نیکزاد: «شفافیت» ابزار بازگشت سرمایه اجتماعی دولت است
نایبرئیس مجلس با بیان اینکه هزینه پیشگیری از فساد از طریق شفافیت، چندین برابر کمتر از هزینه برخورد پس از وقوع فساد است، گفت: شفافیت، مبارزه با فساد را هم آسانتر و هم اثربخشتر میکند و ابزار بازگشت سرمایه اجتماعی دولت است
به گزارش هممیهن آنلاین و به نقل از ایرنا؛ علی نیکزاد نایب رئیس مجلس شورای اسلامی امروز سه شنبه ۱۸ آذرماه در نخستین جشنواره ارتقای شفافیت و رفع موقعیت های تعارض منافع که با هدف گسترش فرهنگ شفافیت و ایجاد دسترسی روشن و قابلفهم مردم به دادههای حاکمیتی برگزار شد، در سخنانی ضمن گرامیداشت هفته بزرگداشت مقام زن، گفت: سه بانوی بزرگوار، حق ویژهای بر گردن همه ما دارند، اول حضرت خدیجه (س) که نخستین زن مسلمان و بزرگترین حامی پیامبر اکرم(ص) بود.
وی افزود: سپس باید حضرت فاطمه زهرا (س) نام برد که مدافع ولایت، تبیینکننده حقایق پس از رحلت پیامبر عظیمالشأن اسلام، تربیتکننده نسل امامت و ارائهدهنده کاملترین الگوی زن مسلمان بودند و بیتردید بدون حضور ایشان، تاریخ اسلام مسیر دیگری را میپیمود و سومین فرد حضرت زینب (س) است که اگر ایشان نبود، نهضت عاشورا در تاریخ خاموش میشد. خطبههای ایشان در شام، یزید را رسوا کرد و ظلم او را آشکار ساخت. ایشان استمراربخش پیام عاشورا و پاسدار حقیقت بودند.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به چند نکته در زمینه مبارزه با فساد، تصریح کرد: مسئله نخست، راهکارهای مبارزه با فساد است. تجربه ثابت کرده است که در دنیای پیچیده امروز، اگر بخواهیم با روشهای سنتی عمل کنیم، یعنی برای هر بازرسی، بازرس تعیین کنیم و برای هر بازرس هم بازرس دیگر، این چرخهای بیپایان و غیرکارآمد خواهد شد. شفافیت یکی از مهمترین راهکارهای عملیاتی مبارزه با فساد است.
نیکزاد افزود: سالها است موضوع تسهیلات کلان بانکی یکی از مسیرهای اصلی شکلگیری فساد تلقی میشود. مجلس شورای اسلامی قانونی تصویب کرد که بر اساس آن، تسهیلات کلان بهصورت شفاف در سایت بانک مرکزی اعلام و اسامی بدهکاران و اَبَربدهکاران نیز منتشر میشود. همین اقدام ساده اما ساختاری، موجب شد بخش قابلتوجهی از معوقات بانکی تسویه شود.
وی تصریح کرد:در اینجا دیگر نیازی نیست بازرسان متعدد تعیین کنیم و برای بازرسان نیز ناظر دیگری بگذاریم؛ شفافیت خودش کار بازرسی را انجام میدهد. در طول سالهای پس از انقلاب، دولتها در حوزه نظام مالی و بهویژه بخش پیمانکاری و خرید تجهیزات، سازوکار مشخص و شفافی نداشتند. اما پس از تصویب قانون شفافیت، خریدهای کلان و پیمانسپاریها در قالب مناقصه عمومی و بهصورت شفاف اعلام میشود.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه وقتی اطلاعات، مناقصات و معاملات بزرگ علنی شود، بسیاری از فسادها و زدوبندها بهطور خودکار متوقف میشود، تاکید کرد: بنابراین هزینه پیشگیری از فساد از طریق شفافیت، چندین برابر کمتر از هزینه برخورد پس از وقوع فساد است. شفافیت، مبارزه با فساد را هم آسانتر و هم اثربخشتر میکند. هزینه پیشگیری با شفافیت، چندین برابر کمتر از هزینه مبارزه پس از وقوع فساد است.
نیکزاد اضافه کرد: شفافیت، ابزار بازگشت سرمایه اجتماعی دولت است؛ هر مقدار کاهش شفافیت، به همان میزان کاهش اعتماد عمومی را به دنبال دارد. بهجز تعداد اندکی، تقریباً همه مدیرانی که در کشور مسئولیت گرفتهاند، اهل توانمندی و کارآمدی بودهاند.
