طالقانی و مدیریت شهری
در صبح روز ۱۹ شهریور آیتالله طالقانی دیداری با ولادیمیر کوزیچکین، مأمور سازمان اطلاعات و جاسوسی شوروی سابق در منزل دامادشان آقای ولیالله چهپور داشتند. شب حالشان به هم میخورد در حالی که آب و تلفن منزل قطع شده و امکان تماس با پزشک و مراجعه به بیمارستان منتفی میشود در این شرایط به طور مشکوک ظاهرأ به علت سکته قلبی در ۶۹ سالگی دار فانی را وداع کردند.
محمد توسلی، دبیرکل پیشین نهضت آزادی ایران و اولین شهردار تهران پس از پیروزی انقلاب در نشست «طالقانی پس از زندان» با اشاره به عضویت و ریاست شورای انقلاب توسط طالقانی گفت:«هسته اولیه شورای انقلاب پس از دیدار مهندس بازرگان با آقای [امام] خمینی در نوفللوشاتو در مهر 57 (سفر از 29 مهر تا 11 آبان) به درخواست آقای [امام] خمینی و با مشورت دکتر یزدی انجام میشود. طبیعی است نام آقایان طالقانی و منتظری که زندان بودند در فهرست اولیه نیامده و دعوت نشده باشند. پس ازگزارش فعالیت مستقل و شورایی آقای طالقانی به آقای [امام] خمینی از آقای طالقانی برای عضویت و ریاست شورای انقلاب دعوت بهعمل میآید.
اما ظاهرأ آقای طالقانی حضور فعالی در جلسات شورای انقلاب نداشتند و عملاً آقای مطهری جلسات شورای انقلاب را اداره میکردند. پس از شهادت آقای مطهری در 11 اردیبهشت 58 آقای طالقانی جلسات را تا 19 شهریور 58 اداره میکردند.» او در ادامه همچنین به نگاه طالقانی درباره حجاب اجباری اشاره کرد و گفت:«طالقانی در سخنرانی و مصاحبه در20 اسفند 57 منتشرشده در روزنامه اطلاعات درباره مخالفت با حجاب اجباری که آن روزها توسط گروههای افراطی مطرح شده بود و التهابی بهویژه در فضای کارکنان دولت ایجاد کرده بود، تصریح میکنند که به استناد آیات قرآن و سنت هیچ اجباری در حجاب نیست.
این سخنرانی و مصاحبه فضای نسبتاً آرامی را با حمایت بعدی آقای[امام] خمینی ایجاد کرد.» در بخش دیگر این سخنرانی به نقش طالقانی در حل و فصل درگیریهای کردستان اشاره شد. در بخشی از آن آمده است:«از اواخر اسفندماه 57 درگیریهایی در کردستان به ویژه در شهر سنندج اتفاق افتاده بود. با تصمیم شورای انقلاب هیأتی شامل آقای طالقانی همراه آقایان بهشتی، هاشمیرفسنجانی و ابوالحسن بنیصدر در فروردین 58 وارد سنندج شدند و ضمن گفتوگو با گروههای مختلف و سپس تشکیل شورای شهر و جلب مشارکت همه گروهها در مدیریت شهری زمینه آرامسازی نسبی آن استان را فراهم ساختند.»
توسلی درباره روز فوت آیتالله طالقانی نیز چنین میگوید:«در صبح روز 19 شهریور آیتالله طالقانی دیداری با ولادیمیر کوزیچکین، مأمور سازمان اطلاعات و جاسوسی شوروی سابق در منزل دامادشان آقای ولیالله چهپور داشتند. شب حالشان به هم میخورد در حالی که آب و تلفن منزل قطع شده و امکان تماس با پزشک و مراجعه به بیمارستان منتفی میشود در این شرایط به طور مشکوک ظاهرأ به علت سکته قلبی در 69 سالگی دار فانی را وداع کردند.» دبیرکل سابق نهضت آزادی در ادامه به نقش طالقانی در مدیریت شهری اشاره کرد و گفت:«درباره همکاری ایشان در مدیریت شهر تهران میتوان به سخنرانی آقای طالقانی در باره طرح ترافیک محدوده مرکزی شهر تهران اشاره کرد.
این طرح برنامه کوتاهمدت اصلاح ترافیک شهر بود که بعد از اسفند 57 حدود شش ماه روی آن کار شده بود و طی چند مصاحبه اهداف آن اطلاعرسانی شده بود. موضوع را به اطلاع آقای طالقانی رساندیم تا از تریبون نمازجمعه نیز لزوم اجرای طرح به اطلاع مردم برسد. ایشان در یکی از نمازهای جمعه اواخر مردادماه در سخنرانی بسیار موثری ضرورت استفاده از حمل و نقل عمومی برای تامین ایمنی و آرامش مردم را گوشزد کردند و این طرح را مفید معرفی کردند. کارشناسان همکار ما در شهرداری گفتند انتظار نداشتیم که یک روحانی بتواند یک مسئله کارشناسی را این اندازه خوب بیان کند. اجرای این طرح پس از چهار دهه به عنوان یک ضرورت ادامه دارد.»
در ادامه نیز توسلی به همراهی او با نامگذاری خیابان شریعتی و خیابان امام خمینی پرداخت و گفت:«ایشان فرمودند: آیا برای این خیابان نامی انتخاب کردهاید؟ گفتیم چون حسینیه ارشاد در این خیابان واقع شده و دکتر شریعتی در آنجا نقش موثری در آگاهیبخشی به ویژه روی نسل جوان و تقویت جنبش اجتماعی قبل از انقلاب داشته، شورای نامگذاری پیشنهاد دکتر شریعتی را دارد.
ایشان با روی گشاده گفتند: حتما این کار را بکنید چون تصمیم درستی است. البته پس از درگذشت ایشان خیابان تخت جمشید به نام ایشان نامگذاری شد.» این فعال سیاسی و شهردار سابق تهران با اشاره به اینکه برای نامگذاری نباید از اسامی زندهها استفاده کرد، تصریح کرد:«موضوع (نامگذاری خیابانی به نام امام خمینی)را در شورای نامگذاری مطرح کردیم در آنجا توصیه شد با آیتالله طالقانی مذاکره کنیم. با مراجعه مجدد خدمت ایشان، توصیه کردند درباره ایشان استثناء قائل شویم. با بررسی بعدی میدان سپه و خیابان سپه به نام امام خمینی با تایید احمدآقا خمینی نامگذاری شد.»