۵ سال است که ضوابط فنی مقابله با فرونشست ابلاغ نشده است

به گزارش هم‌میهن آنلاین، مهدی بلبل‌وند در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: فرونشست در دشت تهران ناشی از برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی و کاهش فشار در این لایه‌هاست. محدوده تحت تأثیر، کل آبخوان تهران است؛ از غرب کرج تا جنوب تهران و بخش‌هایی از ورامین و از محدوده خیابان انقلاب به پایین. این یک محدوده جغرافیایی بسیار گسترده است.

مقابله با فرونشست نیازمند اقدام ملی است

رئیس اداره زلزله تهران با تأکید بر بین‌بخشی بودن موضوع، افزود: فرونشست یک موضوع بین‌بخشی است؛ اقدام فقط توسط مناطق بیست‌گانه تهران مؤثر نخواهد بود. این یک اقدام ملی است و باید بین تمام دستگاه‌های مرتبط بررسی و اجرا شود.

بلبل‌وند در ادامه با اشاره به شرایط اقلیمی ویژه تهران، کاهش چشمگیر بارش‌ها را عاملی تشدیدکننده دانست: در پنج تا شش سال گذشته، میانگین بارش در محدوده آبخوان تهران نسبت به متوسط ۵۰ سال گذشته، ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافته و در سال آبی جاری (از مهر ۱۴۰۳ تا مهر ۱۴۰۴) این شرایط بحرانی‌تر شده است.

علت بحران آب و فرونشست: تمرکز بالای جمعیت در تهران

وی تمرکز بالای جمعیت در تهران و شهرک‌های اقماری، افزایش نیاز آبی و کاهش تولید آب را از دیگر عوامل مؤثر بر این بحران برشمرد و خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی، بخشی از نیاز آبی ناگزیر از طریق برداشت از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود که این امر فشار بر سفره‌های آب را افزایش داده و به تشدید فرونشست دامن می‌زند.

این مقام مسئول در سازمان مدیریت بحران تهران، حل این چالش را نیازمند عزمی فراگیر و برنامه‌ریزی در سطح ملی دانست.

 بلبل‌وند در ادامه توضیحات خود درباره بحران فرونشست زمین در تهران، راهکارهای مقابله با این پدیده را در دو محور اصلی «مدیریت آب» و «مدیریت سازه‌ها و زیرساخت‌ها» تشریح کرد.

برای تأمین آب مورد نیاز، راهکاری به جز برداشت از سفره‌های زیرزمینی نداریم

وی با اشاره به وجود اجبار در برداشت از سفره‌های زیرزمینی برای تأمین آب، گفت: عملاً در حال حاضر برای تأمین آب مورد نیاز، راهکاری به جز برداشت از سفره‌های زیرزمینی نداریم.

بلبل‌وند افزود: اگرچه راهکارهایی مانند قطع دوره‌ای آب انجام شده، اما نیاز آبی آنقدر بالاست که این اقدامات به تنهایی کافی نیست.

رئیس اداره زلزله تهران با اشاره به وجود قوانین منسجم در حوزه آب، خاطرنشان کرد: باید به سمتی برویم که اگر در فصل‌های کم‌بارش از سفره‌ها برداشت می‌کنیم، در سال‌های پربارش امکان تزریق همان میزان آب به لایه‌ها فراهم شود.

وی به «تصویب‌نامه هیئت وزیران» و تشکیل «کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی» با برنامه‌ای ۱۰ ساله اشاره کرد، و افزود: واقعاً این شرایط اقلیمی خاص و کم‌بارشی که با آن مواجهیم، عملاً کارهای این کارگروه هم تاکنون بیشتر مُسکن بوده است. اقدامات گسترده‌ای انجام داده‌اند، اما نیاز آبی زیاد است و باید از جایی تأمین شود.

بهترین گزینه برای مقابله با فرونشست: عدم توسعه تهران

بلبل‌وند در پاسخ به بهترین راهکار، به صراحت اعلام کرد: شاید بشود گفت بهترین گزینه برای مقابله با فرونشست، عدم توسعه تهران، شهرک‌های اقماری و خود تهران و کاهش نیاز آبی تهران است.

این مقام مسئول در ادامه توضیحات خود، به تأثیر متفاوت فرونشست بر مناطق مختلف شهر پرداخت و هشدار داد: مشکل اصلی زمانی ایجاد می‌شود که نشست به صورت یکسان نباشد. در مناطقی که زمین سنگی و سفت است، حتی با پایین رفتن سطح آب، نشست محسوسی روی سطح مشاهده نمی‌شود، اما در مناطق مجاور که نشست می‌کند، در محل اتصال این دو محدوده، شیب نشست ایجاد می‌شود. این شیب نشست است که باعث آسیب دیدن زیرساخت‌های شهری  می‌شود.

وی با اشاره به تکالیف قانونی مشخص در این حوزه، افزود: در قانون مدیریت بحران سال ۹۸، وظایفی برای وزارت راه و مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی  تعیین شده تا بر این موضوع نظارت و برای آن تمهیدات بیندیشند.

تأخیر ۵ ساله در ابلاغ ضوابط فنی

بلبل‌وند افزود: متأسفانه از سال ۹۸ تاکنون پیگیر انتشار این ضوابط بوده‌ایم، اما علیرغم وعده‌های اخیر مسئولان مرکز تحقیقات، این دستورالعمل‌ها هنوز در اختیار شهرداری‌ها و عموم قرار نگرفته است. 

رئیس اداره زلزله تهران دلیل این تأخیر را «عدم درک اولویت موضوع یا عدم تخصیص اعتبار» از سوی مرکز مذکور دانست.

وضعیت منطقه ۱۸ خطرناک است

بلبل‌وند در پاسخ به سؤال درباره اقدام فوری برای منطقه ۱۸ تهران (با نشست سالانه ۳۰ سانتی‌متر)، این شرایط را «به شدت خطرناک» توصیف کرد و علت اصلی را وجود چاه‌های متراکم برداشت آب وزارت نیرو در آن منطقه دانست. وی اظهار داشت: ما در جلسات به مسئولان وزارت نیرو هشدار داده‌ایم که اوضاع دارد خطرناک می‌شود. اما ادعای آنها این است که بخشی از نیاز آبی تهران از طریق این چاه‌ها تأمین می‌شود و منبع جایگزینی وجود ندارد.

وی با بیان یک معضل پیچیده افزود: به ناچار دارند برداشت می‌کنند. اگر در اینجا برداشت نکنند، بخشی از تهران باید به صورت مستمر بی‌آب بماند. ما سال‌های خشکی را سپری می‌کنیم و بارندگی به اندازه‌ای نیست که مخازن آبخوان را تغذیه کند. نمی‌دانم این معضل چگونه حل خواهد شد.

صحبت‌های این مقام مسئول، تصویری هشدارآمیز از یک بحران دو وجهی ترسیم می‌کند. از یک سو، ناتوانی یا تأخیر دستگاه‌های متولی در اجرای تکالیف قانونی برای ارائه راهکارهای فنی به شهرها و شهرداری‌ها و از سوی دیگر ادامه یک فاجعه زیست محیطی به دلیل اجبار در تأمین آب شرب شهروندان. این شرایط تنها با یک عزم ملی جدی و فرابخشی برای مدیریت عرضه و تقاضای آب و سرانجام انجام وظیفه قانونی دستگاه‌های مسئول قابل مهار است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید