راهش ادامه دارد
نگاهــــی به کــــادرســـــازی محمدتقی مصباح‌یزدی و موقعیت سیاسی شاگردان او
نگاهــــی به کــــادرســـــازی محمدتقی مصباح‌یزدی و موقعیت سیاسی شاگردان او
بیش از نیم قرن سابقه تدریس و فعالیت در حوزه علوم اسلامی و قرآنی در حوزه علمیه و موسسه‌هایی چون «در راه حق» و «موسسه آموزشی امام خمینی»؛ عامل مهمی است که نام محمدتقی مصباح یزدی را بین افرادی دانست که به لحاظ تفکر سیاسی و فقهی خاص خود، در تاریخ جمهوری اسلامی تاثیرگذار بوده‌اند و از دل همین کلاس‌ها علاوه بر تاثیرگذاری مستقیم در روند سیاسی ایران، شاگردهایی خارج شده‌اند که برخی از آنها به مناصب بالایی از قدرت رسیده‌اند. اگرچه مصباح‌یزدی از جمله چهره‌هایی بود که حاضر به پیوستن به انقلابیون در دهه 40 نشد و بنا بر خاطره‌ای از اکبر هاشمی‌رفسنجانی در سال ۴۸ «مصباح یزدی در منزل قدوسی مخالفت خود را برای مبارزه با حکومت وقت اعلام می‌کند» اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تفکر او که با اسلام سنتی همراه بود، مورد توجه بخش قابل‌توجهی از جناح راست که این روزها به‌عنوان جریان اصولگرا شناخته می‌شود، قرار گرفت و می‌توان اذعان داشت که او از جمله افرادی است که در سال‌های پس از رحلت امام خمینی تاثیر قابل‌توجهی در فضای سیاسی و چیدمان نیروها داشته است.
همزمان با دومین ساگرد درگذشت مصباح یزدی، در مروری که به روند کادرسازی او داشته‌ایم، نگاهی ویژه به افرادی کرده‌ایم که سابقه شاگردی او را داشته‌اند و به مناصب مهمی در عرصه قدرت و سیاست جمهوری اسلامی رسیدند و همچنان در قدرت حضور دارند. البته ذکر این نکته ضروری است که در بررسی انجام‌شده، فقط افرادی مورد اشاره قرار گرفته‌اند که سابقه مستقیم حضور در کلاس‌های مصباح یزدی را داشته‌اند، ولی نمی‌توان فراموش کرد که به‌غیر از آنها، افرادی بوده‌اند که سابقه شاگردی او را ندارند اما تفکر سیاسی‌شان به مصباح یزدی نزدیک بوده و به همین علت مورد اعتماد او هم واقع شده بودند. افرادی مانند «سعید جلیلی»،
«پرویز داودی»، «غلامحسین الهام»، «عباسعلی کدخدایی»، «کامران باقری لنکرانی» و «احمد وحیدی» از این دسته هستند. ضمن اینکه این موضوع هم شایان ذکر است که این بررسی مربوط به افرادی است که به قدرت رسیده‌اند و نگاه به دیگر شاگردان که جایگاه علمی دارند، فرصتی جداگانه را طلب می‌کند؛ افرادی که برای مثال می‌توان از «محمود رجبی (رئیس فعلی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی)»، «سید ابوالحسن نواب (رئیس فعلی دانشگاه ادیان و مذاهب)» و موسی نجفی (رئیس فعلی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) » نام برد.
