روش های تحریک مغز برای درمان بدون دارو بیماری ها

در روش‌های نوین به‌جای تجویز داروهای شیمیایی از تحریک مغز برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنند. مهم‌ترین مزیت این روش درمانی عوارض کمتر و فواید بیشتر نسبت به روش‌های درمانی دیگر است. در ادامه با چهار مورد از پرکاربردترین و موثرترین روش‌ های تحریک مغز برای درمان بدون دارو آشنایتان خواهیم کرد.

روش‌ های تحریک مغز برای درمان

روش‌های تحریک مغز نقش مهمی در درمان برخی از اختلالات روانی و بیماری‌های اعصاب‌ و روان دارند. این روش‌های غیرتهاجمی بخش‌هایی از مغز را به‌صورت مستقیم و با استفاده از الکتریسیته مهار یا فعال می‌کنند.

روش‌ های تحریک مغز برای درمان هنوز به‌ اندازه روش‌های روان‌درمانی و دارودرمانی رواج پیدا نکرده‌اند؛ اما پیش‌بینی می‌شود که به مرور زمان اختلالات روانی که به تکنیک‌های درمانی دیگر پاسخ نداده‌اند، از طریق تحریک مغز درمان خواهند شد. انواع روش‌های تحریک مغز را در ادامه بررسی کرده‌ایم.

تحریک الکتریکی مغز

یکی از روش‌ های تحریک مغز برای درمان بدون دارو، تحریک الکتریکی مغز یا تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS) نام دارد. این روش غیرتهاجمی با جریان الکتریکی ضعیف انجام می‌شود، روی نورون‌ها یا همان سلول‌های عصبی مغز تمرکز دارد و نحوه انجام آن به این‌ صورت است که بعد از قراردادن دو الکترود یک‌بار مصرف روی سر و عبور جریان کم با شدت یک تا دو آمپر از الکترودها، مغز از طریق جمجمه تحریک می‌شود.

تحریک الکتریکی مغز حدود نیم ساعت طول می‌کشد. از مهم‌ترین مزایای این روش می‌توان به اثرگذاری بالا، ارزان‌بودن هزینه، ایمنی بالا، نداشتن درد، قابل حمل‌بودن تجهیزات، غیرتهاجمی‌بودن و مدیریت آسان آن اشاره کرد. سوزش یا خارش بسیار خفیف پوست سر، تنها عارضه جانبی این روش محسوب می‌شود. 

بیماری های قابل درمان با تحریک الکتریکی مغز

کاربرد این روش برای درمان بیماری‌های زیر است:

• افسردگی

• روان‌پریشی

• میگرن

• وزوز گوش

• بازتوانی بعد از سکته مغزی

• اعتیاد

• اختلالات اضطرابی

• پارکینسون

• آسیب‌دیدگی مغزی

• آسیب‌دیدگی نخاعی

• ضعف حافظه

• دردهای مزمن

تحریک مغناطیسی مغز

تحریک مغناطیسی مغز با دستگاه آر تی ام اس یکی دیگر از روش های تحریک مغز برای درمان بدون داروی بیماری‌های مغز و اعصاب است که به مدت ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت طول می‌کشد. به این روش، ترانس کرانیال مکرر نیز گفته می‌شود و در آن مکان خاصی از مغز مورد هدف قرار می‌گیرد.

در این روش، یک سیم‌پیچ الکترومعناطیسی (Coil) روی پیشانی نگه داشته می‌شود. این قسمت همان بخشی از مغز است که در تنظیم خلق‌وخو نقش مهمی ایفا می‌کند. پالس‌های الکتریکی از طریق سیم‌پیچ و بعد از عبور از جمجمه باعث تحریک نورون‌ها یا سلول‌های عصبی مغز در ناحیه موردنظر می‌شوند. قدرت میدان مغناطیسی ایجادشده در این روش مشابه با قدرت اسکن تصویربرداری MRI است و در زمان اجرا بیمار در ناحیه سرش احساس ضربه می‌کند.

سازمان غذا و داروی  آمریکا یا FDA این روش را در سال ۲۰۰۸ تایید کرده است و از آن سال به بعد در بیمارستان‌ها وکلینیک‌های تمام دنیا کاربرد دارد. از مهم‌ترین مزایای این نوع تحریک مغز می‌توان به مواردی همچون نداشتن عارضه جانبی،‌ اثرگذاری در کوتاه‌ترین زمان، غیرتهاجمی بودن، عدم نیاز به بیهوشی، تاثیرات درمانی ماندگار و نداشتن درد اشاره کرد.

