک اشتباهی را اتخاذ کند و یکی از برندها و افراد موفق داوری را در اوج روزهای خودش، دودستی به کشور دیگر تقدیم کند. فغانی قصد رفتن یا مهاجرت یا تغییر تابعیت را نداشت اما خداداد افشاریان، رئیس وقت کمیته داوران که بعدها به‌دلیل فساد در پرونده مس رفسنجان به زندان افتاد، نام فغانی را از لیست داوران الیت به بهانه بالا بودن سن حذف کرد.
موضوعی که افشاریان حتی در همان زمان تحریف کرد و خلاف واقع گفت، این بود که قوانین قدیمی را به‌جای قوانین ویرایش‌شده به مخاطب اعلام کرد. افشاریان درحالی‌که اعلام کرده بود فغانی دیگر نمی‌تواند در جام جهانی ۲۰۲۲ به‌دلیل رسیدن به سن ۴۵ سال قضاوت کند که در سال ۱۳۹۸ فغانی ۴۳ سال داشت و حتی قوانین ۴۵ سالگی نیز برای داوران برداشته شده بود و هر داوری با صلاحدید کمیته داوران فیفا و آمادگی جسمانی تا ۴۸ سالگی هم می‌تواند قضاوت کند.
فغانی در سال ۹۹ بعد از اینکه رسماً به‌عنوان داور استرالیایی در میادین حضور یافته بود در گفت‌وگویی افشا کرد که آن زمان به تمام افراد تصمیم‌گیر و مطلع در کمیته داوران سپرده بودند که تا دوهفته خبر حذف فغانی از لیست بین‌المللی، رسانه‌ای نشود. او زمانی متوجه شد که دیگر در لیست ایران نیست که فقط چندماه تا جام جهانی ۲۰۲۲ فرصت باقی مانده بود. فغانی اما چنان اعتباری بین اعضای کمیته داوران فیفا به‌خصوص کولینا داشت که کارهای اداری حضور او در جام جهانی به‌عنوان یک داور استرالیایی انجام شد تا رسماً او با پرچم استرالیا در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر حضور پیدا کند.
افتخارات بی‌نظیر
چرا حالا که فغانی در حال قضاوت دیدارهای حساس بین‌المللی است، اکثر رسانه‌های داخلی از واژه «حسرت» استفاده می‌کنند؟ چون عقبه‌ی این داور چنان پربار است که شاید دودهه زمان نیاز باشد تا داوری مثل ایشان دوباره به جامعه داوری معرفی شود. با روندی که از داوری لیگ برتر ملاحظه می‌کنیم که حتی قوانین درست استفاده از سیستم ویدئویی را بلد نیستند، طبعاً نباید نسبت به حضور یک داور بین‌المللی دیگر در میادین بزرگ خوش‌بین بود.
فغانی قضاوت بازی‌های مهمی مانند دیدار فینال لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۴، فینال جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۵ و فینال جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵ (دیدار ریورپلاته ـ بارسلونا) را برعهده داشته است. ازجمله دیگر دستاوردهای مهم او می‌توان به قضاوت فینال فوتبال المپیک ۲۰۱۶ ریو و دیدار رده‌بندی جام جهانی ۲۰۱۸ (بلژیک ـ انگلستان) اشاره کرد. فغانی در جریان جام‌های جهانی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ نیز بارها سوت زده است.
او دو مرتبه عنوان «داور سال آسیا» را کسب کرده و سال ۲۰۱۶ نیز به‌عنوان برترین داور کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) انتخاب شده بود. علاوه بر این، در داخل ایران نیز چندین‌بار داور بازی‌های حساس ازجمله فینال جام حذفی و دربی تهران بوده است. در سال ۱۳۹۸ علیرضا فغانی همراه خانواده‌اش به استرالیا مهاجرت کرد. فدراسیون فوتبال استرالیا (FFA) با ارائه قرارداد رسمی، او را به‌عنوان یکی از داوران تمام‌وقت فصل 20-2019 در لیگ برتر استرالیا (A-League) منصوب کرد. گفتنی است علیرضا فغانی با روند رو به رشدی که به‌لحاظ فنی در بحث داوری داشته، قطعاً یکی از داوران ارشد فیفا برای جام جهانی ۲۰۲۶ آمریکاست.