علیرضا اعرافی
سمت‌های فعلی: عضو شورای نگهبان، مدیر حوزه‌های علمیه کشور، امام جمعه قم، عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، عضو مجلس خبرگان، عضو هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان، عضو هیأت امنای دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
سمت‌های سابق: مدیر جامعه‌المصطفی، امام جمعه میبد
11 سال داشت که از میبد به قم مهاجرت کرد و از 12 سالگی (سال 1350) وارد حوزه علمیه شد و در دوران تحصیل در حوزه، یکی از اساتید او در فلسفه محمدتقی مصباح یزدی بود. تا ابتدای دهه 70 چهره‌ای عادی در حوزه علمیه به‌شمار می‌رفت تا اینکه در این سال اولین حکم مهم خود در زندگی را دریافت کرد و امام جمعه میبد شد. اما ورود اعرافی به مناصب بالا را باید از نیمه دوم دهه 80 دانست؛ جایی‌که در سال 87 مدیر جامعه‌المصطفی شد و سپس به‌ترتیب با دریافت احکامی عضو حقیقی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی (سال 1390)، مدیر حوزه‌های علمیه کشور (سال 1395) و عضو شورای نگهبان (سال 1398) شد. همان‌طور که مشخص است، بیشتر مناصبی را او که به‌دست آورده، انتصابی بوده تا اینکه در سال 94 اولین تجربه حضور در انتخابات را به‌عنوان نامزد حضور در مجلس خبرگان پشت‌سر گذاشت و از تهران نامزد شد اما از لیست امید شکست خورد؛ هر‌چند سرانجام توانست در سال 1400 در انتخابات میان‌دوره‌ای موفق شده و به مجلس خبرگان برسد.
مهدی شب زنده‌دار
سمت‌های فعلی: عضو شورای نگهبان، عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه کشور، مدیر موسسه بقیه‌الله، عضو هیأت امنای جامعه‌المصطفی
سمت‌های سابق: عضو مجمع مشورتی فقهی شورای نگهبان
سال 1345، در سن 13 سالگی وارد حوزه علمیه قم می‌شود و در حوزه زیر نظر مصباح یزدی فلسفه و کلام را می‌آموزد. اما تا 48 سالگی حضور او فقط به حوزه علمیه منتهی شده بود تا اینکه در سال 1380 ابتدا به‌عنوان عضو مجمع مشورتی فقهی شورای نگهبان منصوب شد و سپس ریاست این مجمع را بر عهده گرفت تا اینکه سال 1392، پس از درگذشت غلامرضا رضوانی به‌عنوان یکی از فقها با دریافت حکمی از سوی رهبری، وارد شورا شد و همچنان در این سمت حضور دارد.
مرتضی آقاتهرانی
سمت فعلی: نماینده مجلس یازدهم
سمت‌های سابق: نماینده دوره‌های هشتم و نهم مجلس
او را می‌توان یکی از روحانیون محبوب مصباح یزدی دانست که سال 1353 و درحالی‌که 17 سال داشت وارد حوزه علمیه شد و نزد مصباح فلسفه و تفسیر قرآن را آموخت و در همان دوره از موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی که زیر نظر مصباح یزدی بود، فوق‌لیسانس روان‌شناسی گرفت. سال 71 را می‌توان مقطع مهمی از زندگی آقاتهرانی دانست؛ او در این سال توسط موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی به کانادا اعزام شد و از دانشگاه مک‌گیل مدرک فوق‌لیسانس در رشته عرفان گرفت؛ سپس به آمریکا رفت و موفق به گرفتن دو مدرک فوق‌لیسانس و دکتری فلسفه از دانشگاه ایالتی نیویورک شد و در همین شهر فعالیت‌هایی مانند حضور در موسسه اسلامی نیویورک داشت تا اینکه سال 83 به ایران برگشت.
در سال 84 با انتخاب محمود احمدی‌نژاد به‌عنوان رئیس‌جمهوری، با دعوت او به‌عنوان معلم اخلاق وارد دولت شد و به کابینه، درس اخلاق می‌داد تا اینکه سال 86 با تشویق احمدی‌نژاد در انتخابات مجلس ثبت‌نام کرد و دو دوره متوالی نماینده مجالس هشتم و نهم بود. البته در بین همین دوره‌ها و در سال 90 به‌دنبال خانه‌نشینی 11روزه احمدی‌نژاد، از لیست مدافعان رئیس دولت خارج شد و در همان سال جبهه پایداری را با محوریت مصباح یزدی پایه‌گذاری کرد و 9 سال رئیس جبهه بود.