بیماری های قابل درمان با روش آر تی ام اس

از بیماری‌های قابل درمان با روش rtms می‌توان موارد زیر را نام برد:

• وسواس

• افسردگی

• استرس و اضطراب

• صرع

• اختلالات خواب

• پارکینسون

• توهمات شنوایی

• اسکیزوفرنی

• اختلال دوقطبی

• فلج صورت

• میگرن

• اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی

• ام‌اس

• حملات پانیک

• وزوز گوش

• ضعف حافظه و نداشتن تمرکز

الکتروشوک درمانی

الکتروشوک درمانی (ElectroConvulsive Therapy) یا ECT یکی از بهترین و تاثیرگذارترین روش‌ های تحریک مغز برای درمان بیماری‌های اعصاب و روان است. در این روش بعد از بیهوشی کامل، جریان الکتریکی از طریق الکترودها  وارد مغز بیمار شده و به مدت یک دقیقه باعث ایجاد تشنج می‌شود. این روش ممکن است با عوارضی مانند سردرد، درد عضلانی، ناراحتی معده و گیجی همراه باشد. الکتروشوک درمانی برای کودکان زیر 11 سال، بیماران قلبی و افراد کم‌تحمل در برابر شل‌کننده‌های عضلانی و آرام‌بخش‌های کم‌اثر روش مناسبی نیست.

کاربردهای الکتروشوک

از روش الکتروشوک درمانی برای درمان بیماری‌های زیر استفاده می‌کنند:

• افسردگی

• توهم

• وسواس فکری

• اختلال دوقطبی

• فراموشی

• اعتیاد

• اسکیزوفرنی

تحریک عصب واگ و تحریک مغز

تحریک عصب واگ و تحریک مغز (VNS) از روش های تحریک مغز برای درمان بدون داروی بیماری‌های مغز و اعصاب و اختلالات روانی محسوب می‌شود. عصب واگ طولانی‌ترین عصب مغز است و به عنوان جزء اصلی سیستم پاراسمپاتیک، سیستم عصبی مرکزی را به سیستم‌ قلب و عروقی و سیستم گوارشی مرتبط می‌کند.

در این روش دستگاه مولد پالس از طریق جراحی در سمت چپ و بالای قفسه سینه زیر پوست قرار داده می‌شود. یک سیم سرب الکتریکی متصل به دستگاه مولد پالس به عصب واگ چپ نیز متصل شده است و پالس‌های الکتریکی را به مدت 30 ثانیه و هر پنج دقیقه یکبار از طریق ژنراتور به سمت عصب واگ ارسال می‌کند. این روش تحریک مغز اعصاب واگ پیام‌هایی را به بخش‌های کنترل خلق‌وخو، خواب و اندام‌های اصلی بدن ارسال می‌کند و باعث بهبود بیماری‌هایی مانند صرع، میگرن، آلزایمر و افسردگی می‌شود.

تحریک عمقی مغز

تحریک عمقی مغز یا DBS یکی دیگر از روش های تحریک مغز برای درمان بدون داروی بیماری‌ها است. این روش برای درمان آلزایمر، افسردگی حاد، پارکینسون، لرزش ارثی و وسواس کاربرد دارد. در این روش سر بیمار تراشیده و به‌صورت موضعی بی‌حس می‌شود. سپس جراح سر را با پیچ به یک قلاب محکم وصل می‌کند تا هنگام جراحی سر حرکتی نداشته باشد.

جراح با استفاده از اسکن سر و مغز جراحی را انجام می‌دهد و در طول جراحی، جراح می‌تواند بازخورد بیمار را مشاهده کند. سپس با ایجاد دو سوراخ در سر و کشیدن یک لوله باریک به داخل مغز الکترودها را در ناحیه خاص موردنظر خود قرار می‌دهد. بعد از قراردادن الکترودها در مغز بیمار به‌صورت کامل بیهوش می‌شود و الکترودها به سیم‌های داخل بدن متصل می‌شوند تا پالس‌های الکتریکی به مغز ارسال شود.

برای درمان به روش تحریک مغز به کجا مراجعه کنید؟

همانطور که از این نوشتار متوجه شدید، روش های تحریک مغز برای درمان بدون دارو، از بهترین روش‌های درمانی است که در سال‌های اخیر مورد استقبال تیم‌های پزشکی سراسر دنیا قرار گرفته است. اینکه بتوان بیماری‌های مرتبط با مغز و اعصاب را بدون مصرف دارو و عوارض‌های جانبی آنها درمان کرد و در مسیر بهبودی گام موثری برداشت، از مهم‌ترین دلایل محبوبیت این روش درمانی است.

برای استفاده از روش های تحریک مغز برای درمان بیماری‌ها پیشنهاد می‌کنیم به کلینیک پزشک اول که از بهترین کلینیک‌های فوق تخصصی مغز و اعصاب در تهران است؛ مراجعه کنید.

این کلینیک اولین مرکز جامع تخصصی و فوق تخصصی مغز و اعصاب در ایران است که از روش‌های درمانی بدون نیاز به دارو همچون تحریک الکتریکی مغز، تحریک مغناطیسی مغز و ... استفاده می‌کند. بهترین پزشکان فوق تخصص مغز و اعصاب با استفاده از به‌روزترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات پزشکی شما را در امر تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با مغز و اعصاب کمک می‌کنند.