هزینه اجباری برای صرفهجویی/آبفا با نصب تجهیزات جدیدبه فکر صرفهجویی افتاد
ماههاست که شرایط آبی به وخامت رسیده؛ اما بهتازگی آبفا تصمیم گرفته که برنامهای برای کاهش مصرف آب اجرا کند.
تهران در آستانه نقطه صفر آبی قرار گرفته و خشکسالی نهتنها پایتخت بلکه کل کشور را تحت پوشش قرار داده است. ذخیره آب سدهای کشور و خصوصاً تهران روزبهروز کاهش پیدا میکند. به واسطه همین موضوع شرکت آب و فاضلاب استان تهران طرح تازهای برای کاهش مصرف اجرا کرده است؛ طرحی دیرهنگام و هم پرهزینه برای مردم. در اصل شهروندان باید بهای صرفهجویی را از جیب خودپرداخت کنند، درحالیکه زیرساختهای پوسیدهی شبکهی آب شهر همچنان در انتظار تعمیرات اساسی هستند.
تهران در آخرین روزهای پاییز ۱۴۰۴، بیشتر از همیشه خشک است؛ سدهایی که تا چند سال پیش ضامن امنیت آبی پایتخت محسوب میشدند، امروز خالی هستند. به گفته محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آبفای استان تهران، میزان پرشدگی سدهای کشور به حدود ۳۲ درصد رسیده، اما این عدد در استان تهران تنها ۹ درصد و برای اغلب سدها حتی کمتر از ۳ درصد است. واقعیت تلخ آن است که جز سد طالقان، دیگر ذخایر آبی استان عملاً به نقطهی بحرانی رسیدهاند، پایتخت در یکقدمی نقطه صفر آبی قرار گرفته است.
ماههاست که شرایط آبی به وخامت رسیده؛ اما بهتازگی آبفا تصمیم گرفته که برنامهای برای کاهش مصرف آب اجرا کند.
بررسیهای میدانی روزنامه «هممیهن» نشان میدهد کارکنان آبفا در هفتههای اخیر به طور حضوری به خانههای شهروندان مراجعه کردهاند تا تجهیزات کاهندهی مصرف آب را نصب کنند؛ تجهیزاتی که هزینهی آن مستقیماً روی قبضهای آب اعمال میشود. هزینه این تجهیزات 500 هزار تومان است و قرار است به روی قبوض مشترکین اعمال شود. نکته عجیبتر اینجاست که کارکنان آبفا در روز مراجعه اعلام کردهاند که حتی در صورت عدم حضور افراد در منزل و عدم نصب، این مبلغ همچنان به قبض آب افزوده خواهد شد.
صرفهجویی 30درصدی آب
محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آبوفاضلاب استان تهران نیز اعلام نمود: «استفاده از لوازم کاهنده مصرف اگر در تمام سرشیرها استفاده شود، میتواند 30 درصد مصرف خانوار را بدون تأثیر منفی بر رفاه خانواده کاهش دهد، این لوازم را شرکتهای آب و فاضلاب تهیه میکنند و به صورت اختیاری در منازل مردم نصب میکنند و دو ساله به صورت اقساطی در قبوض هزینه آن دریافت میشود.»
بررسیهای میدانی نشان میدهد که شرکت آبوفاضلاب اقدام به نصب پرلاتور یا «درافشان» بر خروجی شیرآلات آب در برخی منازل کرده است؛ تجهیزاتی که بهعنوان کاهنده مصرف آب شناخته میشوند. این ابزار با ترکیب آب و هوا، حجم خروجی آب را کاهش میدهد، بیآنکه شهروندان کاهش محسوسی در فشار آب احساس کنند. به بیان سادهتر، جریان آب با هوا مخلوط شده و همین موضوع مصرف آب را به صورت قابل توجهی کاهش میدهد.اما نصب این تجهیزات چاره کار نیست و راهحل موقت است و برای مدیریت بحران آب در تهران باید سیاستهای دیگری نیز در دستور کار قرار گیرد.
