موانع حیثیتی مذاکره با ترامپ

۱ در طول سال ۲۰۲۴ حدود ۲۵ انتخابات ریاست حکومت و دولت در سراسر جهان برگزار شد. انتخابات ایالات متحده بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، مهم‌ترین انتخابات برای ایران محسوب می‌شود. اهمیت این انتخابات نخست به دلیل قدرت اقتصادی، سیاسی و نظامی آمریکا در عرصه جهانی است و دوم به دلیل اثرگذاری و ارتباطاتی است که آمریکا به‌ویژه در منطقه خاورمیانه و با همسایگان ایران در دهه‌های گذشته داشت.

قطعاً این انتخابات بر ایران مؤثر است، به‌ویژه اینکه یکی از نامزدهای این انتخابات فردی است که مصداق و نتیجه تعامل مستقیم میان ایران و آمریکا، یعنی برجام را به هم زد و باعث بازگشتن روابط تهران و واشنگتن به ریل پیش از برجام شد. به همین دلیل انتخابات آمریکا برای ایران به دو دلیل اهمیت دارد.

نخست به دلیل تاثیرگذاری آمریکا در محیط پیرامونی ایران و آینده سیاست همسایگی ایران است که در دولت سیزدهم آغاز شد و در دولت چهاردهم هم ادامه یافت. دلیل دوم هم شعار مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران و وزیر امور خارجه او مبنی بر مدیریت منازعه با آمریکا است. به همین دلیل انتخاب دونالد ترامپ یا کامالا هریس در هر دو برنامه بنیادین سیاست خارجی تهران، یعنی سیاست همسایگی و مدیریت منازعه با آمریکا، بسیار موثر است.

۲- واقعیت این است که هیچ‌یک از این دو نامزد واقعاً نامزد مطلوب مقام‌های ایران یا حتی جامعه ایران نیستند. مردم ما هم در این انتخابات، انتخاب‌کننده نیستند. اما نهایتاً انتخاب یکی از این دو نامزد می‌تواند گزینه‌ای بد یا بدتر برای ایران باشد. در حوزه سیاست‌ها، چه سیاست داخلی و چه در سیاست بین‌المللی در حال حاضر ما خیلی گزینه‌های مطلوبی پیش روی خودمان نداریم. ما همواره باید نگاه کنیم بین گزینه‌هایی که پیش روی ما هست کدام‌یک می‌تواند از دیگری بهتر باشد.

۳- پیش‌بینی عملکرد، رویکرد و رفتار دولت دوم احتمالی دونالد ترامپ بسیار سخت است. مهم‌ترین دلیل این است که خود دونالد ترامپ و مشاوران نزدیکش معتقدند که دولت او قرار است کاملاً پیش‌بینی‌ناپذیر رفتار کند. عنصر پیش‌بینی‌ناپذیری (Unpredictability) یا رفتارهای جسورانه آمریکا در عرصه بین‌المللی، مهم‌ترین ویژگی دولت احتمالی دوم دونالد ترامپ خواهد بود.

اگر بخواهیم بین دو نامزد ریاست‌جمهوری انتخابات آمریکا مقایسه‌ای داشته‌باشیم، احتمالاً وضعیت برای ایران در دولت احتمالی ترامپ سخت‌تر خواهد بود. مهم‌ترین دلیل این است که رابطه ایران و آمریکا صرف‌نظر از موانع بنیادینی که در این رابطه وجود دارد، با موانع مضاعفی در دولت احتمالی دونالد ترامپ مواجه خواهد شد.

یکی از مهم‌ترین موانع مضاعف این است که هرگونه رابطه با دونالد ترامپ، هزینه پرستیژی و حیثیتی بسیار زیادی برای ایران خواهد داشت، چراکه تهران در چنین رابطه‌ای قرار است با آمر عملیات ترور شهید سلیمانی مذاکره کند؛ با کسی مذاکره کند که از برجام خارج شده‌است و با فردی مذاکره کند که کاملاً پیش‌بینی‌ناپذیر و کاسب‌کارانه می‌خواهد با ایران رفتار کند.