تحریمها چطور خاموشی را برای ایران ایجاد کردند؟
با اینکه امروز درگیر قطعی برق است اما خود این ناترازی ناشی از کمبود گاز مورد نیاز نیروگاهها است. یک کارشناس اقتصادی معتقد است چنان بخش نفت و گاز در ایران جذاب است که با رفع تحریمها به سرعت سرمایه لازم برای بهبود این بخش فراهم خواهد شد.
به گزارش هم‌میهن آنلاین و به نقل از خبرآنلاین، این روزها آنچه که دولتمردان «قطعی منظم برق» می‌نامند، به مساله اصلی بحثهای کشور تبدیل شده است. به نظر می‌رسد پس از گذشت سه سال از عمر دولت سیزدهم و استفاده از مازوت برای تولید برق، دولت چهاردهم این مسیر برای خود خاتمه داده است. بی برقی موجود ناشی از این است که نیروگاههای تولید برق به سوخت مورد نیازشان دست پیدا نمی‌کنند. ایران گرچه پس از روسیه دارای بیشترین منابع گازی شناخته شده در جهان است، توان استخراج بیشتری ندارد تا نیاز به برق کشور را تامین کند.
هادی حق شناس، کارشناس اقتصادی و استاندار گیلان، درباره چالش کمبود برق در کشور به خبرآنلاین گفت: «نبود برق قبل از هر چیز به این بر می‌گردد که گاز کافی وجود ندارد. نبودن گاز کافی هم ناشی از کمبود سرمایه گذاری در کشور است. ناترازی‌های کشور در حال تبدیل شدن به یک کلاف سردرگم هستند که ابعاد پیچیده تری به خود می‌گیرند. »
او با اشاره به ناترازی برق و گاز گفت: «در سال ۹۷ کشور با یک اتفاق مواجه شد؛ ایالات متحده در یک عهدشکنی آشکار به طور یک طرفه از توافق برجام خارج شد و با این اقدام دوباره تحریم‌های علیه اقتصاد ما اعمال شدند. این امر به یک مانع واقعی در مقابل پیشرفت ایران تبدیل شده است.»
وی افزود: « از عوارض تحریم‌های ظالمانه می‌توان به منفی شدن تراز سرمایه‌گذاری اشاره کرد. در واقع با اعمال تحریم اقتصاد ایران با بحران سرمایه‌گذاری منفی شد. کاهش سرمایه گذاری به سرعت به کاهش نرخ تولید ناخالص داخلی هم منجر می‌شود. بهتر است این‌طور بگویم که کشور چون نتوانست سرمایه گذاری کافی را جلب کند، رشدی که در این سالها تجربه کرده هم بی کیفیت بوده است.»
نماینده پیشین مجلس ادامه داد: «از سال ۹۷ تاکنون رشد اقتصادی حاصل شده قبل از هر چیز از افزایش قیمت یا فروش نفت نشات گرفته تا تولید صنعتی. این مهم اجازه نداد تا به رشدهای هدفگذاری شده دست یابیم. البته که با افزایش بارش‌ها وضعیت بخش کشاورزی بهبود نسبی داشته است.»
این مدرس دانشگاه واقعیت تلخ این سالهای اقتصاد کشور را کمبود سرمایه‌گذاری می‌داند که چنان کاسته شده که نرخ استهلاک از آن سبقت گرفته است.
حق شناس تاکید کرد: «این رویه ۶ یا ۷ ساله باعث شده که امروز کشور نیازمند حدی از سرمایه‌گذاری باشد که هم کاستی‌های چند سال اخیر را مرتفع کند و هم میزان تولید کالا و خدمات را شدت ببخشد تا از این راه مشاغل کشورمان هم پایدارتر شوند.»
استاندار گیلان گفت: «ضربه بزرگ دیگری که تحریمها وارد می‌کند این است که اجازه دسترسی به فناوری های روز را نمی دهد، آن هم در عصری که روزانه با جهش تکنولوژیک مواجه هستیم و گاه این رشد فناوری به شکل محیرالعقول و عجیب هم به نظر می‌رسد. تحریم همزمان با اینکه موجب منفی شدن سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران شده، امکان دستیابی به فناوری‌های روز را هم سلب کرده است.»
وی در مورد نقش دولت در سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی و ضروری مانند توسعه میادین نفت و گاز هشدار داد: «در اینکه باید در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری شود، جای تردیدی ندارد. در اینکه اگر سرمایه گذاری کافی صورت بگیرد، امروز کشور درگیر قطعی برق یا گاز نمی‌شد، هم نمی‌توان شک کرد. با این حال برای سرمایه گذاری دولت نیاز به درآمدهای کافی دارد. نفتی که امروز فروخته می‌شود در هزینه های جاری خرج می‌شود و یا نهایتا بخشی از آن صرف توسعه پروژه‌های عمرانی شود و دیگر چیزی نمی‌ماند که بخواهیم انتظار سرمایه گذاری در حوزه نفت و گاز هم داشته باشیم.»
حق شناس ضمن اشاره به بخش نفت و گاز به عنوان «ویترین سرمایه‌گذاری در ایران» با توجه به تحریمها و مشکلات فعلی، بحران ناترازی فعلی را غیرقابل اجتناب دانست.
وی افزود: «اگر دسترسی کشور به اقتصاد جهانی یا حتی کشورهای همسایه فراهم شود، به سرعت می‌توانستیم این چالش را حل کنیم زیرا بخش‌های نفت و گاز در کشور ما آنقدر جذابیت دارد که به سرعت سرمایه جذب شود. اگر یادتان باشد پس از توافق برجام هم به سرعت توتال به ایران آمد تا وارد پارس جنوبی شود. پس ما اگر با چالش تحریم‌های ظالمانه مواجه نبودیم، بعید بود به این وضعیت هم دچار شویم.»
حق شناس با بیان اینکه از ۳.۵ میلیون بشکه نفتی که بنا به تاکید بودجه پیشنهادی ۱۴۰۴ تولید خواهد شد، تنها یک و نیم میلیون بشکه آن صادراتی است، خاطرنشان ساخت: «در گذشته این معادله بسیار متفاوت تر بود ولی هر سال نیاز به انرژی در داخل کشور در حالی افزایش یافته که توان تولید کاهنده بوده است. در زمینه تولید برق هم مساله همین است چون کمبود گاز به خاموشی‌های اخیر منجر شده است.»
وی درباره اینکه استفاده از مازوت معقول‌تر بود یا خاموشی منظم گفت: «هر کدام کاستی‌هایی دارد ولی سوزاندن مازوت سلامت کلانشهرها را دچار مشکل می‌کند. این تصمیمی حاکمیتی است ولی نیاز فعلی کشور ما به افزایش تولید به نحوی است که نیازهای موجود در کشور را مرتفع کنیم.»