البته موضوع نصب تجهیزات کاهنده مصرف، با واکنشهای متفاوتی مواجه است.گروهی از مردم عقیده دارند که هزینه خرید و نصب تجهیزات کاهنده مصرف آب باید توسط دولت تامین شود و انتقال این هزینه به مردم، آن هم در شرایط اقتصادی فعلی که تورم به بالاترین حد خود رسیده منطقی نیست.
همچنین بررسیها نشان میدهد نصب این تجهیزات اغلب برای مشترکان پرمصرف صورت گرفته، همچنین این مشترکان خود درخواست نصب کاهنده را دادهاند و تاکنون مشترکان کممصرف مشمول این طرح نشدهاند. نکته اینجاست که اگر مدیران مربوطه این تجهیزات را کاربردی و موثر میدانند، لازم است به صورت گستردهتری اجرا کنند، تا تنها بخش محدودی از مردم ناچار به رعایت سختگیرانهتر مصرف نشوند.
در آن سوی ماجرا نیز کارشناسان حوزه آب عقیده دارند که نصب تجهیزات کاهنده به شکل محسوسی مصرف آب را در برخی محلهها کاهش داده است. این تجهیزات میتوانند تنها بخشی از هدررفت آب شهری را مهار سازند و میزان مصرف خانگی را پایین بیاورند. با وجود این موضوع همچنان یک سوال مهم بیپاسخ مانده، اگر مصرف آب کاهش یافته، چرا تهران همچنان با سهمیهبندی و قطعیهای مکرر روبهرو است؟
پیگیریها نشان میدهد در هفتههای اخیر، میزان قطعی آب در چندین منطقه از تهران بهطور قابل توجهی افزایش یافته است. آبفا به طور کلی موضوع قطعی آب را قبول را ندارد و عقیده دارد که فشار آب کاهش یافته است.
بهطور کلی شاید اقدامات این روزهای آبفا در مدیریت مصرف به صورت موقت تاثیرگذار باشد، اما بحران آب پایتخت با ابزارهای کوچک و به نوعی خانگی حل نخواهد شد. کارشناسان و فعال حوزه آب عقیده دارند کشور برای عبور از شرایط فعلی نیازمند اصلاحات ساختاری، بهبود زیرساختها و حتی سیاستگذاریهای جامع است که در نهایت این اقدامات در میانمدت و بلندمدت به مرور میتواند مشکلات آبی کشور را حل سازد.
کاهش مصرف 30 درصدی مصرف آب
بهنام بخشی، مدیر روابطعمومی آبفای تهران به «هممیهن» در خصوص نصب تجهیزات کاهنده مصرف آب گفت: در شرایط خشکسالی فعلی، تمرکز اصلی ما روی کمک به مشترکان پرمصرف و بدمصرف است. هدف این است که بتوانند حداقل ۳۰ درصد از میزان مصرف خود را کاهش دهند. در این راستا، تجهیزاتی در منازل نصب میشود که بدون کاهش کیفیت یا فشار آب، با مخلوطکردن هوا در جریان آب، مصرف را پایین میآورد. این روش یکی از شیوههای متداول در دنیاست که شهرهای بزرگ برای گذر از بحران کمآبی از آن استفاده میکنند.
وی تاکید کرد: نصب این تجهیزات فقط با رضایت مشترک انجام میشود. هیچ ورود و نصب بدون هماهنگی نداریم. مشترکانی که تمایل دارند، باید با شماره ۱۲۲ تماس گرفته و درخواست نصب را ثبت کنند. سپس همکاران ما مراجعه کرده و تجهیز را نصب میکنند. مبلغ آن نیز حدود ۵۰۰ هزار تومان است و بهصورت کسر از قبض و به صورت اقساط است، نه بهصورت جداگانه یا نقدی.
به گفته بخشی مأموران تنها با رضایت مشترک و امضای تأییدیه کار نصب را انجام میدهند. بدون هماهنگی و حضور مالک یا ساکن هیچ اقدامی صورت نمیگیرد.
بخشی در خصوص کنترل مصرف و قرائت کنتور توضیح داد: ملاک ما گردش و شمارهانداز کنتورهای آب شهری است. مأمور قرائت معمولاً کنترل قرائت را انجام میدهد و در صورت نبود افراد در منزل و در صورت لزوم از روی کنتور عکس میگیرد و برای ثبت به مرکز ارسال میکند، یا مشترک میتواند چهار رقم مکعب مصرف را از روی کنتور به ما اعلام کند. وی تاکید کرد: اگر در قرائت قبلی خطایی مشاهده شود، در دورههای بعدی اصلاح میشود.
مدیر روابطعمومی آبفا تشریح کرد: تعرفهها بر اساس مصرف پلکانی تنظیم شدهاند. رنج خوشمصرفی تا حدود ۱۲ هزار لیتر در ماه قرار دارد که تعرفه پایه و حداقل است.مصرف بیش از ۱۲ هزار لیتر، یعنی خارج شدن از الگوی طبیعی، با تعرفه بالاتری محاسبه میشود و اگر مصرف به بیش از ۲۴ هزار لیتر (دو برابر الگو) برسد، مشترک وارد رنج جرایم مصرفی میشود.
بخشی درنهایت گفت: به طور کلی بسته به شرایط منابع و الگوی مصرف، مدل تعرفهای متفاوتی دارد. در تهران نیز این قواعد کلی رعایت میشود و در صورت وجود خطا یا اعتراض، قابل بررسی و پایش است.
از سوی دیگر بر اساس اعلام روابطعمومی آبفا، تجهیزات صرفهجویی آب تنها برای مشترکین پرمصرف که درخواست داشتهاند نصب میشود و بهنوعی اجباری نیست. این موضوع درحالی است که زمانی که آبفا به درِ منازل مراجعه کرده، اعلام کرده که این موضوع اجباری بوده است.
الگوی مصرف مجاز و بهینه برای هر نفر در شبانهروز در تهران ۱۳۰ لیتر تعریف شده است. این الگو بر اساس میزان بارشها و منابع موجود تعیین شده است.
پیش از اجرای طرح تعدیل فشار، سرانه مصرف در تهران بسیار بالاتر بود و به طور متوسط ۲۴۰ لیتر در شبانهروز میرسید. با اجرای طرحهای مدیریت مصرف و همکاری مردم، این رقم حدود ۱۰ درصد کاهش یافته و اکنون به حدود ۱۸۰ لیتر رسیده است.
هدف این است که مصرف روزانه به همان الگوی مجاز یعنی ۱۳۰ لیتر برسد تا بحران کمبود منابع مدیریت شود و نیاز کمتری به برداشت غیرمجاز از منابع زیرزمینی داشته باشیم.
در اصل اگر یک نفر از اهالی یک ساختمان درخواست نصب تجهیزات کاهنده مصرف دهد، بقیه اهالی نیز باید بهصورت اجباری این کاهنده را نصب کنند؛ چراکه اغلب ساختمانهای تهران دارای یک کنتور آب مشترک هستند و درنتیجه صرفهجویی و استفاده از کاهنده، الزام برای تمامی واحدهاست. آبفا در زمان نصب تجهیزات به مردم اعلام نموده که در صورت نبود سایر اهالی ساختمان این هزینه 500 هزار تومانی نیز قرار است از آنها دریافت شود. برای مشخص شدن این موضوع باید منتظر قبوض آب ماند تا مشخص شود که آیا هزینهای بابت عدم نصب تجهیزات نیز دریافت میشود یا خیر؟
مسئله اساسی اینجاست که چرا آبفا امروز به فکر صرفهجویی افتاده است. بررسیها نشان میدهد که ایران از بهار امسال بارشهای بسیار کمی داشته، درنتیجه مسئله کمبود آب یک موضوع کاملاً قابلپیشبینی بوده است و بهنوعی آبفا با یک تحقیق و بررسی ساده میتوانست به این نتیجه برسد که تابستان و حتی پاییز سختی در انتظار کشور است. باوجود چنین شرایطی چرا از ابتدای سال تغییر فرهنگ صرفهجویی نبوده است؟
برخی اعلام میکنند که آبفا حدود شش ماه است طرح صرفهجویی را شروع کرده؛ اما بررسیها و پیگیریهای میدانی «هممیهن» نشان میدهد این طرح بهصورت رسمی و گسترده کمتر از یک ماه است که آغاز شده.
صرفهجویی دیرهنگام
نکته اینجاست که از بهار امسال شرایط آبی کشور وخیم بود، تهران از بهار با سهمیهبندی آب مواجه بود، چراکه با هشدارهای دادهشده مدیران امروز که در یکقدمی نقطه صفر آبی قرار داریم به فکر صرفهجویی و حتی ذخیرهسازی آب افتادهاند.
شرایط امروز حاصل بیتوجهی مردم نسبت به بحران آب نیست. بلکه شبکه آب نیز دارای فرسودگی مزمن است و پژوهشهای منتشرشده نشان میدهد تنها در تهران حدود 25 درصد از آب شرب از طریق لولههای شهری معیوب به بیرون نشت میکند؛ یعنی یکچهارم منابع آبی به دلیل زیرساختهای فرسوده، پیش از رسیدن به خانههای مردم از دست میرود که در نهایت هزینه این هدررفت از جیب مصرفکننده پرداخت میشود، اما همچنان مسئولیت تعمیر بر زمین مانده است. این چرخه ناکارآمدی و فشار سالهاست که ادامه داشته و حالا طرحهای جدید برای صرفهجویی فشار مالی بیشتر به مردم اضافه کرده و به نظر نمیرسد در بلندمدت تاثیری داشته باشد.
بهار و پاییز امسال تقریباً بدون بارش گذشته و بررسیهای میدانی، خبر از سهمیهبندی آب در بسیاری از مناطق کشور خصوصاً تهران میدهد. هرچند مدیران آبفا این موضوع را تکذیب میکنند و عقیده دارند که تنها در ساعاتی در شب فشار آب کاهش پیدا میکند، اما شواهد میدانی نشان میدهد که بسیاری از مناطق تهران چند ساعت از شبانهروز با افت شدید یا قطع کامل آب مواجه میشوند. به بیان سادهتر جیرهبندی خاموش آب در جریان است؛ هرچند که این موضوع بهصورت رسمی انکار میشود.
از سوی دیگر همزمان با خالیشدن سدها برداشت از منابع زیرزمینی نیز بهصورت قابلتوجهی افزایشیافته است. این روند گرچه بهصورت موقت درد شهر را درمان میکند؛ اما به قیمت تهدید زمین تمام میشود. آمارها نشان میدهد نرخ فرونشست در برخی از مناطق تهران به حدود 30 سانتیمتر در سال رسیده است؛ رقمی ترسناک که میتواند زیرساختهای حیاتی شهر را نابود سازد. لولهکشی آب و گاز، شبکههای فاضلاب و حتی ساختمانهای مسکونی در برابر این چنین نشستها آسیبپذیر هستند.
بحران آبی درنتیجه به جریان عمرانی و حتی ایمنی شهری گرهخورده است و میتواند هزینههای بسیار سنگینی در پی داشته باشد. در اصل هزینههای برداشت آب زمینی و در پی آن فرونشست زمین بسیار بالاست.
مهدی زارع، استاد پژوهشکده بینالمللی زلزلهشناسی، در خصوص برداشت آبهای زیرزمینی و فرونشست زمین میگوید: «تخلیه آب زیرزمینی باعث کاهش فشار منفذی در اعماق زمین میشود. این کاهش فشار، تنش مؤثر را افزایش داده و میتواند تنش برشی (Shear Stress) در راستای صفحهی گسلها را تغییر دهد. در نتیجه، گسلها تحریک یا مجدداً فعال میشوند، حتی اگر در کوتاهمدت فعالیت لرزهای نداشته باشند.»
