کاشتن بذر امید/روایتی از بازدید برگزیدگان برتر کنکور ریاضی از پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و دیدار با وزیر ارتباطات
نخبگی در کشور ما قصه پرآب چشم است. حکایت امیدوارشدن با کوشیدن است و ناامیدشدن، بی‌خیالی و جلای وطن. نخبگی قصه رنج و دلسوزی هم هست. آنها که می‌مانند و شاید پشیمان شوند و آنها که می‌روند و دل‌شان با وطن‌شان است. کی و چطور میشود که این قصه فقط یک پایان داشته باشد، معلوم نیست اما خوب به اطراف‌مان که نگاه کنیم، ابتکارها و اقداماتی را می‌بینیم که جوانه‌های امید را در دل‌مان می‌رویاند.
نخبگی در کشور ما قصه پرآب چشم است. حکایت امیدوارشدن با کوشیدن است و ناامیدشدن، بی‌خیالی و جلای وطن. نخبگی قصه رنج و دلسوزی هم هست. آنها که می‌مانند و شاید پشیمان شوند و آنها که می‌روند و دل‌شان با وطن‌شان است. کی و چطور میشود که این قصه فقط یک پایان داشته باشد، معلوم نیست اما خوب به اطراف‌مان که نگاه کنیم، ابتکارها و اقداماتی را می‌بینیم که جوانه‌های امید را در دل‌مان می‌رویاند.
امید می‌خواهند و حمایت
دیروز صبح وزارت ارتباطات، خبرنگاران رسانه‌‌ها را دعوت کرده بود تا در تور بازدید نخبگان کنکور رشته ریاضی که امسال و سال گذشته تدارک دیده بود، همراه‌شان باشد. ابتدا در نگاه همه می‌شد خواند که می‌پرسند برای دانش‌آموزان نخبه‌ای که تازه پایشان به دانشگاه باز شده، چنین بازدیدی چه فایده‌ای دارد؟ رفته‌رفته که فضای تور را دیدیم و صحبت‌ها را شنیدیم، پی بردیم که مسیر نخبه‌پروری از همین ابتکارات، آشنایی‌ها و امیددادن‌ها شروع میشود.
نخبگانی که وزارت ارتباطات میزبان‌شان بود، همگی دانشجویان رشته‌های کامپیوتر و برق دانشگاه صنعتی شریف بودند. همان‌ها که با تلاش‌‌های بسیار و شبانه‌روزی با گذشتن از سد کنکور، حالا نخبه لقب گرفته‌اند. لقبی‌که مسئولیت، انتظار و توقع می‌سازد؛ چه خودشان از خودشان و دیگران و چه دیگران از آنها. وزارت ارتباطات و در رأس آن ستار هاشمی، وزیر ارتباطات دانشجویان دیروز این نخبگان را دعوت کرده بود که بیایند و امکانات و زیرساخت‌های پژوهشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات را ببینند، قوت قلب به آنها بدهد، امیدوارشان سازد و تا هرجا لازم بود حمایت‌شان کند.
باور قلبی به حمایت وزارت ارتباطات
تور بازدید از آزمایشگاه جامع فناوری اطلاعات در همان طبقه اول ساختمان مرکزی پژوهشگاه شروع شد. ۱۰ دانشجوی نخبه ورودی ۱۴۰۴ دانشگاه صنعتی شریف از بخش‌های مختلف آزمایشگاه‌های تخصصی حوزه آی‌تی را دیدند تا اگر روزی برای پروژههای کاری یا مطالعاتی‌شان به امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نیاز داشتند، به این مرکز مراجعه کنند.
آزمایشگاهی که نمونه‌ای کوچک‌تر از تمام زیرساخت‌ها و بسترهای صنعتی در شبکه ارتباطی کشور است و بخش زیادی از نیازهای مطالعاتی و محاسباتی دانشجویان را برآورده می‌کند. آنچه در این بازدید توجهبرانگیز بود، اشتیاق و ذوق و کنجکاوی دانشجویان به فهمیدن و تجربه‌‌کردن بود. آشنایی با امکانات و فرصت‌های پژوهشگاه امیدوارشان کرده بود و این امیدواری در صحبت‌هایی که با یکدیگر می‌کردند، شنیده می‌شد.
