شنید و پس گرفت/استقبال فعالان سیاسی و رسانه‌ای از اقدام رئیس‌جمهور درباره لایحه صیانت دو
هر جایی که مقامات دولتی یا فعالان سیاسی در شبکه‌های اجتماعی به تمجید از این اقدام پزشکیان پرداختند، واکنش عمومی کاربران منفی بود؛ آن‌هایی که در نوشته‌هایشان معتقد بودند اتفاقی بزرگ رخ داده و صدای منتقدان شنیده شده است.
دولت لایحه جنجالی مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی را از مجلس پس گرفت. این خبری بود که روز گذشته فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم اعلام کرد. پس از او نیز مقامات مختلف دولتی درباره این موضوع اظهارنظر کردند. اهل سیاست نیز واکنش‌هایی متفاوت نشان دادند. هر جایی که مقامات دولتی یا فعالان سیاسی در شبکه‌های اجتماعی به تمجید از این اقدام پزشکیان پرداختند، واکنش عمومی کاربران منفی بود؛ آن‌هایی که در نوشته‌هایشان معتقد بودند اتفاقی بزرگ رخ داده و صدای منتقدان شنیده شده است.
برای مثال، جمعی از کاربران در واکنش به جعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور که در توئیتر نوشته بود «امروز، هیئت وزیران با اکثریتی قاطع به استرداد لایحه‌ی مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی رأی داد» اینطور واکنش نشان دادند که چرا همین هیئت وزیران دو فوریت آن را تصویب کرده بود. علی نیکزاد، نایب‌رئیس مجلس نیز ظهر دیروز اعلام کرد که نامه استرداد این لایحه از سوی دولت به پارلمان ارسال شده است.
واکنش مقامات دولتی
محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور: «امروز، هیئت وزیران با اکثریتی قاطع به استرداد لایحه‌ی «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» رأی داد. دولت وفاق ملی و رئیس‌جمهور پزشکیان، شنونده‌ی صدای مردم هستند و در برابر خواست ملت نخواهند ایستاد.»
عبدالکریم حسین‌زاده، معاون امور توسعه روستایی و مناطق محروم: «رئیس‌جمهوری در ابتدای جلسه امروز هیات دولت و قبل از شروع مذاکرات شخصاً دستور استرداد لایحه مقابله با محتوای خلاف واقع را صادر کردند. حرمت افکار و مطالبات عمومی در ذهن و روح رئیس‌جمهوری و دولت زنده است. تفاوت‌های سیاسی در شنیدن صدای جامعه به نفع ملت متبلور می‌شود.»
الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت: «توجه به نقدهای شکل گرفته درباره لایحه مقابله با محتوای خلاف واقع در فضای مجازی، در جلسه امروز هیات دولت استرداد این لایحه مصوب شد. همان‌طور که رئیس‌جمهور پزشکیان بارها تاکید کرده است، این دولت برای خدمت به مردم آمده و کاری نخواهد کرد که موجب نگرانی و ناراحتی آنان شود.»
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز پس از جلسه دیروز کابینه در توئیتی نوشت: «در راستای حفظ انسجام ملی و تاکید رئیس جمهور استرداد لایحه فضای مجازی در جلسه امروز دولت مصوب شد.»
واکنش‌های اهالی سیاست
استرداد این لایحه، واکنش‌های متفاوتی میان اهالی سیاست در طیف موافقان و مخالفان دولت و رئیس‌جمهور به وجود آورد. بعضی این اقدام را ستایش کردند و عده‌ای دیگر به شماتت پزشکیان پرداختند؛ حامیانش از این جهت که رئیس‌جمهور از یک تصمیم اشتباه برگشت گفتند و مخالفانش از این که چرا این لایحه را پس گرفت.
آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات ایران: «اقدام دولت در استرداد لایحه محدودکننده آزادی بیان قابل تقدیر است. هر لایحه‌ای که به حقوق ملت، آزادی‌های بنیادین و نظم ارتباطی جامعه مربوط است، نه‌تنها باید در فضایی شفاف تدوین شود، بلکه نیازمند مشارکت فعال کنشگران مدنی، متخصصان حقوقی، اصحاب رسانه و نهادهای صنفی مستقل است.»
محمدصادق جوادی‌حصار، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی: «این اقدام هم پسندیده بود هم شجاعانه و برگ زرینی در دفتر رفتار و اعمال آقای پزشکیان است. گرچه از ارسال خطاگونه این طرح به مجلس هم نمی‌توان ساده گذشت چراکه این کار، کار صحیحی نبود اما به سرعت متوجه اشتباه شدند و به سرعت در پی رفع خطا برآمده و در دام لجبازی نیفتادند و صادقانه هم اعلام شد که اگر کارشناسان دانشگاهی طرح را مطالعه کنند، به هر تصمیمی برسند، من هم با آنان هم‌نظرم. این اقدام از این جهت بسیار خردمندانه و عاقلانه بود.»
محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات: «از توجه رئیس‌جمهور محترم به اعتراضات عموم مردم و استرداد لایحه اخیر، تشکر و قدردانی می‌کنم. امیدوارم بزودی شاهد قدردانی مردم دیگری از ایشان و مسئولین ذی‌ربط در راستای رفع محدودیت‌های اینترنتی که در زمان انتخابات وعده داده شد؛ نیز باشیم...»
محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب: «دولت با هوشمندی و شجاعت لایحه محدودسازی فضای مجازی را پس گرفت. اما واقعاً پزشکیان مظلوم است. در طول این چند روزه که این لایحه در فضای مجازی این قدر تنش داشت یکی از همراهانش: وزیر دادگستری، معاون حقوقی، معاون پارلمانی، وزیر ارتباطات، تشکیلات عریض و طویل ارتباطاتی، مصاحبه نکرد. دولت خیلی محافظه‌کار شده.»
جلال رشیدی‌کوچی، نماینده پیشین مجلس: «آقای دکتر پزشکیان؛ از اینکه برای اولین بار در بین رؤسای‌جمهور چند دوره اخیر، شجاعت پذیرش اشتباه را داشتید و صدای مردم را شنیدید و لایحه نامناسب و نگران‌کننده مربوط به فضای مجازی را پس گرفتند، تشکر می‌کنم. لطفاً با رفع فیلترینگ اقدام زیبای خود را تکمیل کنید.»
غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نماینده ادوار مجلس: «با توجه به استفاده و وابستگی مردم به اینترنت، فشار بر این فضا برای مردم جانکاه است. آن‌هایی که با استرداد این لایحه مخالفند خود را «قَیِم» مردم می‌دانند. اما افرادی که به آقای پزشکیان رای داده‌اند توقعاتی از ایشان دارند و آقای پزشکیان هم با اقدام خود به نظر مردم احترام گذاشت. این همان دولت اخلاقی و فرهیخته‌ای است که مردم انتظار دارند.»
عزت‌الله ضرغامی، وزیر پیشین میراث فرهنگی: «با دو فوریت لایحه می‌دیم، با سه فوریت پس می‌گیریم. چرا می‌خندی؟ خنده داره؟» ضرغامی این متن کوتاه را همراه عکسی از دوران ریاست خود بر صداوسیما منتشر کرد که هم افراد حاضر در آن از جمله خودش در کنار محمدجواد ظریف وزیر وقت امور خارجه، عباس عراقچی معاون وزیر خارجه، مرتضی سرمدی قائم‌مقام وزیر و محمد سرافراز که آن زمان معاونت برون‌مرزی سازمان را بر عهده داشت، همزمان در حال خنده هستند.
محمدرضا جلائی‌پور، فعال سیاسی اصلاح‌طلب: «بعد از تصویب کلیات طرح صیانت در مجلس قبل، علی‌رغم مخالفت بسیار گسترده نهادهای مدنی و کارشناسان و کارزارهای پرامضا و نظرسنجی‌های حاکی از مخالفت اکثریت شهروندان، در مطلبی نوشتم که این مصوبه نشان داد که مجلس «ناشنوا» است. حالا هم می‌توان با استرداد «لایحه مقابله با نشر خلاف واقع»، مشهور به صیانت ۲، توسط دولت چهاردهم گفت که این دولت «شنوا» است.
دولت با این استرداد نشان داد نه‌تنها شهامت پذیرش خطایش و اصلاح رفتارش را دارد، بلکه «می‌شنود» و حتی بعد از ارسال یک لایحه، همچنان گوشش به صدای جامعه مدنی و کارشناسان و افکار عمومی باز است. مقایسه این دو تجربه روشن‌تر می‌کند چقدر اهمیت و ارزش دارد با مشارکت و رأی شهروندان کسانی رئیس‌جمهور یا نماینده مجلس و شورا شوند که «شنوا» و دارای شهامت و قابلیت و آمادگی کشف و حذف خطاهایشان و پیشگیری از تکرارش باشند.»
ابراهیم اصغرزاده، فعال سیاسی اصلاح‌طلب: «استرداد تشکر دارد؟ نه، ضرورتی برای تشکر نیست. استرداد لایحه عقب‌نشینی از یک خطای حقوقی و سیاسی است، نه یک لطف یا امتیاز. دولت باید بابت ورود به حوزه‌ای که صراحتاً در تقابل با حقوق اساسی مردم است، پاسخگو باشد. تشکر، بدون اذعان به اشتباه، به معنای مشروعیت بخشی به خطای بنیادین دولت است.»
احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی: «آنکه به اشتباه خود اعتراف می‌کند و از آن بازمی‌گردد، در ادبیات دینی ما یعنی اهلِ انابه و توبه است. خداوند بازگشت‌کنندگان را دوست دارد. اما آنکه بر کار اشتباه اصرار ورزد، دلش سنگ و از رحمت خدا محروم می‌شود. از این جهت، استرداد لایحه مقابله با محتوای خلاف واقع در فضای مجازی از سوی دولت را باید به آقای دکتر پزشکیان و همکارانش تبریک گفت. باشد که مورد رحمت خداوند قرار گیرد و بر مشکلات غلبه کند. به نظر من، بازگشت از تصمیم نادرست بسیار ارجمندتر از حتی تصمیم درست است! تصمیم درست را حتی مستبدان هم ممکن است بگیرند، اما فرق آنان با اهل انابه و مشورت این است که نمی‌توانند از تصمیم نادرست خود بازگردند.»
واکنش تندروها
تعدادی از چهره‌های سیاسی تندرو به این موضوع واکنش نشان دادند که از جنس واکنش‌های دو رسانه‌ای بود که در ادامه مرور می‌کنیم. سایت خبری رجانیوز – نزدیک به جبهه پایداری و جریان سعید جلیلی – در واکنش به این رفت و برگشت لایحه نوشت: «این رفتارهای متناقض، بیش از آنکه نشانه «مدارا» یا «شنیدن صدای منتقد» باشد، نشانه فقدان یک فرماندهی واحد است.
وقتی دولت حتی در ساده‌ترین تصمیمات اجرایی، این‌چنین دچار رفت و برگشت می‌شود، چگونه می‌توان انتظار داشت که برای ابرچالش‌های اقتصادی و بین‌المللی، برنامه‌ای قاطع و منسجم داشته باشد؟ شهروندان حق دارند بپرسند که آیا این ناهماهنگی، بخشی از یک سناریوی پیچیده برای مدیریت کشور است یا صرفاً نتیجه طبیعی استقرار دولتی است که هنوز نتوانسته تکلیف خود را با خودش مشخص کند. در هر صورت، اداره کشور با سعی و خطا و «امروز چنین، فردا چنان» کردن، راه به جایی نخواهد برد و تنها سرمایه‌ای که در این میان از دست می‌رود، اعتماد عمومی و زمان گران‌بهایی است که برای حل مشکلات واقعی کشور باید صرف شود.»
روزنامه کیهان در کانال تلگرامی خود به این موضوع واکنش نشان داد: «تا پیش از این آنها توانسته بودند با مواردی مثل «خاموشی به بهانه عدم مازوت‌سوزی»، «خاموشی‌های پاییزه، زمستانه، بهاره و اکنون تابستانه» دور افتخار بزنند و مواردی مثل «چراغ‌های خاموش نهاد ریاست‌جمهوری»، «روشنی اتاق معاون رئیس‌جمهور با چراغ مطالعه»، «ورود زورخانه‌ای رئیس‌جمهور به جلسه مدال‌آوران المپیک»، «نشستن رئیس‌جمهور بر دسته مبل»، «عذرخواهی رئیس‌جمهور بابت تعطیلی‌ها» و... را به عنوان دستاوردهای مسعود پزشکیان و دولتش در بوق و کرنا کنند!
در ادامه این دستاوردها، امروز عوامل تبلیغاتی وابسته به دولت دستاورد دیگری ساخته‌اند و آن پس گرفتن لایحه‌ای است که دولت، خودش دو فوریتش را امضا کرده بود! وقتی از منظر مدیریت دولتی به این پدیده نگاه کنیم؛ از هر سو که بنگریم چیزی جز ناتوانی مدیریتی، ضعف قوای عاقله، ناکارآمدی و تزلزل تصمیم‌گیری در آن نمی‌توان دید.
چگونه می‌شود دولت، مدت‌ها بر روی این لایحه در کمیسیون دولت و سپس صحن دولت وقت بگذارد، ۸ تیر ۱۴۰۴ دو فوریت آن را تصویب کند، ۳۰ تیر ۱۴۰۴ به مجلس بفرستد و در تمام این مدت متوجه ایرادی نشود اما در کمتر از ۹ روز پس از ارسال به مجلس و سپس معرکه‌گیری شیپورچی‌ها و گروه‌های فشار، ناگهان در ۸ مرداد ۱۴۰۴ یادش بیفتد که انسجام ملی در لایحه رعایت نشده و باید پس گرفته شود! عوامل تبلیغاتی دولت دوست دارند از این فاجعه مدیریتی، دستاورد بسازند؛ ما مزاحم‌شان نمی‌شویم اما هر چه بیشتر این ماجرا را باز و مطرح می‌کنند، سوءمدیریت‌شان در نهاد ریاست‌جمهوری بیشتر آشکار می‌شود.»