محسن اردکانی، مدیرعامل آبفا، چندی پیش اعلام کرد: «در دوره شصتساله آماری کشور، همواره دو سال خشکسالی و چند سال ترسالی داشتیم. اکنون برای اولینبار در طول این شصت سال، ششمین سال خشکسالی پیاپی را تجربه میکنیم.» این جمله تنها به معنای اعلام وضعیت نیست، بلکه نشانهای از تغییر اقلیمی عمیقی است که دیگر با روشهای معمول قابلمهار نیست.
بااینحال آیا آبفا امروز از این تغییر خبردار شده؟ صراحتاً میتوان گفت خیر. آبفا باید مدتها پیش برای این شرایط آماده میشد و در شرایطی که کشور در آستانه صفر آبی قرار گرفته، صحبت در خصوص اینکه کشور شرایط آبی درستی ندارد یا اینکه مردم باید صرفهجویی کنند چندان درست نیست. در اصل مشکل باید ریشهای حل شود و ریشه مشکل کمآبی مردم نیستند.
بررسیها نشان میدهد اگر در سالهای گذشته برنامهی جامع مدیریت مصرف و بازسازی شبکه اجرا میشد، امروز تهران تا این اندازه به بحران نزدیک نمیشد و شرایط آبی کمی بهتر بود.
مدیرانی که باید از سالها پیش با پیشبینی اقلیم و رفتار منابع، اصلاح ساختارها را آغاز میکردند، امروز که بحران به اوج رسیده، به فکر افتادهاند. در این شرایط نخستین وظیفه آبفا اصلاح و تعمیرات لولهها و کاهش هدررفت شبکه است و سپس فرهنگسازی مصرف. اما حالا برعکس عمل میشود؛ از مردم خواسته شده صرفهجویی کنند، درحالیکه بخش بزرگی از آب آشامیدنی پیش از رسیدن به مردم هدر میرود.
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که حتی اگر آبفا چند ماه زودتر اقدام میکرد، شاید شرایط تا این اندازه وخیم نبود. فرونشست زمین، کاهش فشار آب، افزایش بیاعتمادی عمومی و طرحهای پراکندهی پرهزینه، همگی زنجیرهای از تصمیمات دیرهنگاماند. به نظر میرسد راهکارهای کوتاهمدت همچون نصب تجهیزات صرفهجویی و جریمهی قبوض، بدون اصلاح شبکه، تنها بار مالی از آبفا به مردم جابهجا میکند و نتیجهای ندارد.
مدیریت اقلیم خشک
احد وظیفه، کارشناس ارشد خشکسالی در خصوص شرایط موجود به فرارو گفته بود: «باتوجهبه خشک – نیمهخشکی اقلیم ایران، مدیریت نامناسب منابع آب وضعیت خشکسالی را تشدید کرده است. برداشت بیرویه از سفرههای زیرزمینی، توسعه صنایع آببر در مناطق نامناسب، توسعه و جانمایی جمعیت در برخی کلانشهرها که پتانسیل کافی برای پذیرش این تعداد را ندارند، شبکههای انتقال و توزیع فرسوده با هدررفت آب و عدم رعایت پتانسیل اقلیمی باتوجهبه محدودیتهای سرزمینی از جمله دلایل انسانی تشدید خشکسالی هستند. اجرای ناقص یا به تاخیر افتادن اجرای آمایش سرزمینی نیز باعث شده ظرفیتهای مناطق بهدرستی مدیریت نشود.»