در سال پایانی مجلس نهم، همزمان برای دو انتخابات مجلس خبرگان و مجلس دهم ثبت‌نام کرد که در خبرگان صلاحیتش احراز نشد و در مجلس دهم هم از لیست امید شکست خورد تا اینکه مجلس دهم به پایان نزدیک شد و او توانست همراه سایر اصول‌گرایان اکثریت مطلق مجلس یازدهم را به‌دست آورد و در این مجلس رئیس کمیسیون فرهنگی شود.
عباس کعبی‌نسب
سمت فعلی: عضو مجلس خبرگان رهبری
سمت‌های سابق: عضو شورای نگهبان، نماینده دوره‌های سوم و چهارم مجلس خبرگان
وی در سال 55 و درحالی‌که 14 سال داشت وارد حوزه علمیه شد و در حوزه درس تهذیب را نزد مصباح یزدی سپری کرد. با پیروزی انقلاب و پس از آن حمله عراق به ایران، عضو سپاه شد و در سال 60 با توجه به تسلطی که روی زبان عربی داشت به لبنان اعزام شد. در سال 64 روی به تحصیلات دانشگاهی می‌آورد و لیسانس و فوق‌لیسانس خود را از دانشگاه تهران در رشته حقوق اساسی می‌گیرد تا سال 72 توسط مصباح یزدی برای حضور در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی دعوت می‌شود. گفته می‌شود او اولین فردی است که برای حضور در هیأت علمی این موسسه از سوی مصباح دعوت به‌کار شد که مدرک تحصیلی خود را خارج از این موسسه گرفته بود؛ انتخابی که نشان‌دهنده جایگاه ویژه او نزد مصباح یزدی بوده و همچنان به‌عنوان عضو هیأت علمی این موسسه مشغول به فعالیت است.
علاوه بر فعالیت‌های علمی، کعبی از سال 77 و درحالی‌که 36 ساله بود، به‌عنوان نماینده خوزستان وارد مجلس خبرگان شد و طی 24 سال گذشته، این سمت را در سه دوره متوالی خبرگان در اختیار داشته است. البته مهم‌ترین جایگاهی که در اختیار او قرار گرفت، مربوط به سال 83 است که به‌عنوان یکی از حقوقدانان شورای نگهبان از مجلس رای اعتماد گرفت و شش سال در این سمت حضور داشت.
سیدمحمود نبویان
سمت فعلی: نماینده مجلس یازدهم
سمت سابق: نماینده دوره نهم مجلس
تا پیش از حضور در مجلس نهم، نامی ناشناس برای اهالی سیاست بود. او که در 18 سالگی (سال 62) وارد حوزه علمیه می‌شود و در حوزه یکی از شاگردان مصباح یزدی بود، سال 73 وارد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی زیر نظر مصباح یزدی شد و فوق‌لیسانس و دکتری خود را در رشته فلسفه تطبیقی از این دانشگاه گرفت تا انتخابات مجلس نهم از راه رسید و توانست به‌عنوان یکی از 30 نماینده تهران، راهی بهارستان شود و چهار سال نمایندگی را تجربه کند. حالا پس از یک‌دوره غیبت (دوره دهم مجلس)، او یک‌بار دیگر در بهارستان حضور دارد. البته نبویان در همان دوره‌ای که در مجلس حضور نداشت، با اظهار‌نظرهایی جنجالی خود را چهره نگه داشت که اوج این اظهارات درباره محمد‌جواد ظریف بود که در آن وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی را متهم کرد که قاسم سلیمانی را با آمریکایی‌ها معامله کرده است.