برای ما خبرنگاران یک نکته دیگر هم توجهبرانگیز بود. کارشناسان و متصدیان بخش‌های مختلف آزمایشگاه جامع فناوری اطلاعات، به نخبگان جوان و آینده‌دار با بیانی ساده و درعین‌حال تخصصی، موضوعات و بخش‌های مختلف را توضیح می‌دادند. چنین به‌نظر می‌آمد که آنها مسیر تحصیلی نخبگان را می‌دانند و با زبان و لحنی حمایتی می‌خواستند آنها را به این باور برسانند که وزارت ارتباطات و پژوهشگاه، تمام‌قد در کنارشان ایستاده و همراه‌شان است.
گفتوگو در فضای صمیمی و رفاقتی
هرچه از برنامه بازدید می‌گذشت، بیشتر معلوم می‌شد دعوت از نفرات برتر کنکور فقط یک بازدید ساده نیست. این را هنگامی که به سالن اصلی جلسه در طبقه دوم پژوهشگاه رفتیم، بهتر درک کردیم؛ جایی که نخبگان جوان همه دور یک‌میز مستطیلی بزرگ نشسته بودند و معاونان وزیر هم پشت‌سر آنها. کمی بعد هم ستار هاشمی که آمد، فضا به‌کلی عوض شد. فضا کاملاً رفاقتی بود، صمیمیت موج می‌زد و گپ‌و‌گفت‌های وزیر با نخبگان چنان دوستانه بود که احساس می‌کردی این نخبگان را مدت‌های طولانی است می‌شناسد، به‌طور منظم هم با آنها جلسه می‌گذارد و موضوعات و مسائل‌شان را پیگیری می‌کند.
درحقیقت نیز همین‌گونه بود. هم وزیر و هم حاضران در جلسه به‌خصوص برگزیدگان سال گذشته کنکور ریاضی، یکدیگر را به‌طور کامل می‌شناختند. به‌خصوص هنگامی که دانشجویان و وزیر کدهایی می‌آوردند یا از کارهای پژوهشی و برنامه‌هایشان می‌گفتند، مطمئن می‌شدیم این پیوند و آشنایی، عمیق‌تر از دیدار یک مقام و مسئول با مراجعان یا همتایان، معاونان و زیردستان است. سومین و مهم‌ترین بخش تور بازدید از پژوهشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات هنگامی بود که دانشجویان از دغدغه‌ها، نیازها و چشم‌اندازشان از آینده گفتند.
آنهایی که سال‌بالایی بودند، تصویر بهتری از دوران تحصیل و آینده‌شان داشتند و به‌خوبی هم در صحبت‌هایشان نمایان بود که چه چیزهایی فکرشان را مشغول کرده و به چه سنخ حمایت‌هایی نیاز دارند. دانشجویان درباره دغدغه‌هایشان گفتند. ازجمله اینکه، فیلترینگ آنها را از بسیاری از فرصت‌ها و امکانات اینترنت بین‌الملل محروم کرده است. یا اینکه دغدغه تعدادی از دانشجویان، گذراندن سربازی بود و نیازشان به حمایت‌های بنیاد ملی نخبگان به‌ویژه اصلاح قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به تعریف نخبگی و تغییر در سیستم امتیازدهی نخبگان.
آنها تاکید داشتند کشور باید در مسیر نقش‌آفرینی نسل جوان حرکت کند و با حضور مؤثر در ساختار حکمرانی، موجب اصلاح، شفافیت و افزایش کارآمدی شوند. آنها از این گفتند که طرح اینترنت طبقاتی، تهدیدی جدی برای عدالت ارتباطی است و نابرابری دیجیتال را تشدید می‌کند. تعدادی از نگرانی‌هایشان از شرایط بازار کار را شرح دادند و برخی نیز پیشنهاد دادند که کمیته مشورتی نخبگان جوان تأسیس شود. آنها می‌خواستند حمایت‌های وزارت ارتباطات و دولت از آنها، در هر دو سطح ایده و اجرا، بلندمدت باشد.
