فلج مغزی، آرتروز و اتیسم؛ سلول‌های بنیادی مزانشیمی رویان چه می‌کنند؟
شرکت رویان با توسعه بانک‌های سلول خونساز و غیرخونساز و انجام کارآزمایی‌های بالینی، نقش پیشرو در درمان بیماری‌های خونی، عصبی و مزمن ایفا می‌کند.
به گزارش هم‌میهن آنلاین و به نقل از ایسنا، مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان گفت: ۴۰ بیمار مبتلا به بیماری‌های خونی و ۶۰ بیمار مبتلا به بیماری‌های عصبی با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بندناف درمان شدند.
مرتضی ضرابی به مناسبت بیستمین سالگرد راه‌اندازی پژوهشگاه شرکت بن‌یاخته‌های رویان، عصر دوشنبه ۲۶ آبان در نشست خبری برای بازخوانی دستاوردهای ۲۰ ساله این شرکت اظهار کرد: شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان به همت مرحوم آشتیانی در سال ۱۳۸۴ با هدف تأمین سلول‌های بنیادی مورد نیاز مراکز پیوند راه‌اندازی شد که در ابتدا خون بند ناف و به تدریج سایر منابع نیز اضافه شد و در حال حاضر منابع اصلی سلول‌های بنیادی شامل خون بند ناف، مغزاستخوان، خون محیطی، بافت بند ناف و پالپ دندان شیری جمع‌آوری و نگهداری می‌شود.
وی ادامه داد: انواع سلول‌های بنیادی غیرخونساز شامل بافت بند ناف، مغزاستخوان، بافت چربی و پالپ دندان و سلول‌های خونساز شامل خون محیطی، مغزاستخوان و خون بندناف است.
مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان تصریح کرد: سلول‌های غیرخونساز یا همان مزانشیمی برای درمان فلج مغزی، اتیسم، آرتروز و بیماری‌های قلبی و سلول‌های خونساز نیز برای درمان سرطان‌های خون، تالاسمی، نقص سیستم ایمنی و کم‌خونی مادرزادی کاربرد دارد. ضمائم زایمانی نیز شامل پرده جنینی، بافت بند ناف، خون بندناف و جفت است.
وی اشاره کرد: شرکت بن‌یاخته‌های رویان همواره ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی، کاربردهای بالینی، توسعه فناوری و خودکفایی را در دستور کار خود قرار داده و در ۲۰ سال اخیر دستاوردهایی چون راه‌اندازی بانک سلول‌های بنیادی خون بندناف، بانک سلول‌های بنیادی خون محیطی و مغزاستخوان، بانک سلول‌های بنیادی بافت بند ناف، بانک سلول‌های بنیادی پالپ دندان، تولید زخم‌پوش مشتق از پرده جنینی، تولید PRP خون بند ناف، تولید عصاره جفت انسانی، ساخت اولین پالایشگاه محصولات زایمانی، ساخت اولین تانک کرایوژنیک جهت نگهداری سلول‌های بنیادی، تولید محلول استراتژیک اتیل استارچ و بزرگ‌ترین بانک اطلاعات ژنتیکی با ۱۰۰ هزار دیتا داشته است.
ضرابی بیان کرد: بانک سلول‌های خون بند ناف دوگانه رویان عمومی و خصوصی است؛ بانک خصوصی یا همان خانوادگی سال ۸۴ راه‌اندازی شده و حدود ۲۵۰ هزار نمونه خون بندناف از سراسر کشور ذخیره‌سازی کرده‌ایم که قوی‌ترین بانک نمونه در خاورمیانه است. بانک عمومی از سال ۸۷ تأسیس و پنج هزار و ۱۰۰ نمونه در آن ذخیره شده است.
وی با اعلام اینکه ۴۶ دفتر نمایندگی رویان در کشور فعالند، اشاره کرد: در حال حاضر شرکت بن‌یاخته‌های رویان بزرگ‌ترین، معتبرترین و پیشروترین مرکز در ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون بند ناف است. همچنین استانداردهای بین‌المللی جهت تضمین استفاده درمانی از نمونه و درمان‌های بالینی موفقیت‌آمیز از مزایای این شرکت است.
مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان افزود: شرکت بن‌یاخته‌های رویان جزو سه مرکز برتر و پیشرو در خاورمیانه و آسیای مرکزی است که با توجه به حجم عملیات، تجربه بالینی و پوشش ملی در کنار امارات و عربستان در منطقه جایگاه خوبی داریم.
وی عنوان کرد: بر اساس حجم ذخیره‌سازی، شرکت بن‌یاخته‌های رویان با ۲۵۰ هزار نمونه رتبه دوم در طبقه‌بندی جهانی است. وجه تمایز رویان اثبات عملی قابلیت استفاده درمانی از سلول‌های بنیادی در شرایط تحریمی و چالش‌های زیرساختی است. ۴۰ بیمار مبتلا به بیماری‌های خونی و ۶۰ بیمار مبتلا به بیماری‌های عصبی با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بندناف درمان شدند.
ضرابی در توضیح بانک خون محیطی گفت: خدمات بانک خون محیطی مورداستفاده مراکز پیوند برای بیماران مبتلا به سرطان خون است که این شرکت تنها مرکزی است که به صورت گسترده برای کلیه مراکز پیوند در سراسر کشور ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون را ارائه می‌کند و در همین راستا هزار و ۸۵۰ بیمار پذیرش شدند.
وی ادامه داد: کارآزمایی بالینی استفاده از سلول‌های بنیادی بند ناف در بیماری فلج مغزی انجام شده و شرکت بن‌یاخته‌های رویان بزرگ‌ترین طرح تحقیقاتی در تاریخ کشور را برای ۱۵۰ کودک مبتلا به فلج مغزی انجام داده است. در همین راستا فراهم آمدن امکان ارائه خدمات درمانی به کودکان مبتلا به فلج مغزی، کارآزمایی بالینی استفاده از سلول‌های بنیادی در بیماری آرتروز، تولید اولین سلول مشتق از بافت بندناف، فراهم شدن امکان ارائه خدمات درمانی به بیماران مبتلا به آرتروز مفاصل از جمله اقدامات انجام شده در راستای کارآزمایی بالینی بوده است.
مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان بیان کرد: یکی از ضمائم زایمانی پرده جنینی است که به‌عنوان پانسمان زیستی در شرکت بن‌یاخته‌های رویان تولید می‌شود. تا به امروز ۱۵ هزار قطعه از این نوع پانسمان تولید کردیم؛ این محصول ظرفیت صادراتی خوبی دارد چون نمونه خارجی با هشت برابر قیمت نمونه داخلی تهیه می‌شود. با تولید این پانسمان هم نیاز داخلی را تأمین می‌کنیم و هم ظرفیت صادراتی برای محصول وجود دارد.
وی اعلام کرد: در راستای توسعه فناوری و خودکفایی، اولین نمونه مخزن نگهداری از مایعات با حجم هزار و ۸۰۰ لیتر برای نگهداری محصولات بیولوژیک ساخته شده است. محلول استراتژیک اتیل استارچ نیز جهت جداسازی سلول با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان تولید شده است تا از واردات بی‌نیاز شویم.
ضرابی اظهار کرد: بانک بافت بند ناف منبع غنی از سلول‌های بنیادی مزانشیم است که جهت درمان بیماری‌های غیرخونی استفاده می‌شود و امکان ذخیره‌سازی به همراه خون بند ناف دارد و عدم نیاز به تطابق ژنتیکی از مزایای این سلول‌هاست.
وی اضافه کرد: بانک پالپ دندان شیری و بالغ منبع غنی از سلول‌های بنیادی مزانشیم است که در درمان بیماری‌های عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. امکان ذخیره در بانک عمومی و خصوصی وجود دارد و عدم نیاز به تطابق ژنتیکی از مزایای این سلول‌هاست.
مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان مطرح کرد: تولید سرم و قطره چشمی مشتق از خون بندناف دارای فاکتورهای رشد و پروتئین‌های مغزی برای رشد و تکثیر سلول است که کاربردهای تحقیقاتی و درمانی دارد. این محصول ایمن‌تر از نمونه حیوانی است.
وی اشاره کرد: راه‌اندازی اولین پالایشگاه فرآورده‌های زیست پزشکی رویان از دیگر اقدامات انجام شده در این شرکت است. صنعت پالایش ضمائم زایمانی یک مرز جدید در بیوتکنولوژی درمانی است که شامل تولید محصولات مهندسی بافتی و جداسازی و کشت سلول‌های بنیادی است.