وظیفه توضیح داده بود: «باتوجهبه گرمایش زمین و تغییر اقلیم و همچنین تغییرات انسانی شامل تخریب محیط و ازبینبردن منابع طبیعی، میتواند به وضعیت بدتر در سالهای آینده منجر شود. در حال حاضر بخش مهمی از نیاز آب شرب کلانشهرها در ایران به خصوص تهران، از منابع زیرزمینی آب تامین میشود. با عدم تجدید آّب زیرزمینی به دلایل متعدد، از جمله فراوانی و تشدید خشکسالیها، برداشتهای فراتر از میزان جایگزینی آب، منابع زیرزمینی بسیار ناپایدار هستند و برای مثال زمین بهشدت در جنوب تهران در حال فرونشست است.
درعینحال همزمان با انتقال آب اغلب حوضههای مجاور به تهران که بخشی از آن وارد زمین میشود، بااینحال زمین دشتهای جنوب تهران و البرز همچنان در حال فرونشست است. مشخص است که چرخه طبیعی آب رعایت نمیشود. این فرونشست نشاندهنده بحران است و مشکل یا بحران آب حتی در سطح تامین آب شرب میتواند در آینده تشدید شود.»
امید شایسته، کارشناس منابع آب و عضو هیئت علمی دانشگاه درباره ارزیابی بحران کنونی آب در تهران نیز میگوید: «تهران در وضعیت بحرانی واقعی قرار دارد. ما در سالهای اخیر با ترکیب خطرناکی از کاهش بارش، برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی و رشد جمعیت شهری روبهرو بودهایم. درگذشته سدها توانایی جبران کمبود بارندگی را داشتند؛ اما امروز مخازن هم خالیاند. میانگین بارش در تهران طی پنج سال گذشته حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد کمتر از نرمال بوده و این یعنی ورودی آب به سدها هر سال کاهشیافته است.»
برایناساس میتوان گفت که میزان بارشها تا پایان زمستان نمیتواند کمبودها را جبران کند و بهمرور شرایط وخیمتر خواهد شد؛ چراکه بارشهای سال آینده نیز بهصورت قابلتوجهی نیز کمتر خواهد بود.
نکته اینجاست که در شرایطی که بارشها روزبهروز کاهش پیدا میکند، آیا آبفا میتواند در این شرایط که آینده آن بهراحتی قابلپیشبینی است، اول اینکه، زیرساختهایی که باعث هدررفت آب میشود را ترمیم کند و دوم اینکه، مرحله دوم صرفهجویی را الگوی مردم قرار دهد؟ در این شرایط شاید در سالهای آتی کشور از نقطه صفر آبی فاصله بگیرد.
خردادماه سال جاری، محمدرضا کاویانپور، رئیس موسسه تحقیقات آب، به بدهی ۱۴۹ میلیارد مترمکعبی به مخازن آب زیرزمینی طی ۶۰ سال گذشته اشاره کرد و گفت: «این وضعیت ۴۲۸ دشت از ۶۰۹ دشت کشور را در وضعیت بحرانی قرار داده است.»
حال با گذشت حدود شش ماه از زمان بیان این صحبتها، کارشناسان اعلام کردهاند «اگر در سالهای گذشته برای رسیدن به آب لازم بود ۴ الی ۵ متر از زمین را حفر کنند، الان باید بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر از زمین را بِکنند.» بررسیهای میدانی نیز این موضوع را تایید میکند، برای نمونه بسیاری از اهالی شمالی کشور که دارای چاه آب در زمینهای کشاورزی خود هستند گفتهاند که در سال جاری برای رسیدن به آب چاههای خود را عمیقتر کردهاند. به بیان سادهتر خشکسالی حتی به بارانیترین منطقه کشور، حتی مناطق شمالی رسیده است.
این مشکل زمانی حساستر میشود که این ارقام در کنار آمار تامین آب شرب پایتخت از آبهای زیرزمینی قرار داده میشود. به گفته بنفشه رضایی، استاد مدیریت منابع آب دانشگاه تهران: «بیش از ۶۰ درصد آب شرب پایتخت از منابع زیرزمینی تامین میشود.» اما، کمبود آب شرب که مستقیماً با زیست فردی انسان گرهخورده، موضوعات دیگری هم هست که با این برداشتهای بیرویه میتواند نهتنها تهدیدی برای محیطزیست بلکه تهدیدی برای زندگی انسانها باشد و آن مسئله فرونشست زمین است.