محمود محمدی عراقی
سمت‌های فعلی: نماینده مجلس خبرگان رهبری، عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی
سمت‌های سابق: رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، نماینده امام در سپاه، نماینده رهبری در دانشگاه تهران، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
او که پیش از انقلاب شاگرد مصباح یزدی در حوزه علمیه قم بود و در همان مقطع داماد مصباح یزدی شد، در سال‌های جنگ و از سال 64 به‌عنوان جانشین نماینده امام در سپاه منصوب شد. پس از جنگ و از سال 70 به مدت 10 سال ریاست سازمان تبلیغات اسلامی را بر عهده داشت و همزمان نماینده رهبری در دانشگاه تهران بود. در سال 80 با حکم احمد مسجد‌جامعی (وزیر ارشاد دولت خاتمی)، به‌عنوان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی منصوب شد؛ جایگاهی که تا سال 86 در اختیار او بود. اما پس از اینکه حضورش در ریاست این سازمان تمدید نشد، در سال 90 با دریافت حکمی از سوی رهبری به‌عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد و یک دوره حضور در مجمع را هم تجربه کرد. در سال 95 اولین و تنها تجربه حضور در انتخابات به‌عنوان نامزد انتخاباتی را تجربه کرد و از کرمانشاه به مجلس خبرگان رسید و در همین مدت و در سال 98، نماینده رهبری در دانشگاه تهران شد.
حسین جلالی
سمت فعلی: نماینده مجلس یازدهم
سمت‌های سابق: رئیس سابق دفتر محمدتقی مصباح یزدی
تا پیش از حضور در مجلس یازدهم، چهره‌ای گم‌نام بود و در عرصه سیاست کسی با او آشنایی نداشت. بیشتر مراحل تحصیل حوزوی خود را در استان زادگاهش (کرمان) سپری کرد و سال 99 توانست از رفسنجان راهی مجلس یازدهم شود. البته حضور او در مجلس به‌عنوان نماینده‌ای گم‌نام بود تا اینکه اعتراضات اخیر کشور آغاز شد و او با اظهار‌نظرهای جنجالی به تیتر اخبار تبدیل شد. برای مثال در مصاحبه‌ای با سایت منیبان که حاشیه‌های زیادی به‌همراه داشت، به‌عنوان یکی از پیشنهادات در برابر بی‌حجابی گفته بود که «ممکن است حساب بانکی افراد بی‌حجاب مسدود شود».
سید‌محمد‌مهدی میرباقری
سمت‌های فعلی: نماینده مجلس خبرگان، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم
روحانی 61 ساله قمی که در حوزه علمیه دروس منطق و فلسفه را نزد مصباح یزدی سپری کرد، از جمله افرادی است که علاقه چندانی به حضور در عرصه قدرت و سیاست ندارد و بیشتر فعالیتش در حوزه اندیشه بوده است. او که از سال 79 تاکنون رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم است، سال 94 از حوزه انتخابیه البرز نامزد حضور در مجلس خبرگان شد و توانست به خبرگان راه یابد. البته او تعریف متفاوتی از خبرگان رهبری ارائه کرد و در اظهار‌نظری که بهمن 94 از طریق اینستاگرامش منتشر شد، نقش خبرگان را حمایت از رهبری عنوان کرده بود: «اگر بخواهیم ساختار مجلس خبرگان را فعال‌تر کنیم، به‌جای اینکه بر طبل «نظارت» بکوبیم، باید بر طبل «حمایت» بکوبیم».
محسن حیدری آل‌کثیر
سمت فعلی: عضو مجلس خبرگان رهبری
سمت سابق: امام جمعه موقت اهواز
در 14 سالگی (سال 1350) وارد حوزه علمیه شد و مصباح یزدی یکی از استادان او بود. سال 1358 تحصیلات آکادمیک را با قبولی در کنکور آغاز کرد و در سال 71 مدرک دکتری خود را در رشته تفسیر دریافت کرد. اما حضور او در قدرت از سال 85 آغاز شد که توانست از حوزه انتخابیه خوزستان به مجلس خبرگان راه یابد و درحالی‌که مدتی هم امام‌جمعه موقت اهواز بود، طی 16 سال اخیر نماینده خوزستان در خبرگان بوده است.
