ناصر مسعودی، خوانندهی خوش الحان و آخرین بلبلِ آشیانگرفته در بیشهزار آواز گیلان، درگذشت و مرگِ او، از دستشدنِ هنرمندی شد که صدایش از فرهنگِ چندهزار سالهی خطهی شمال جان میگرفت.
سنت چاپ فیلمنامه، فرآیندی است که طی آن متنی که اساساً برای دیدهشدن روی پرده نقرهای نوشته شده، برای خواندهشدن در قالب کتاب عرضه میشود. در تاریخ سینما، این سنت با جدیتر شدن نقد فیلم و نظریه مؤلف (بهویژه در موج نوی فرانسه) اوج گرفت تا فیلمنامه را از یک دستورالعمل فنی موقت، به یک اثر ادبی ماندگار ارتقاء دهد.
بزرگترین تضاد برای من در نوشتن این مقاله این است که در حال متقاعدسازی خوانندگان به مشروعیت و اهمیت نظامهای دانش بومی و محلی هستم، درحالیکه خودم هنوز درباره معجون گیاهی پدرم مطمئن نیستم.
در سالهای اخیر، فضای موسیقایی ایران شاهد غلبه و رواج بیسابقهی واژهها و عناوینی بوده است که هر یک در اصل به ابزاری برای بازاریابی، جلبتوجه عمومی و تضمین فروش بلیت بدل شدهاند.
چندی قبل خبر دادند که «محمدرضا شایع» نخستین چهرهی جریان رپفارسی است که پا به صحنهی رسمی کشور میگذارد. رسانهای که این خبر را منتشر کرد، چنان با اطمینان سخن گفت که حتی از «اخذ تمام مجوزهای رسمی»، «کد صادرشده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» و «آغاز تمرینهای ارکستر و امضای قراردادی با یک کمپانی بزرگ موسیقی» هم خبر داد.
بهتازگی شبکهی آموزشِ سیما در تیتراژِ ویژهبرنامهی «نوروزِ شکوفههای دانش» که بهبهانهی آغاز سال تحصیلی پخش شد، از صدای تکخوان زن (نغمه شریفی) استفاده کرد که ترانهی معروف «آقای حکایتی» را میخواند.
او بارها گفته بود که هر بار برای فیلمی سفر میکرده، اگر هم فیلم ساخته نمیشده، آن چشمانداز در ذهنش میمانده تا روزی بدل به داستانی شود. همین وسواس در انتخاب مکان، سبب شد که بیشتر نقاطی که روزی در قاب او جاودانه شدند، بعدها در واقعیت ویران شوند: خانهی «آرامش در حضور دیگران»، بندر گناوه، جزیرهی مینو و حتی قلعهی بم. گویی نگاه او ـ به تعبیر خودش ـ پیشگویِ زوال بود.
آثارِ کراسناهورکای در بستر اروپای شرقی پس از کمونیسم شکل گرفت، اما محصور به چنین جهانِ هولناکی نماند و در پسِ آن بحرانِ جهانی انسان مدرن را با تمامِ حسهای نامیموناش چون بیریشهگی، زوالِ معنا و فروپاشی ارتباط انسانی نشان داد.
در ابتدای هفتهی جاری، «ایوان کلیما»، شاهد بیواسطهی دو چهرهی تاریک تاریخِ قرنِ گذشته (نازیسم و کمونیسم) چشم از جهان فروبست و بدین روی جهان نویسندهای را از دست داد که آثارش چون یک آیینه، سدهای دیوانه را به تصویر میکشید که در آن مرگ و ایدئولوژی، دو چهرهی یک هیولا بودند.
سخن از ارکستر، سخن از نجات است. سخن از امکانی است که اگر بهکار بسته شود، میتواند جامعه را از ملال، از فرسودگی و از بیباوری برهاند و این رسالتی است که هم بر دوش نوازندگان است، هم بر دوش مدیران و هم بر دوش ما که شنوندهایم. ایران به اقتصاد، سیاست و دیپلماسی محتاج است و به شعر و موسیقی نیازمند.
