میرلوحی: انتخابات تناسبی گامی اولیه برای تقویت احزاب است
عضو پیشین شورای شهر تهران با بیان اینکه نظام تناسبی، انتخابات را از تک قطبی درمیآورد، گفت: در هفتمین دوره انتخابات شورای شهر تهران اگر لیست اول حائز ۵۰ درصد آرا شود میتواند ۵۰ درصد صندلیهای شورا را هم بدست آورد و ۱۰ تا ۱۱ صندلی دیگر هم بین لیستهای برتر توزیع خواهد شد و به این ترتیب یک گام به سمت کیفیتبخشی انتخابات خواهیم رفت.
به گزارش هممیهن آنلاین و به نقل از ایرنا، گفتگو با سیدمحمود میرلوحی معاون پارلمانی وزارت کشور در دولت اصلاحات و عضو دوره پنجم شورای شهر تهران را در زمینه ارزیابی انتخابات تناسبی و تاثیر آن بر کارآمدی نهاد شوراها میخوانید:
در ایران به علت متمرکز بودن دولت، اختیارات شوراها بسیار محدود است
سیدمحمود میرلوحی با انتقاد از متمرکز بودن دولت و تجمیع اختیارات تصمیمگیری در پایتخت، گفت: جایگاه شوراها به عنوان یکی از فصول هفتم قانون اساسی بسیار حائز اهمیت اما ساختار سیاسی کشور ما بسیار متمرکز است و همه اختیارات و تصمیمگیریها به تهران محدود شدهاست. در چنین ساختاری شورا صرفا در محدوده بسیار کوچکی مانند انتخاب شهردار، بودجه شهری و امثال آن قدرت مانور دارند و متاسفانه آنگونه که به مصلحت کشور است اختیارات این نهاد افزایش پیدا نکرده است. با وجود همه این محدودیتها اما با تشکیل شوراها در مناطق روستایی حداقل ساختاری برای کار و فعالیت در این مناطق بوجود آمد زیرا ساختار سنتی روستاها اوایل انقلاب به هم خورد و روستاییان دیگر ساختاری برای کار و فعالیت نداشتند اما پس از تشکیل شوراها، دهیاریها توانستند حتی پروژههای عمرانی را نیز اجرا کنند.
وی در پاسخ به پرسشی درباره عوامل محدودیت اختیارات شوراها، اظهار کرد: علت این عامل را باید در ساختار نفتی کشور جستجو کرد. دولتها همواره از درآمدهای حاصل از منابع نفتی ارتزاق کرده و خود را بینیاز از واگذاری اختیارات دیدهاند البته آسیبهای جدی هم از این ناحیه به کشور وارد شد که نمونه آن رانت و فسادی است که در حال حاضر شاهد آن هستیم. در سایر کشورهای جهان مواجهه مردم با نظام حکمرانی در حوزه ارائه خدمت از طریق شهرداریها و شوراهای شهر ساماندهی میشود و در ایران نیز نیازمند تغییرات جدی هستیم، با این حال موضوع بررسی مدیریت یکپارچه کشور که قریب به دو دهه است در مجلس مطرح میشود به هیچ نتیجهای نرسیده است.
در دولت اصلاحات میخواستیم ۲۳ وظیفه دولت را به شوراها منتقل کنیم
معاون پارلمانی وزیر کشور در دولت اصلاحات با انتقاد از نحوه مواجهه مجلس ششم با لایحه دولت وقت در زمینه افزایش اختیارات شوراها، تصریح کرد: در زمان مجلس ششم نماینده دولت بودم و قرار بود ۲۳ وظیفه دولت را به شوراها منتقل کنیم و با اینکه مجلس ششم طرفدار اصلاحات و شوراها بود اما در نهایت آن مجلس، لایحه دولتِ اصلاحات در این زمینه را رد کرد و این مسئله نیز مانند بسیاری از مسائل دیگر در حوزه انرژی، کسری بودجه و ... تاکنون حل نشده است.
میرلوحی در پاسخ به پرسشی درباره لایحه دولت اصلاحات در زمینه افزایش اختیارات شورا، بیان کرد: افزایش اختیاراتی که در نظر داشتیم بیشتر در زمینه آب و فاضلاب، کتابخانه، پست و بهزیستی بود. در سایر کشورها به جز آموزش و پروش و بهداشت و درمان سایر وزارتخانهها عمدتا فدرال هستند و کابینه مرکزی صرفا یک مشاور برای نخستوزیر یا رئیسجمهور است و وزرای اجرایی در استانها هستند. در کشورهای دیگر بسیاری از وظایف وزراتخانه یا به عهده شهرداریها است یا به استانها واگذار شده است. مثلا در ساختار حکمرانی پاکستان و هند وزاری محلی تعریف شدهاند.