غلامرضا فیاضی
سمت‌های فعلی: عضو مجلس خبرگان رهبری، رئیس هیأت‌مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی، مدیر مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی، عضو هیأت علمی و هیأت امنای موسسه امام خمینی، عضو هیأت امنای دانشگاه قم
در حوزه علمیه، علوم عقلی را نزد مصباح یزدی آموخت و سال 84 اولین حکم مهم خود را دریافت کرد و اسفند 84 به عضویت هیأت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی درآمد که یکی از بنیانگذاران این مجمع، مصباح یزدی بود و از طریق همین آشنایی و شاگردی مصباح، به عضویت هیأت علمی موسسه امام خمینی درآمد و 15 سال همین سمت‌ها را در اختیار داشت تا اینکه سال 99 از راه رسید و او مقطع جدیدی از فعالیت را آغاز کرد. پس از درگذشت مصباح یزدی، با دریافت حکمی از سوی رهبری به عضویت هیأت امنای موسسه امام خمینی درآمد و همان سال اولین حضور در انتخابات را تجربه کرد و نماینده مجلس خبرگان رهبری از خراسان شمالی شد.
علی سعیدی شاهرودی
سمت فعلی: رئیس دفتر عقیدتی- سیاسی فرماندهی کل قوا
سمت‌های سابق: رئیس سازمان حفاظت اطلاعات سپاه، قائم‌مقام سازمان تبلیغات اسلامی، جانشین نماینده ولی‌فقیه در سپاه، نماینده ولی‌فقیه در سپاه
پس از اینکه دو سال از ورودش به حوزه گذشته بود، سال 45 و درحالی‌که 16 ساله بود راهی مدرسه حقانی شد و زیر نظر برخی استادان از جمله مصباح یزدی تحصیل خود را ادامه داد تا اینکه در سال 60 وارد سپاه شد. سال 63 اولین حکم خود را دریافت کرد و با دریافت حکمی از سوی امام خمینی، به ریاست حفاظت اطلاعات سپاه منصوب شد تا اینکه سال 72 از این سمت استعفا داد و با حکمی جدید، به‌عنوان قائم‌مقام سازمان تبلیغات اسلامی منصوب شد. حضور او در سازمان تبلیغات اسلامی هشت سال طول کشید و در سال 80 به سپاه برگشت و چهار سال جانشین نماینده ولی‌فقیه در سپاه بود تا اینکه در سال 84 نماینده ولی‌فقیه در سپاه شد و 12 سال این سمت را در اختیار داشت. در همین مدت (سال 91) از سوی اتحادیه اروپا تحریم شد. آخرین حکمی که سعیدی دریافت کرده مربوط به سال 96 است که با دریافت حکمی از سوی رهبری، به‌عنوان رئیس دفتر عقیدتی-سیاسی فرماندهی کل قوا منصوب شد و همچنان در این سمت حضور دارد.
کاظم صدیقی
سمت‌های فعلی: امام جمعه موقت تهران، نایب‌رئیس حوزه‌های علمیه استان تهران
سمت‌های سابق: ریاست محاکم عمومی تهران، رئیس دادگاه انتظامی قضات، مشاور رئیس قوه قضائیه
امام جمعه موقت شهر تهران که از سال 88 این سمت را در اختیار دارد، بیشترین دوران فعالیت خود را در قوه قضائیه سپری کرده است. او که در حوزه علمیه، فلسفه اسلامی را نزد مصباح یزدی آموخت، در آخرین سال‌های دهه 50 توسط علی قدوسی، دادستان کل کشور وارد قوه قضائیه شد و در دهه 60 ریاست محاکم عمومی تهران را بر عهده داشت. سمت‌های مهم قضائی او تا ابتدای دهه 90 ادامه داشت و او رئیس دادگاه انتظامی قضات بود تا اینکه سال 92 و در دوران ریاست آملی لاریجانی جای خود را به حسینعلی نیری داد و حکم مشاوره از رئیس دستگاه قضا گرفت. نکته مهم دیگر درباره صدیقی به ناکامی او در رسیدن به مجلس خبرگان برمی‌گردد. او در دهه‌های 80 و 90 دو بار و در دوره‌های چهارم و پنجم برای حضور در انتخابات خبرگان رهبری ثبت‌نام کرد و در هر دو‌بار به علت شرکت نکردن در آزمون اجتهاد احراز صلاحیت نشد.
