آخرین تلاشهای دولت بایدن برای دور کردن چین از ایران
درحالیکه کمتر از دو هفته به ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید باقی ماندهاست، نیکولاس برنز در مجموعهای از دیدارها با وزرای دولت چین که در هفته گذشته شروع شدهاست و تا اوایل هفته آینده ادامه پیدا میکند نگرانیهای دولت بایدن را در مورد روابط پکن و روسیه و همچنین همسویی چین با ایران و کره شمالی مطرح کردهاست.
سفیر آمریکا در چین میگوید که دولت بایدن در آخرین روزهای کارش تلاش میکند تا چین را وادار کند از روسیه، ایران و کرهشمالی فاصله بگیرد. نیکولاس برنز، دیپلمات ارشد آمریکایی و سفیر این کشور در چین میگوید که دستکم ۴۰۰ کمپانی چینی کالاهایی با کاربری دوگانه (نظامی و غیرنظامی) به روسیه میفروشند. به گفته این دیپلمات آمریکایی چین ۹۰ درصد از تجهیزات میکروالکترونیک را که در تجهیزات جنگی روسیه استفاده میشود، تامین میکند.
درحالیکه کمتر از دو هفته به ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید باقی ماندهاست، نیکولاس برنز در مجموعهای از دیدارها با وزرای دولت چین که در هفته گذشته شروع شدهاست و تا اوایل هفته آینده ادامه پیدا میکند نگرانیهای دولت بایدن را در مورد روابط پکن و روسیه و همچنین همسویی چین با ایران و کره شمالی مطرح کردهاست. نیکولاس برنز سهشنبه هفته آینده مقام سفارت را در پکن ترک میکند.
برنز در مصاحبهای که در سفارت آمریکا در پکن انجام شد، گفت که سیاستهای چین در قبال روسیه، ایران و کره شمالی با تمایل پکن برای داشتن نقش رهبری در ابتکارهای بینالمللی برای نظم جهانی مانند سازمان تجارت جهانی و پیمان پاریس برای تغییر اقلیم سازگاری ندارد. این دیپلمات آمریکایی گفت: «اقدامهای آنها مخرب است، چراکه با غیرقابل اعتمادترین عناصر نابهنجاری در نظام بینالمللی خود را هماهنگ میکنند. در نتیجه چین نمیتواند همزمان هر دو طرف را داشتهباشد، آنها باید تصمیمشان را برای انتخاب بگیرند.»
او همچنین گفت چین که حجم زیادی نفت از ایران را میخرد باید از نفوذش بر تهران استفاده کند تا جلوی حملات حوثیهای تحت حمایت ایران به کشتیرانی تجاری در دریای سرخ گرفتهشود. نیکولاس برنز هفته گذشته با مقامهای بلندپایه چین از جمله ما ژاوکهسو، معاون اجرایی وزیر خارجه و لیو جیانچائو، سرپرست اداره بینالملل حزب کمونیست چین دیدار کردهاست. انتظار میرود که لیو جیانچائو، وزیر خارجه بعدی چین باشد. چین فروش هرگونه تجهیزات با کاربری دوگانه به روسیه یا اوکراین را تکذیب کردهاست.
مقامهای چینی در عین حال میگویند که هرچند غرب تحریمهایی علیه فروش نفت ایران اعمال کردهاست، این تحریمها توسط سازمان ملل تصویب نشدهاند و در نتیجه چین هیچ تعهد قانونی برای اجتناب از خرید نفت از ایران ندارد. چین در عرض دو سال پس از میانجیگری در توافق عادیسازی روابط ایران و عربستان سعودی، خرید نفت خود را از ایران تقریباً چهار برابر کردهاست و بر اساس آمار موسسه کپلر سال گذشته خریدار حدود ۹۰ درصد از نفت صادراتی ایران بود.
فروش نفت ایران به چین تقریباً ۵ درصد از کل اقتصاد ایران را شکل میدهند و این درآمد نقش بسیار مهمی در عملکرد دولت ایران دارد. به تازگی و پس از تحولات اخیر در خاورمیانه، پکن یکی از چهار معاون صدر حزب کمونیست چین، یعنی ژانگ گوئوکینگ را برای دیدار با رئیسجمهور ایران به تهران اعزام کرد. آقای ژانگ در تهران گفت: «چین از ایران برای حفاظت از حاکمیت ملی، امنیت و تمامیت سرزمینیاش و همچنین منافع و حقوق مشروعش حمایت میکند.»
آندون پاولوف، تحلیلگر ارشد موسسه کپلر روز پنجشنبه گفت که انتظار میرود دولت بایدن تعداد بیشتری از نفتکشهای ایران و روسیه را در لیست سیاه قرار دهد و انتظار میرود که چین از پذیرش این نفتکشها در بنادرش خودداری کند. رویترز هفته گذشته گزارش دادهبود که مقامهای استان شندونگ چین، که محل اصلی دریافت نفت صادراتی ایران توسط چین است، جلوگیری از لنگر انداختن نفتکشهای تحریمی ایران را در بنادر این استان آغاز کردهاند.
پاولوف با این حال میگوید که روشهای ایران برای صادرات نفت به چین آنقدر پیچیدهاست که به سختی میتوان اثرگذاری چنین روشهایی را پیشبینی کرد. نیکولاس برنز در این مصاحبه حاضر به پیشبینی سیاستهای دولت ترامپ در قبال چین نشد، اما گفت که تماسها بین ارتشهای چین و آمریکا برای جلوگیری از مواجهه تصادفی اخیراً بهبود پیدا کردهاست. ماه اکتبر سال جاری چین برای نخستین بار در ۱۳ سال گذشته، اجازه تجسس برای یافتن بازمانده نیروهای آمریکایی جنگ جهانی دوم را صادر کردهبود.