وی افزود: علاوه بر موارد گفته شده در برخی کشورها مانند فرانسه و آمریکا حتی پلیس نیز زیر نظر شهرداری است و در آمریکا نیروهای فدرال اگر در شهر دیده شوند به معنای حکومت نظامی است. اختلاف اخیر ترامپ با ایالتها نیز بر سر این است که میخواهد برخی نیروهای ارتش را به ایالتها ببرد که این تصمیم وی با مقاومت مواجه شده است. اما در کشور ما راهنمایی و رانندگی که مربوط به حوزه شهری است در سلسله مراتب نیروی انتظامی قرار گرفته است.
عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت با تاکید بر اینکه بسیاری از کارهایی که دولت در تهران انجام میدهد نباید از سوی دولت مرکزی انجام شود، گفت: وقتی دولت همه وظایف را به عهده میگیرد علاوه بر اینکه هزینههای این نهاد بالا میرود، بیجهت نیز گسترده میشود. بنابراین یکی از دلایل فربه شدن دولت در ایران و کسری بودجه آن همین مسئله است. در دولت اصلاحات وظایفی که باید واگذار شود را فهرست کردیم و دولت نیز تایید کرد و به مجلس بردیم و در کمیسیون های مربوطه پذیرفته شد، اما متاسفانه صحن مجلس آن را رد کرد.
عدم حمایت کافی از «احزاب» یکی از موانع جدی سیاستورزی در ایران است
میرلوحی در ارزیابی تناسبی شدن انتخابات برای دوره هفتم شورای شهر تهران، تاکید کرد: عدم حمایت کافی از «احزاب» یکی از موانع جدی عرصه سیاستورزی در کشور ما است. در قانون اساسی ایران صرفا به حمایت از احزاب تصریح شده است اما گویی بر اساس قوانین موجود احزاب هنوز به رسمیت شناخته نشدهاند. البته اوایل انقلاب احزاب قدرتمندی مانند «حزب جمهوری اسلامی» تشکیل شدند و بسیاری از سران انقلاب از جمله شهید بهشتی، آیتالله خامنهای، مرحوم هاشمی رفسنجانی در این حزب حضور داشتند.
وی افزود: اما کم کم با آغاز جنگ تحمیلی و... عملا کشور به سمت بینیازی از احزاب رفت و در مواردی آنها را مخل فعالیتهای سیاسی دیدند و حتی گفته شد احزاب به دنبال قدرت هستند. گویی قدرت امری قدسی است و صرفا عدهای خاص میتوانند به آن بپردازند و هر فرد و گروه دیگری که خواست به صحنه بیاید، باید این تلاش آن فرد یا گروه مضموم تلقی شود.
عضو پیشین شورای شهر تهران با انتقاد از عدم شکلگیری ساز و کار حزبی در کشورمان، تصریح کرد: سالهاست که مقامهای عالی کشور درصدد هستند تا بگویند عضو هیچ حزبی نیستند. مثلا مرحوم هاشمی رفسنجانی هنگامیکه «حزب کارگزاران» تشکیل شد، تلاش کرد تا خودش در صحنه نباشد در حالیکه همه میدانستند ایشان در پشت صحنه حزب هستند یا زمانیکه هواداران آقای خاتمی حزب مشارکت را تاسیس کردند وی حاضر نشد به صحنه بیاید و رسما وارد حزب شود. این مشی سیاسی درباره «جامعه روحانیت» نیز صادق است، آنها نپذیرفتند تا ذیل قانون احزاب قرار بگیرند.
انتخابات تناسبی گامی اولیه برای تقویت احزاب است
میرلوحی با اشاره به تاثیر انتخابات تناسبی در تقویت احزاب، گفت: در قانون اساسی کشورهای منطقه مانند هند، پاکستان و ترکیه نقش احزاب در انتخابات کاملا مشخص است و مردم میدانند آنها چگونه دولت تشکیل میدهند و چه اختیاراتی دارند. اما ما صرفا یک قانون درباره احزاب داریم و در آن قانون هم بر مسائل ابتدایی و بروکراتیک درباره احزاب تصریح شده و آنها اختیار چندانی ندارند. حالا در این دور از انتخابات شوراها برای اولین بار شاهد برگزاری انتخابات تناسبی در تهران هستیم تا جبههها و احزاب بتوانند با ارائه لیست در صحنه انتخابات حضور پیدا کنند. به نظر میرسد این تصمیم گامی اولیه برای تقویت و توجه به احزاب است.