خوشبختی در راستای خیر جمعی است
سخنرانی وزیر ارتباطات نیز در این جلسه متفاوت‌تر از همیشه بود. فضای جلسه، طرح موضوع و پیگیری لحظه‌ای بود. چه آن‌هنگام که درباره سربازی نخبگان دغدغه‌هایی مطرح شد و چه آن‌گاه که موضوع آینده شغلی مطرح شد. ستار هاشمی گفت که وزارت ارتباطات می‌کوشد میان الزامات حاکمیتی و نیازهای واقعی جامعه تعادل ایجاد کند و تاکید کرد که ماموریت این وزارتخانه کاستن از موانع، محدودیت‌ها و اعطای فرصت‌های تجربه‌اندوزی به نخبگان و ارج‌نهادن به آنهاست.
هاشمی نخبگان جوان را نماد امید، پشتکار و الگوی ملی دانست که گفتار و رفتارشان بر جامعه اثرگذار است. او با طرح پرسشی درباره نسبت موفقیت و خوشبختی، آن را وضعیتی جمعی توصیف کرد و گفت، خوشبختی زمانی معنا دارد که در راستای خیر جمعی و خدمت مردم و کشور باشد. او تلاش و پایداری نخبگان را سرمایه آینده کشور ارزیابی کرد و اضافه کرد، در فضای کاری و اجرایی هیچ فرش قرمزی پهن نیست و باید ایستادگی کنند، بجنگند و تلاش کنند تا مسیر باز شود.
هاشمی خطاب به دانشجویان نخبه، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات را خانه آنها خواند و گفت که این مرکز پل ایده و اجراست. او همچنین از طرح‌هایی مانند پارک فاوا یاد کرد که زیرساخت‌های لازم برای حرکت از ایده تا تولید انبوه را فراهم کرده‌اند. وزیر ارتباطات پژوهشگاه ارتباطات، پارک فناوری و منطقه ویژه اقتصادی پیام را سه‌حلقه اصلی زنجیره نوآوری کشور دانست و گفت که این مجموعه‌ها بستری برای حضور نخبگان و تبدیل پروژههای علمی به محصولات کاربردی هستند و وزارت ارتباطات از همکاری با نخبگان در این مسیر استقبال می‌کند.
نشانه‌ای از تغییر
در پایان این دیدار، آنچه از نگاه ناظران پنهان نماند، بارقه‌ای از امید و اعتماد متقابل میان نخبگان جوان و وزارت ارتباطات بود. جوانانی که در آغاز راه‌اند، اما با انگیزه‌ای روشن‌تر از همیشه از آینده سخن می‌گویند، می‌خواهند به حرف‌شان گوش داده شود و با آنها گفتوگو شود. این تور بازدید، اگرچه در ظاهر یک بازدید علمی بود اما در باطن، نشانه‌ای از تغییر در نگاه به نخبگان است که باید به فال نیک گرفته شود؛ تغییر از برخورد نمادین و تشریفاتی، به مشارکت واقعی و گفت‌وگوی دوسویه.
اگر این مسیر ادامه یابد و سیاست‌گذاری‌ها بر مدار اعتماد و حمایت پایدار از نخبگان جوان بچرخد، می‌توان امید داشت که ایران، نه سرزمین مهاجرت نخبگان، که وطن ماندن و ساختن آنان باشد. کیست که منکر شود آینده کشور در دستان همین نسل است؛ نسلی‌که اگر مجال بروز بیابد، نه‌تنها در آزمایشگاه‌ها و دانشگاه‌ها، بلکه در ساحت و عالم حکمرانی، توسعه و نوآوری نیز اثرگذاری‌شان را نشان خواهند داد.