نقطه‌عطف جهانی‌شدن
هربار که برخی مسئولان تصور می‌کنند دوره فغانی به پایان رسیده، او با حضور در تورنمنتی جهانی اشتباه افراد تصمیم‌گیر در داخل را بار دیگر یادآوری می‌کند. فغانی زمانی که دیدار افتتاحیه جام جهانی باشگاه‌ها بین اینتر میامی و نماینده کشور پرو را سوت زد، مشخص بود که یکی از داوران مهم برای فیفاست. بعد از دیدار افتتاحیه، رسانه معتبر آرژانتینی Bolavip در گزارشی به رویارویی مجدد علیرضا فغانی و لیونل مسی پس از شش سال اشاره کرده و این تقابل را بسیار جالب‌توجه دانست.
این رسانه نوشت: «علیرضا فغانی، داور باتجربه ایرانی-استرالیایی، پیش‌تر در جام جهانی روسیه ۲۰۱۸ دیدار آرژانتین مقابل فرانسه را قضاوت کرده بود؛ همان دیداری که در آن مسی و ماسکرانو با شکست حذف شدند. حالا فغانی دوباره داور بازی لیونل شد و ماسکرانو از روی نیمکت اینترمیامی نظاره‌گر بازی بود.» فغانی دیدار افتتاحیه این مسابقات میان تیم‌های الاهلی مصر و اینترمیامی را هم قضاوت کرده بود. همچنین دیدار بایرن مونیخ و بوکاجونیورز را سوت زده بود و البته قاضی دوئل حساس چلسی و پالمیراس هم بود. فغانی 47 ساله در گفت‌وگو با سایت رسمی فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) گفت: پیش از هرچیز، باید احساساتم را ابراز کنم. این اولین دوره جام جهانی باشگاه‌ها - با فرمت 32 تیمی - بوده و واقعاً مایه افتخار است که بخشی از این تورنمنت مهم فیفا هستم. درواقع احساس خیلی خوبی دارم.
دو هفته مشغول آماده‌سازی از همه‌نظر بودیم و سرانجام قضاوت بازی فینال به من رسید.» گفتنی است، «پی‌یر لوئیجی کولینا» رئیس کمیته داوران فیفا با اشاره به اینکه علیرضا فغانی از میان مجموعه‌ای برجسته از داوران جام جهانی باشگاه‌ها برای قضاوت در دیدار فینال انتخاب شد، اظهار داشت: برای انتخاب داور فینال مسابقات، همیشه چند عامل را در نظر می‌گیریم، ازجمله عملکرد داوران در طول رقابت‌ها. آنها واقعاً ما را در موقعیت بسیار سختی قرار دادند چون داوران زیادی بودند که شایستگی قضاوت در دیدار فینال را داشتند. علیرضا فغانی و بقیه تیم داوری را انتخاب کردیم چون فکر می‌کنیم و متقاعد شده‌ایم که این بهترین تیم داوری برای قضاوت در دیدار فینال است.
دو سرنوشت متفاوت
برای بسیاری، شاید سوالی مطرح شده باشد که رئیس کمیته داورانی که نام فغانی را از لیست داوران بین‌المللی خط زد الان کجاست و چه می‌کند؟ خداداد افشاریان یکی از افرادی بود که در پرونده فساد تیم مس رفسنجان، دست داشت و به زندان محکوم شد. افشاریان درحالی‌که گفته بود نام فغانی را خط می‌زنیم تا با جوانگرایی داوران بیشتری بتوانند در عرصه‌های بین‌المللی سوت بزنند که این اتفاق بعد از خط خوردن فغانی دیگر رخ نداد. ما در فوتبال ایران درگیر سیستم ویدئویی وی‌ای‌آر و قطع‌شدن آن هستیم و فغانی در حال قضاوت‌کردن فینال جام جهانی باشگاه‌ها بین چلسی و پاریسن‌ژرمن است.