ضرابی تشریح کرد: چشم‌انداز ما در سومین دهه از فعالیت رویان شامل گسترش همکاری‌های بین‌الملل در بانک اطلاعات سلولی برای ایجاد امکان دسترسی متقابل نمونه‌ها و افزایش سطح دانش فنی از طریق تبادل داده‌های سلولی، توسعه درمان‌های پیشرفته با استفاده هدفمند از سلول‌های بنیادی ذخیره شده در درمان‌های شخصی‌سازی شده، نقش‌آفرینی مؤثر در تراز جهانی در تولید و صادرات محصولات فرآوری شده از ضمائم زایمانی باارزش افزوده بالا، توسعه پلتفرم‌های نرم‌افزاری برای تحلیل داده‌های ژنتیکی نمونه‌های ذخیره شده در پزشکی فردمحور بر پایه هوش مصنوعی و توسعه زیرساخت‌های فرآوری سلول با استفاده از پتانسیل ویرایش ژن و تمایز سلولی است.
ذخیره‌سازی ۵۳۰۰ نمونه خون بند ناف در قزوین
وی اعلام کرد: نمایندگی بانک خون بند ناف قزوین از بهمن ۹۲ افتتاح شده و تا به امروز پنج هزار و ۳۰۰ نمونه ذخیره‌سازی شده است. تا الان نیازی به پیوند نبوده ولی دو مورد برای کارآزمایی بالینی وارد چرخه شدند. خانواده‌هایی که فرزند بیمار دارند می‌توانند از خون بند ناف فرزند دیگر استفاده کنند.
مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان مطرح کرد: اگر خانواده استفاده نکند، قطعاً خانواده‌هایی که فرصت ذخیره‌سازی نداشتند می‌توانند از نمونه‌های دیگر استفاده کنند. در بانک خصوصی نمونه‌هایی وجود دارد که خانواده‌ها نمونه ذخیره شده را هدیه می‌دهند.
وی اشاره کرد: پزشکانی که در حوزه سرطان کار می‌کنند از نحوه درمان با سلول‌های بنیادی آگاهی دارند؛ در سرطان خون، سلول‌های بنیادی یک روش قطعی برای درمان است. به همه خانواده‌ها به‌ویژه خانواده‌هایی که عامل خطر دارند توصیه می‌کنیم از فرصت ذخیره خون بند ناف استفاده کنند.
ضرابی با بیان اینکه از زایمان طبیعی می‌توان حجم خون بیشتری گرفت، اعلام کرد: ۷۵ درصد نمونه‌ها برای زایمان سزارین و ۲۵ درصد برای زایمان‌های طبیعی است.
وی در خصوص تخفیف به خانواده‌های چندفرزندی گفت: در قزوین برای خانواده‌هایی که فرزند سوم به بعد آن‌ها به دنیا می‌آید تخفیف دو میلیون تومانی در نظر گرفتیم. همچنین طی همکاری با بیمارستان قدس و موسسه محک، خون بند ناف خواهر یا بردار فرزندان سرطانی با تخفیف در این مرکز ذخیره می‌شود.
مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان اظهار کرد: برای تکنیک‌های ذخیره‌سازی از تجربه دیگر کشورها استفاده می‌کنیم. رقابت جدی بین کشورها وجود دارد که روی استفاده از ضمائم زایمانی استفاده می‌کنند. قوانین دیگر کشورها اجازه استفاده از ضمائم را نمی‌دهند ولی ما محدودیتی در این زمینه نداریم.
وی بیان کرد: قوانین سختگیرانه از چالش‌های ماست که در ایران نیز وجود دارد؛ وقتی بحث سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌ها پیش می‌آید، اگر سلول بنیادی به درستی جداسازی و تمایز داده شود و برای بیماری دقیقی مورد استفاده قرار گیرد اثر درمانی و اثربخشی خواهد داشت، اما نباید انتظار معجزه داشته باشیم.
ضرابی یادآور شد: در آینده درمان بیماری‌ها به سمت سلول درمانی خواهد رفت اما به زمان نیاز دارد و امیدوارم از این قافله جا نمانیم.
