گزارش ریسک‌های جهانی ۲۰۲۵

مسعود جمالی :جهان در آستانه‌ی یک دهه‌ی بحرانی  مجمع جهانی اقتصاد در بیستمین نسخه از گزارش سالانه‌ی خود، چشم‌انداز نگران‌کننده‌ای از آینده‌ی نزدیک و دور جهان ارائه داده است. این گزارش بر اساس نظرسنجی از بیش از ۹۰۰ کارشناس در حوزه‌های سیاست، اقتصاد، فناوری، محیط‌زیست و جامعه تدوین شده و نشان‌دهنده‌ی شدت گرفتن چالش‌های جهانی و کاهش چشم‌انداز خوش‌بینانه در هر سه بازه‌ی زمانی کوتاه‌مدت (۲ سال)، میان‌مدت (۵ سال) و بلندمدت (۱۰ سال) است.

۱. اطلاعات نادرست و جعل گسترده محتوا با استفاده از هوش مصنوعی

برای دومین سال پیاپی، «اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده» به‌عنوان پرریسک‌ترین عامل در افق کوتاه‌مدت انتخاب شده است. گسترش محتوای جعلی توسط ابزارهای هوش مصنوعی مانند ویدیوهای دیپ‌فیک، اخبار ساختگی، و دستکاری افکار عمومی، تهدیدی جدی برای امنیت سیاسی، انتخابات، اعتماد عمومی و ثبات جهانی ایجاد کرده است.

۲. بحران‌های محیط‌زیستی؛ از تهدید بلندمدت به واقعیت امروز

“رویدادهای شدید اقلیمی” مانند سیل، آتش‌سوزی، طوفان و خشکسالی، هم‌اکنون در حال رخ دادن‌اند و رتبه‌ی دوم ریسک‌های فعلی و رتبه‌ی اول ریسک‌های بلندمدت را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین خطراتی چون «فروپاشی اکوسیستم‌ها»، «آلودگی»، و «کاهش منابع طبیعی» نیز به‌شدت در حال افزایش هستند.

۳. درگیری‌های مسلحانه و فروپاشی نظم چندجانبه

درگیری‌های نظامی مانند جنگ اوکراین، بحران‌های خاورمیانه و سودان، موجب شده‌اند که «درگیری‌های مسلحانه بین کشورها» به‌عنوان ریسک شماره یک سال ۲۰۲۵ معرفی شود. این مسئله همراه با «تقابل ژئواقتصادی» و «افزایش بودجه‌های نظامی» چشم‌انداز صلح جهانی را تهدید می‌کند.

۴. شکاف‌های اجتماعی عمیق‌تر شده‌اند

نابرابری اقتصادی، قطبی شدن جامعه، مهاجرت اجباری، و کاهش آزادی‌های مدنی، در میان ریسک‌های جدی اجتماعی قرار دارند. نابرابری، در مرکز نقشه‌ی ریسک‌های جهانی به‌عنوان عامل محرک بسیاری از بحران‌های دیگر قرار دارد.

۵. نوآوری‌های تکنولوژیک؛ فرصت یا تهدید؟

هرچند ریسک‌های فناوری در کوتاه‌مدت کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، اما در افق ۱۰ ساله، «پیامدهای منفی هوش مصنوعی»، «فناوری‌های زیستی»، و «کنترل ناپذیری فناوری‌های مرزی» (Frontier Tech) در میان ۱۰ ریسک برتر قرار گرفته‌اند.

۶. کاهش همکاری جهانی و خطر چندقطبی شدن جهان

۶۴٪ از پاسخ‌دهندگان معتقدند که جهان طی ۱۰ سال آینده وارد نظم چندقطبی یا چندپاره خواهد شد؛ جایی که قدرت‌های منطقه‌ای، قواعد و هنجارهای خود را تعیین می‌کنند و احتمال شکل‌گیری یک اجماع جهانی برای حل بحران‌ها کمتر می‌شود.

گزارش ریسک‌های جهانی ۲۰۲۵ زنگ خطری جدی برای رهبران دولتی، بخش خصوصی و جامعه مدنی است. تنها راه عبور از این طوفان جهانی، همکاری چندجانبه، تصمیم‌گیری بر پایه‌ی علم، تقویت نهادهای بین‌المللی و تقویت اعتماد عمومی است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید