زمان ظهور ترکیه

کتاب «صد سال آینده» که حدود ۱۵ سال پیش منتشر شد، ظهور سه قدرت مهم را در چند دهه آینده پیش‌بینی کرد: ژاپن، لهستان و ترکیه. اقتصاد پایدار و رو به رشد ژاپن و تمرکز آن بر توسعه نظامی، رشدی مداوم، هرچند آرام، در قدرت آن را نشان می‌دهد. لهستان اکنون پنجمین اقتصاد بزرگ اروپا و کشور پیشرو در این قاره در توسعه نظامی است. با این حال، هم لهستان و هم ژاپن توسط قدرت‌های بزرگ محدود شده‌اند. ژاپن مجبور است با چین رقابت کند و لهستان مجبور است با روسیه که در پشت اوکراین قرار دارد، رقابت کند. اکنون زمان درخشش ترکیه است.

این کشور ارتش و اقتصاد بزرگی دارد که اگرچه رشد کمی دارد، اما پتانسیلی دارد که کمتر کشور دیگری در منطقه می‌تواند داشته باشد. اما مهم‌تر از آن، ترکیه از یک فرصت ژئوپلیتیکی عظیم برخوردار است. با توجه به اینکه روسیه در اوکراین گرفتار شده، ایالات متحده به دنبال کاهش حضور جهانی خود است، ایران در سراسر منطقه متحمل ضررهایی شده است که به دلیل گذار قدرت در سیاست داخلی پیچیده شده است و اسرائیل هم از بحران‌های داخلی و خارجی رنج می‌برد. در چنین شرایطی ترکیه می‌تواند از این فرصت‌ها در هر جهتی که منافع اساسی دارد، بهره‌برداری کند. در برخی موارد، این اتفاق افتاده است.

حتی قبل از حمله روسیه به اوکراین، ترکیه نقش مهمی در کمک به آذربایجان برای شکست ارمنستان در جنگ قره‌باغ کوهستانی در سال ۲۰۲۰ ایفا کرد. این امر منجر به تغییر تاریخی در موازنه قدرت در جناح شرقی ترکیه شد. تصرف قره‌باغ توسط باکو به ارمنستان و آذربایجان اجازه داده است تا از روسیه فاصله بگیرند و با ترکیه همسو شوند. انتظار می‌رود توافق صلح آذربایجان و ارمنستان به زودی امضا شود و این امر توسعه کریدور زنگزور، به عنوان یک شریان اقتصادی که از قفقاز جنوبی عبور می‌کند، توسط آنکارا را تسهیل خواهد کرد.

همچنین این کریدور به ترکیه اجازه می‌دهد تا با منطقه ترانس خزر و مناطق مرزی آسیای مرکزی ارتباط برقرار کند. در همین حال، ترکیه بزرگترین برنده درگیری اسرائیل و ایران بوده است. تضعیف حزب‌الله و قابلیت‌های هشدار تهاجمی آن منجر به فروپاشی حکومت اسد شد. حملات بعدی اسرائیل علیه ایران آسیب‌های زیادی به تهران وارد کرد. ترکیه به سرعت از فرصت برای وارد کردن سوریه به حوزه نفوذ خود استفاده کرد و از یکی از گروه‌های نیابتی خود برای به دست گرفتن کنترل پایتخت در دمشق حمایت کرد.

آنکارا همچنین روابط خود را با کشورهای بزرگ عربی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی بهبود بخشیده است. آنکارا رسماً مشارکت مصر در برنامه جنگنده‌های رادارگریز KAAN (TF X) را تأیید کرد که گامی اساسی در همکاری‌های دفاعی دوجانبه است و شروع به افزایش نفوذ خود در لیبی کرده است تا قدرت خود را به سمت غرب در مدیترانه گسترش دهد. در شمال، قدرت‌های اروپایی در تلاشند تا با خروج ایالات متحده از تضمین‌های امنیتی ترانس آتلانتیک، یک معماری امنیتی جدید ایجاد کنند. در اینجا نیز ترکیه از این فرصت استفاده می‌کند.

اول، همانطور که سفر دونالد تاسک، نخست‌وزیر لهستان، به آنکارا در ماه مارس نشان داد، در تلاش است تا روابط نزدیک‌تری با لهستان برقرار کند تا تلاش‌های مشترک برای ایجاد ثبات در اوکراین و بررسی گزینه‌های ترکیه در چارچوب‌های امنیتی پس از جنگ را هماهنگ کند. دوم، در حالی که اتحادیه اروپا و ناتو به طور فزاینده‌ای در حال تغییر هستند، آنکارا تلاش‌های خود را برای گسترش قدرت خود در بالکان تسریع می‌کند.

بخش عمده‌ای از این امر به دلیل افول روسیه امکان‌پذیر است. افول روسیه، به‌ویژه پس از حمله به اوکراین، پیامدهایی برای جناح جنوبی آن دارد و ترکیه به‌طور منحصربه‌فردی قادر به بهره‌برداری از مزایای آن است. در سال‌های آینده، توانایی مسکو برای اعمال قدرت در حوزه دریای سیاه کاهش خواهد یافت. آنکارا پیش از این نقش دریایی خود را در دریای سیاه - به‌صورت یک‌جانبه و با هماهنگی ناتو - افزایش داده است. ترکیه همچنین خود را به‌عنوان رابط بین روسیه و اوکراین معرفی کرده است. به‌طور مشابه، ترکیه در حال افزایش تجارت، ارتباطات و روابط امنیتی با گرجستان، رومانی و بلغارستان است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید