چهارم دسامبر ۵۰ سال پیش، یکی از بزرگترین اندیشمندان علوم سیاسی جهان در سن ۶۹ سالگی درگذشت. هانا آرنت، فیلسوف و استاد علوم سیاسی درحالی روی ماشین تحریر خود سکته قلبی کرده بود که در حال تایپ یک آثار نیمهتمام بود.
ایران در حال حاضر با این دو معضل آنچنان درگیر است که بدون شک روز و شب مسئولان دولتی بهدنبال راهکار برای آن هستند. در بخش مربوط به رفع ناترازی انرژی، تصمیم دولت چیست؟ اگر در سال ۱۳۹۸ ایران توانست معادل ۶ میلیارد دلار بنزین صادر کند، امسال مجبور شده که ۶ میلیارد دلار بنزین وارد کند. اما راهکار دولت چیست؟
پوپولیسم، چپ و راست ندارد اما وجه مشترک میان آنها این است که یک دوگانگی میان «مردم» و «نخبگان» ایجاد میکند؛ نهادها و کارشناسان را میخواهد بیاعتبار کند و به جای فرآیندهای دموکراتیک و گذر از نهادهای قانونی بر اراده مستقیم مردم تاکید دارد؛ این معیارهای یک «پوپولیست» است، نه صرفاً شعارهای چپگرایانه!
براساس استانداردهای بازل که مورد قبول تمامی صنعت بانکداری است و همه بانکهای جهان باید این استانداردها را لحاظ کنند، نسبت کفایت سرمایه است. یعنی بانک باید بهاندازهی کافی سرمایه در برابر ریسکهایش داشته باشد؛ به طوری که زیانهای احتمالی باعث ورشکستگی آن نشود. این نسبت مناسب معمولاً بالای ۸ درصد است. اما آنطور که بررسیها نشان میدهند نسبت کفایت سرمایه بانک آینده بیش از منفی ۳۵۰ درصد بود. این یعنی ورشکستگی بانک. این یعنی بانک آینده نهتنها سرمایه از خودش ندارد بلکه باید برروی باقیماندههای موجود – اگر از آن خودش باشد - از دیگری قرض بگیرد و بگذارد.
اعظای جایزه نوبل به این سه اقتصاددان و همچنین جایزه سال گذشته که به دارون عجم اوغلو و جیمز رابینسون اعطا شد نشان میدهد که رویکرد آکادمی به سمت تغییر فرهنگ و باورهای مردم و مطالعاتی که در این زمینه صورت میگیرد تغییر کرده است. باشد که این مطالعات بر فرهنگ و اندیشه کشورهای توسعهنیافته موثر واقع شود.
در ماه مارس سال ۲۰۰۰ وقتی که سازمان جهانی تجارت، عضویت چین را در این سازمان تصویب کرد، بیل کلینتون، رئیسجمهور وقت آمریکا گفت: «چین با پیوستن به سازمان جهانی تجارت، فقط نمیپذیرد که محصولات بیشتری از ما وارد کند؛ بلکه میپذیرد یکی از ارزشهای گرانبهای دموکراسی را وارد کند: آزادی اقتصادی.
جمله منسوب به لنین این است:«بهترین راه برای نابود کردن سیستم سرمایهداری، تضعیف پول است.» اگر دولت نتواند تورم را کنترل کند باز باید شاهد برگشت صفرها بر روی اسکناسها باشیم.
افرادی که مدعی هستند میشود بدون حل و فصل کردن سیاست بینالمللی، اقتصاد ایران را به رونق انداخت، در توهمات واهی به سر میبرند، زیرا تجربه ۴۰ ساله گذشته و نیز توسعه چین نشان داده که بدون حل این مشکل، رونق و توسعه اقتصادی امری محال است. مسیر توسعه و رونق اقتصادی ایران از پل سیاست میگذرد.
وقتی صحبت از نهاد بانک مرکزی میشود، دو وظیفه خطیر بانک مرکزی در ذهن هر صاحبنظری متبادر میشود: حفظ ارزش پول ملی و مهار تورم. این دو وظیفه نهفقط در قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران درج شده بلکه در واقع وظیفه تمامی بانکهای مرکزی بر روی این دو محور میچرخد. اما اگر نگاهی بیاندازیم به کارکرد یا عملکرد فرزین از دیماه سال ۱۴۰۱ تاکنون متوجه میشویم که نهفقط بانک مرکزی در انجام این دو اصل کوتاهی کرده بلکه به نظر میآید که نیتی برای اقدام در این جهت هم ندارد.
چهرههای جنگ گوناگون است. تخریب، شکست و پیروزی، چهرههای اصلی جنگ هستند اما در میان این چهرههای اصلی، چهرههایی هم هستند که خود را زیر چهرههای اصلی پنهان میکنند.