به گفته کارشناسان، وقتی دادههای هواشناسی بهصراحت نشان میدهد بارشها در فصل زمستان پاسخگوی کمبود نیستند، تمرکز باید از طرحهای کوچک صرفهجویی خانگی فراتر رود و بر اصلاح زیرساختها گذاشته شود تا شاید بهمرور شرایط بهتر شود.
بررسیهای میدانی و دادههای رسمی نشان میدهد فرسودگی شبکههای انتقال آب در تهران به یکی از چالشهای اساسی منابع آبی تبدیل شده است. به گفته کارشناسان، تَرَکها و شکستگیها در لولههای قدیمی سبب اتلاف بخش قابلتوجهی از آب میشود؛ آب تصفیهشدهای که با هزینههای سنگین پمپاژ، تصفیه و انتقال، قبل از رسیدن به دست مصرفکننده در زیر زمین ناپدید میشود.
بررسیهای اطلاعات منتشرشده نشان میدهد که تنها بخش کوچکی از این هدررفت به رفتار مصرفکنندگان مربوط است و بخش عمدهای از آن در همان مسیر انتقال و توزیع از بین میرود. درحالیکه سیاستهای فرهنگی همانند نصب شیرهای کاهنده مصرف یا کاهش فشار موقتی مصرف آب تأثیری کوتاهمدت در شرایط دارد و شاید بتواند چندهفتهای تأثیر مثبت داشته باشد، در مقابل، ترمیم اساسی شبکه توزیع، اقدامی ماندگار و ریشهای برای کاهش هدررفت شبکه آبی به شمار میرود.
بر اساس آمارهای منتشرشده بخش قابلملاحظهای از لولههای شبکه انتقال پایتخت بیش از چند دهه عمر دارند و بسیاری از آنها در مناطق فرسوده شهری یا زمینهای با بافت سست و کمقوت قرار گرفتهاند. این فرسودگی، در کنار برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی، باعث نشست زمین و در نتیجه افزایش ترکها در مسیرهای انتقال شده است. به بیان سادهتر، چرخه معیوب شکلگرفته که در آن کاهش سطح آبهای زیرزمینی، فشار چندبرابری را بر لولههای قدیمی وارد کرده، شرایطی را برای نشتیهای چندبرابری فراهم ساخته است.
کارشناسان هشدار میدهند، ادامه این روند نهتنها امنیت آبی تهران را تهدید میکند؛ بلکه هزینههای پنهان سنگینی نیز به اقتصاد کشور تحمیل میکند. هدررفت آب تصفیهشده به معنای مصرف بینتیجه انرژی، مواد شیمیایی و حتی سرمایه انسانی است.
باتوجهبه بحران منابع آبی کشور، تحلیلگران عقیده دارند که نوسازی زیرساختها در گام نخست، و فرهنگسازی و آموزش عمومی در گام دوم نیز به اعتقاد آنها، اگر بودجههای عمرانی و آموزشی بهصورت هدفمند و همافزا صرف شوند، میتوان در چند سال آینده بخش قابلتوجهی از هدررفت آب شهری را کنترل کرد؛ هدفی که تحقق آن برای آینده کلانشهری مانند تهران حیاتی است.
باوجود بارشهای پراکنده، چشمانداز آینده آبی همچنان خوشبینانه نیست. پیشبینیها حاکی از آن است که بارشهای سال آینده نیز از میانگین بلندمدت پایینتر خواهد بود. این یعنی سال ۱۴۰۵ ممکن است آغاز دوره تازهای از خشکسالی شدید در ایران و بهویژه در شهرهای بزرگ باشد.