وی با تاکید بر اینکه تقویت احزاب از لوازم توسعه سیاسی کشور است، اظهار کرد: احزاب بیشترین نقش و توانایی را در تربیت نیروهای سیاسی کشور دارند. فقدان فعالیت سیاسی خارج از ساختار منجر به همین وضعیتی میشود که در ایران شاهد آن هستیم؛ فردی با تبلیغات محدود و چند شعار بدون پشتوانه وارد صحنه رقابتها میشود و کشور به مدت چهار تا هشت سال به یک دیدگاه و سلیقه خاص سپرده میشود.
شوراها اختیار ورود به کارهای اصلی را ندارند و به کارهای فرعی میپردازند
این فعال سیاسی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا در سالهای اخیر شوراها از وظایف ذاتی خود در امری «خدمترسانی به شهروندان» غافل شدند و به سمت سیاستزدگی رفتند؟ گفت: اگر در سلسله مراتب سیاسی، مجلس فعلی ما به «مجلس ملی» تبدیل شود، بسیاری از مشکلات کشور در حوزه سیاستورزی حل میشود. در حال حاضر شاهدیم به علت عدم شکلگیری این ساختار، نمایندگان مجلس به مسائل بسیار ریز و جزئی میپردازند. دولت نیز اختیاراتش واگذار نشده بنابراین در همه حوزهها فعالیت گسترده دارد. در چنین وضعیتی شوراها چون اختیار ورود به کارهای اصلی را ندارند به دنبال کارهای فرعی مانند فعالیتهای سیاسی میروند؛ در حقیقت اعضای شورا آن را به مثابه یک نردبان برای ترقی سیاسی میبینند.
میرلوحی در انتقاد از جزئینگری نمایندگان مجلس در ایران، تصریح کرد: سطح مجلس در کشور ما پایین آمدهاست. جایگاه مجلس، دولت و شوراها در سطح جهانی تجربه شده اما به علت فاصله زیاد با آن قواعد داخلی، هر نهادی در کار نهاد دیگر دخالت میکند. یک نماینده مجلس هر چند برخاسته از شهر خاصی است اما باید در «سطح ملی» فکر و تصمیمگیری کند در حالیکه آنها به عضو شورای شهر و محله تبدیل شدهاند. اعضای شورا نیز وقتی میببینند که نمایندگان در مساله محله و شهر دخالت می کنند وارد مسائل کلان سیاسی میشوند در حالیکه وظیفه اصلی اعضای شورای شهر، کارهای اجتماعی و محلی است.
نظام تناسبی، انتخابات را از «تک قطبی» درمیآورد
وی در خصوص میزان تاثیر انتخابات تناسبی در افزایش «عدالت» بین احزاب گفت: نظام انتخابات تناسبی، انتخابات را از «تک قطبی» درمیآورد. در اغلب کشورهای دنیا انتخابات تک حوزهای یا تک نمایندهای را داریم، مثلا در لندن حوزهای نداریم که مثل تهران ۲۱ نماینده شورای شهر یا ۳۰ نماینده مجلس داشته باشد بلکه مثلا برای هر منطقه از مناطق ۲۲ گانه تهران ۱ نماینده در نظر گرفته شده و آن نماینده راهی شورا میشود. بر این اساس پیشبینی میشود انتخابات تناسبی این دوره مانند انتخابات سال ۹۶ که تمام ۲۱ کاندیدای لیست اصلاحات راهی شورا شدند، نشود.
عضو شورای پنجم شهر تهران در پاسخ به این پرسش که آیا در حال حاضر احزاب آمادگی برگزاری انتخابات تناسبی را دارند؟ گفت: بله. کم و بیش امکان تهیه لیست و رقابت برای احزاب فراهم است اما اگر کم کم نقش آنها در انتخابات پررنگ شود شاهد رشد و بلوغ این احزاب خواهیم بود. در حال حاضر قریب به ۲۰۰ حزب در کشور به ثبت رسیده است که اکثر آنها حزب نیستند بلکه بیشتر تشکلات صنفی هستند اما اگر احزاب واقعا به جایگاه خود دست یابند ۲ الی ۳ حزب ولو تحت نام «ائتلاف» خواهیم داشت. در اروپا نیز گاهی ممکن است ۵ حرب با یکدیگر «ائتلاف» تشکیل دهند.