سید‌محمد‌حسن ابوترابی‌فرد
سمت‌های فعلی: امام جمعه موقت تهران، عضو هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه
سمت‌های سابق: مسئول عقیدتی ـ سیاسی وزارت دفاع، نماینده دوره‌های ششم، هفتم، هشتم، نهم مجلس، مسئول نهاد رهبری دانشگاه تهران، نماینده ولی‌فقیه در دانشگاه بین‌المللی قزوین
او که تحصیلات حوزوی خود را از حوزه علمیه نجف آغاز کرد، پس از بازگشت به ایران در موسسه راه حق شاگرد مصباح یزدی شد و در دهه 60 با دریافت حکمی از سوی امام خمینی، به‌عنوان مسئول عقیدتی-سیاسی وزارت دفاع منصوب شد و تنها حکم خود در یک مجموعه نظامی را دریافت کرد. پس از جنگ و در سال 72 ابتدا نماینده ولی‌فقیه در دانشگاه بین‌المللی قزوین بود و در سال 78 مسئولیت نهاد رهبری در دانشگاه تهران به او واگذار شد. سال 79 حضور در عرصه قدرت و سیاست را با کاندیداتوری در انتخابات مجلس آغاز کرد و در مجلس ششم از حوزه آبیک و قزوین نماینده مجلس شد و طی چهار دوره سمت نمایندگی را بر عهده داشت. البته در دوره نهم، او که چهره‌ای شناخته‌شده داشت، از تهران به مجلس رسید. درحالی‌که نماینده مجلس هشتم بود، اولین حکم خود را از رهبری دریافت کرد و در سال 90 عضو هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه شد. دو سال بعد هوای ریاست‌جمهوری به سرش زد و در انتخابات سال 92 ثبت‌نام کرد اما به‌دنبال نگارش نامه‌ای توسط نماینده‌های مجلس، از حضور در انتخابات انصراف داد. تحول دیگر در زندگی سیاسی او در سال 94 رقم خورد؛ جایی‌که نتوانست به مجلس راه یابد و از
لیست امید شکست خورد. در نهایت سال 96 به‌عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب شد.
علی محمدی‌سیرت
سمت فعلی: نماینده ولی‌فقیه در سپاه قدس
سمت‌های سابق: رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، مسئول نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه استان مرکزی، مسئول نمایندگی ولی‌فقیه در ستاد مشترک سپاه، مسئول نمایندگی ولی‌فقیه در سازمان حفاظت اطلاعات سپاه، مسئول نمایندگی ولی‌فقیه در بسیج، رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
از سال 51 وارد حوزه شد، علوم قرآنی را نزد مصباح یزدی سپری کرد و مدرک دکتری خود را از موسسه آموزشی امام خمینی گرفت؛ بیشترین دوره فعالیتش با عنوان «مسئول نمایندگی ولی‌فقیه» بوده و در نهادهای «ستاد مشترک سپاه، سازمان حفاظت اطلاعات سپاه، بسیج و سپاه استان مرکزی» این سمت را در اختیار داشته است. در سال 98 مهم‌ترین پست ریاستی را آغاز کرد و رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه شد تا اینکه آذر 99، با دریافت حکمی فعالیت خود را در سپاه قدس با عنوان نماینده ولی‌فقیه آغاز کرد و همچنان در این سمت حضور دارد.
