فرزندان خیانتکار به پدران/تاملی بر دیدگاه‌های مدیرعامل تلگرام درباره تبادل آزاد اطلاعات
چند روز پیش پاول دورف، مدیرعامل تلگرام، در آستانه ۴۱ سالگی‌اش یادداشتی کوتاه و هشدارآمیز نوشته با این مضمون که پنجره فرصت نسل ما برای نجات اینترنت آزادی که پدران‌مان برای ما ساختند در حال تمام‌شدن است.
گروه فناوری: چند روز پیش پاول دورف، مدیرعامل تلگرام، در آستانه ۴۱ سالگی‌اش یادداشتی کوتاه و هشدارآمیز نوشته با این مضمون که پنجره فرصت نسل ما برای نجات اینترنت آزادی که پدران‌مان برای ما ساختند در حال تمام‌شدن است. یادداشتی که باید آن را به‌منزله اعلام خطر تحول ساختاری اما آرام و بی‌صدای آزادی‌های بنیادین بشری خواند. دورف نوشته، آنچه روزگاری قول و قرار و فلسفه وجودی‌اش تبادل آزاد اطلاعات و عینیت‌بخشی به مفاهیمی مانند دموکراسی دیجیتال بود، حالا به ابزار کنترل و محدودسازی تبدیل شده است.
او هشدار داده اگر بی‌تفاوتی‌مان را کنار نگذاریم، نسل شاهدان فروپاشی اینترنت آزاد خواهیم بود و آیندگان ما را نسلی خواهند خواند که اجازه داده میراث نیاکان‌شان به تاریکی دیجیتال ویران‌شهری فرو رود و سرزنش‌مان می‌کنند. مدیرعامل تلگرام می‌گوید، برای دفاع از حقوق بدیهی و اولیه‌ای که دهه‌ها برای آن تلاش شده، باید در سمت درست تاریخ ایستاد. دورف رواج شناسه‌های دیجیتال در بریتانیا، بررسی سن آنلاین در استرالیا و اسکن گسترده پیام‌های خصوصی در اتحادیه اروپا را مصادیق عینی گسترش و اوج‌گیری کنترل دیجیتال در دنیا می‌داند. اقداماتی که او معتقد است محدود به کشورهای استبدادی و تمامیت‌خواه نیست، که کشورهای پیشرفته‌ای که زمانی نماد آزادی بودند، حالا در حال اعمال محدودیت‌های شدید هستند.
او نوشته، آلمان کسانی را که جرأت انتقاد از مقامات دارند تحت پیگرد قرار می‌دهد، بریتانیا هزاران نفر را به‌دلیل توئیت‌هایشان زندانی کرده و فرانسه رهبران فناوری را که از آزادی و حریم خصوصی دفاع می‌کنند، به تحقیقات قضایی کشانده است. دورف روند فعلی و اقدامات کشورها را تصویر واضحی از یک دنیای تاریک و ویران‌شهری توصیف کرده که به‌باور او، به‌سرعت در حال نزدیک‌شدن است درحالی‌که بسیاری از آنچه می‌گذرد، خبر ندارند و در خوا‌ب‌اند. دورف در بخشی از نوشته‌اش آورده که به نسل ما دروغ گفته‌اند و به اشتباه باور کرده‌ایم که مهم‌ترین و اساسی‌ترین وظیفه‌مان مقاومت و مبارزه برای نابودسازی میراث نیاکان‌مان یعنی سنت‌ها، حریم خصوصی، حاکمیت، بازار آزاد و آزادی‌بیان است.
از نظر او، چنین القاهایی باعث شده که نسل فعلی به ارزش‌هایی که پدران‌مان برای حفاظت از آن‌ها مبارزه کرده‌اند، خیانت کنیم؛ خیانتی که او می‌گوید درنهایت منجر به نابودی اخلاقی، فکری، اقتصادی و حتی زیستی خواهد شد. تحلیل مدیرعامل تلگرام بیش از انتقادی ساده است. گرچه او دیدگاه‌هایش را آمیخته و آغشته به احساس و هیجان بیان کرده، اما همین چند جمله بالا ارزیابی نسبتاً جامعی از سیاست‌ها و رویه‌های دولت‌هاست که به‌شکلی خطرناک بر آزادی دیجیتال و حاکمیت فردی سایه انداخته‌اند. بنیان و مضمون اصلی سخنان دورف، انتقاد به وضع کنونی اینترنت است و می‌توان در سه محور به ارزیابی‌اش نشست.
نخست، تضعیف حریم خصوصی و آزادی فردی، دوم، محدودسازی فضای انتقاد و اعتراض و سوم، تمرکز قدرت و داده در دست دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ فناوری. در بُعد اول به‌نظر نمی‌رسد فناوری‌های نظارتی جدید مانند اسکن و شنود پیام‌های خصوصی، جمع‌آوری و ذخیره گسترده داده‌ها و شناسه‌های دیجیتال، امکان زندگی دیجیتال مستقل را عملاً ناممکن می‌کنند. در محور دوم، محدودسازی آزادی‌بیان با پرونده‌سازی، توقیف حساب‌ها و پیگردهای قضایی است که موجب بالا رفتن هزینه انتقاد و اعتراض شده و هم‌زمان پرهیز از ابراز عقیده و خودسانسوری را تقویت می‌کند.
محور سوم که آن هم دست‌کمی از دو مورد قبلی ندارد، تسلط شرکت‌های بزرگ فناوری و در سطحی کلان‌تر، دولت‌ها بر جریان اطلاعات است که خطر انحصار داده‌ای را افزایش می‌دهد؛ وضعیتی که کنترل رفتار جمعی و حتی شکل‌دهی به افکار عمومی را برای دولت‌ها آسان‌تر می‌کند. دورف معتقد است، نباید جایگاه اینترنت آزاد و حقوق دیجیتال‌مان را به هر چیز دیگری تنزل دهیم و می‌گوید که یا باید اجازه دهیم آزادی دیجیتال از دست‌مان برود یا باید به مبارزه جدی برای حفظ آن برخیزیم. انتخابی که او می‌گوید سرنوشت‌ساز است. آیا این کار شدنی است؟ بله. از نظر او اولین خط دفاع فنی، رمزنگاری فراگیر و طراحی‌های حریم‌محور است.
در گام دوم او می‌گوید، شرکت‌ها و دولت‌ها باید سازوکارهای مستقل خارجی ممیزی و ارزیابی را بپذیرند. سرانجام راه‌حل سوم او، محدود کردن قدرت داده‌ای دولت‌ها و شرکت‌ها با قوانین و مقررات موضوعه مشخص و دارای ضمانت اجراست. او درعین‌حال معتقد است فناوری آزاد تنها محصول مهندسی نیست، که نتیجه آرایش قدرت است و بدون اصلاحات نهادی و تقویت جامعه مدنی، اصلاحات تکنیکی ناکافی خواهند بود.
حرف دورف بیشتر یک بیدارباش است تا یک نوستالژی. او می‌گوید اینترنت آزاد نتیجه انتخاب‌هاست، نه سرنوشت محتوم و اگر نسل فعلی پی ببرد که آزادی دیجیتال ارزش است و از آن محافظت کند، تاریخ به‌گونه‌ای دیگر نوشته خواهد شد و آیندگان از ما به‌عنوان آغازگران عصری که فناوری را در خدمت خودمان قرار دادیم یاد خواهند کرد، نه آخرین نسل آزادی.