میرلوحی افزود: اگر تجربه کشورهایی که در آنها انتخابات واقعی برگزار میشود را بررسی کنید، خواهید دید ۵۰ حزب با هم رقابت نمیکنند بلکه ۵ الی ۶ حزب وارد رقابت میشوند؛ در اروپا حتی شاهد انتخاباتی با ۱۰ حزب هم نیستیم. در قوانین برخی کشورها تصریح شده اگر آرای حزبی از درصد معینی کمتر باشد اصلا به حساب نمیآید اما اگر احزاب سهم قابل توجهی در آراء داشته باشند مثلا در ترکیه بالای ۳ درصد یا در برخی کشورها بالای ۵ درصد کل آراء شود، هزینههای انتخاباتی آنها از سوی دولت تقبل میشود.
نظام تناسبی باعث افزایش کیفیت انتخابات میشود
وی در توضیح نحوه برگزاری انتخابات تناسبی در تهران تصریح کرد: در انتخابات این دوره تهران اگر لیست اول حائز ۵۰ درصد آرا شود میتواند ۵۰ درصد صندلیهای شورا را نیز بدست آورد و ۱۰ تا ۱۱ صندلی دیگر بین لیستهای برتر توزیع خواهد شد و به این ترتیب یک قدم به سمت کیفیتبخشی انتخابات خواهیم رفت. اگر موانع و مشکلات انتخابات در ایران را آسیبشناسی کنیم و تفاوتهای آن را با انتخابات رقابتی مرسوم در جهان بررسی کنیم، مشکلات زیادی در انتخابات ایران دستهبندی خواهند شد. در ۵۰ سال گذشته فرآیند انتخابات در جهان تحولات زیادی از سرگذرانده است مثلا در حال حاضر در تگزاس دعوای بزرگی بین حزب جمهوریخواه و دموکرات در زمینه بازنگری حوزهها وجود دارد.
عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت با اشاره به برخی تفاوتها سیاسی در مناطق مختلف تهران و تاثیر آن در انتخابات شوراها، اظهار کرد: معمولا در مناطق شمالی گرایش بیشتری به جریان اصلاحات وجود دارد و در برخی مناطق جنوبی سبد رای اصولگراها سنگینتر است. بنابراین اگر مرز یک منطقه را کمی جابهجا کنید، نتیجه انتخابات تغییر خواهد کرد. همچنین در حوزههایی که گرایشهای سیاسی پنجاه پنجاه است، کافی است کمی مرز حوزه تغییر کند تا در نتیجه نیز شاهد تفاوتهایی باشیم. بنابراین این مسائل در انتخابات بسیار مهم است و وقتی از عدالت سخن میگوییم باید هر منطقه بتواند نماینده خود را داشته باشد.
میرلوحی با اشاره به ترکیب اعضای فعلی شورای شهر تهران و تاثیر آن در بیعدالتی منطقهای در شهر، مدعی شد: ۲۱ نماینده که در شورای تهران حضور دارند بیشتر در ۳ منطقه شمالی تهران سکونت دارند و مردم مناطق جنوبی و مرکزی تقریبا نمایندهای در شورای شهر ندارند. اگر کم کم به سمت انتخابات تناسبی یا انتخابات تک حوزهای برویم تا هر کاندیدا فقط از یک حوزه بتواند بیاید، نماینده واقعی مردم بهتر شناخته میشود و آنها با کیفیت بالاتری با نماینده خود ارتباط برقرار می کنند اما در نظام انتخاباتی ما مردم ناچار هستند تا به لیستی که چه بسا بسیاری از افراد آن را نمیشناسند، رای دهند.
وی در پایان درباره ارزیابی میزان پاسخگویی احزاب در برابر عملکرد کاندیدای پیروزشان در انتخابات تناسبی، گفت: این مسئله نیز جزئی از مواردی است که در انتخابات تناسبی پیشبینی شده است زیرا در این شیوه قانون اجازه نمیدهد هر فردی در بیش از یک لیست قرار گیرد.