وی با بیان اینکه افزایش کارآمدی و پاسخگویی نتیجه مستقیم شفافیت است، اظهار کرد: شفافیت، فرآیند تصمیمگیری تا اجرا را بهینه میکند. مدیران ما وقتی بدانند اقداماتشان در معرض دید مردم است، هم پاسخگوتر میشوند و هم هوشمندانهتر تصمیم میگیرند. دولت چهاردهم اخیراً چند اصلاح در حوزه قیمت بنزین را بررسی میکرد. چند هفته پیش، دستورالعمل اولیه منتشر شد؛ رسانهها، کارشناسان و مردم درباره آن بحث کردند. فضای نقد باز بود، مباحث روشن شد و برخی ابهامات برطرف شد. حتی بخشی از تصمیم، مانند حذف سهمیه بنزین خودروهای فاقد قبض پلاک، اصلاح شد.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اکنون این تصمیم را مقایسه کنید با تصمیم ناگهانی دولت وقت و خسارتها و ناآرامیهایی که برای کشور ایجاد کرد. اگر تصمیمگیری شفاف، تدریجی، همراه با گفتوگوی عمومی و در فضای نقد باشد، تصمیمات عالمانهتر میشود و جامعه نیز آن را میپذیرد.
شفافیت یعنی ایجاد امکان نقد، پرسش و پیگیری عمومی
نیکزاد با بیان اینکه باید بدانیم که شفافیت، انتشار بیهدف و انبوه دادهها نیست، اظهار کرد: شفافیت ارائه اطلاعات قابل فهم، کاربردی و بهموقع است. شفافیت، افشای اسرار حاکمیت یا اطلاعات امنیتی نیست، بلکه انتشار دادههای غیرمحرمانه درباره تصمیمات و عملکردهاست. شفافیت، نمایش تبلیغاتی برای رضایت افکار عمومی هم نیست؛ اگر چنین باشد، جفا و تحریف مفهوم شفافیت است
وی در ادامه با تاکید بر اینکه شفافیت یعنی ایجاد امکان نقد، پرسش و پیگیری عمومی، تصریح کرد: شفافیت، ارائه فایلهای غیرقابل پردازش و بیاستفاده هم نیست بلکه استانداردسازی داده و فراهمکردن دسترسی آزاد و قابل تحلیل است. اما نکته مهم این است که اگر تنها به شفافیت بسنده کنیم، باز هم در دنیای امروز موفق نمیشویم. ما در عصر حاضر نیازمند شفافیت هوشمند هستیم.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: به عنوان مثال، در قوه قضائیه، اگر احکام صادره قضات شریف را بدون ذکر نام و اطلاعات هویتی به صورت شفاف منتشر کند، جامعه میتواند ببیند که در یک موضوع مشخص، چه نوع آرایی صادر شده است. البته ممکن است درباره یک کلمه یا یک حکم، دهها نظر مختلف داده شود، اما اصل شفافیت، فهم عمومی از روند تصمیمگیری را تقویت میکند. البته یک کلمه درباره بنزین گفتیم پنجاه نفر دارند به آن تبصره میزنند.
نیکزاد با تاکید بر به کارگیری از فناوریهای جدیدی در زمینه شفافیت از جمله هوش مصنوعی، گفت: حال اگر این شفافیت با هوش مصنوعی همراه شود، خودِ سامانه تحلیل میکند که در موضوعات مختلف، قضات چگونه رأی صادر کردهاند، چه روندهایی در آراء وجود دارد و چه نقاطی نیازمند اصلاح یا یکپارچهسازی است. در حوزه قراردادهای دولتی نیز همینگونه است.
وی افزود: قانون الزام کرده است که قراردادها و معاملات کلان باید شفاف باشد. قوه مجریه نیز مکلف به اجرای آن است. اما مرحله مهمتر این است که این شفافیت را با استفاده از هوش مصنوعی تحلیل کنیم، در آن صورت بهروشنی مشخص میشود بیشترین خریدها مربوط به کدام گروه کالاها است.
شفافیت هوشمند ضروری است؛ اما به نحوی اجرا شود که شجاعت مدیران گرفته نشود
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: روزی خدمت یکی از بزرگان رسیدم و گفتم: «ما در کشور دادگاه ویژه کارکنان دولت داریم؛ اما آیا برای کسانی که کاری انجام نمیدهند هم دادگاهی وجود دارد؟» وقتی یک دستگاه، حراست، دیوان محاسبات، بازرسی، و سایر نهادهای نظارتی هماهنگ عمل کنند و نظارتشان معطوف به پیشگیری باشد، مدیران احساس امنیت میکنند.
نیکزاد با بیان این که شفافیت هوشمند ضروری است گفت: اما باید این شفافیت به نحوی اجرا شود که شجاعت مدیران را از آنها نگیرد. هماهنگی میان حراست، دستگاه قضایی و نهادهای بازرسی باید در جهت صیانت باشد، نه ایجاد ترس و نه تضعیف انگیزه مدیران. یکی از بزرگترین پروژههای مالی دوران اخیر را ما اجرا کردیم؛ پروژهای با ارزش ۵۰ هزار میلیارد تومان با دلار هزار تومانی؛ رقمی که امروز معادل ۵ میلیون میلیارد تومان یعنی تقریباً برابر با کل بودجه عمومی یک سال کشور است.
وی با تاکید بر این که شفافیت یک پروژه «آیتی» یا صرفاً فناوری نیست، بلکه یک تغییر فرهنگی در حکمرانی است، گفت: مطبوعات این جمله را عیناً منتشر کنند، هدف شفافیت مبارزه با فساد نیست، بلکه چنان عمل میکند که فساد دیگر برای کسی صرفه نداشته باشد.
