کامالا هریس و توافق جدید با ایران
پس از کنارهگیری جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا، از رقابتهای انتخاباتی ریاستجمهوری، انتظار میرود که کامالا هریس، معاون او بهعنوان نامزد حزب دموکرات برای انتخابات معرفی شود. اگر هریس بهعنوان رئیسجمهور انتخاب شود، انتظار میرود که در حوزههای کلیدی برنامه سیاست خارجی بایدن را دنبال کند.
آرمان محمودیان، مدرس دانشگاه فلوریدای جنوبی در آمریکا به دویچهوله میگوید: «سیاست هریس این است که به دنبال یک توافق کاهش تنش از طریق یک توافق هستهای جدید یا دستکم توافق یا تفاهم جدیدی است که بتواند جلوی توسعه سلاحهای هستهای را توسط ایران بگیرد.» این کارشناس مسائل بینالملل میگوید: «از سوی دیگر هریس به دنبال تدوین نسل جدیدی از سیاستها با محوریت حقوق بشر در قبال ایران بهویژه در خصوص بهبود وضعیت حقوق زنان است. تجمیع این دو رویکرد باعث میشود که کار او برای اجرای مؤثر سیاستهایش در قبال ایران سخت شود.»
هریس در دوران خدمتش به عنوان معاون رئیسجمهور با چهرههای مخالف جمهوری اسلامی در خارج از کشور دیدار کردهاست. هریس برخورد سخت مقامهای ایران را با اعتراضهای ۲۰۲۲ محکوم کرد. هریس همچنین از تلاشها برای کنار گذاشتن ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل حمایت کرد.
در برابر هریس به شکل مستمر از توافق هستهای ۲۰۱۵ با ایران (برجام) حمایت کردهاست و آن را یک دستاورد مهم حزب دموکرات در دوران ریاستجمهوری باراک اوباما میدانست. در دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ، سال ۲۰۱۸ ایالات متحده آمریکا به صورت یکجانبه از این توافق که نتیجه ۱۲ سال مذاکرات بینالمللی بود خارج شد.
ترامپ میگفت که اطمینان دارد میتواند یک «توافق بهتر» نسبت به توافق سلفش باراک اوباما، با ایران مذاکره کند. با این حال سیاست موسوم به «فشار حداکثری» ترامپ در قبال ایران ناموفق بود. یک سال بعد از کنارهگیری ایالات متحده از توافق هستهای، ایران بهصورت تدریجی تعهدات خود را براساس توافق کنار گذاشت. امروز ایران از هر زمان دیگری به ساخت یک بمب هستهای نزدیکتر است. آرمان محمودیان میگوید: «جمهوری اسلامی ایران به کاهش تنش و کاهش فشار تحریمها علاقهمند است، اما در مورد استمرار سیاستهای داخلی پافشاری میکند و نگران این است که کوتاه آمدن در مورد مسائل داخلی باعث ایجاد انتظارات بیشتر و چالشهایی برای حکومت شود.»
در طول ۴ سال گذشته، جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا، چندین بار تلاش کرد تا توافق هستهای را با ایران احیا کند، اما تمام این تلاشها با شکست مواجه شد. محمودیان میگوید: «من باور دارم که هریس میتواند به یک توافق جدید یا تفاهمی با ایران در خصوص سیاستهای هستهای ایران برسد. اما مسیر او برای رسیدن به توافق به چندین دلیل نسبت به مسیر باراک اوباما در مذاکرات برجام، مشکلتر است.»
این کارشناس معتقد است که مقدار ناچیزی از اعتماد که میان ایالات متحده و ایران پیش از خروج آمریکا از برجام و ترور ژنرال قاسم سلیمانی در سال ۲۰۲۰ وجود داشت، اکنون «نابود شدهاست.» به اعتقاد محمودیان عامل دیگری که مذاکرات را مشکل میکند این است که کنگره آمریکا به نسبت تحت کنترل جمهوریخواهان است و ایرانیها ممکن است نگران این باشند که جمهوریخواهان توافق را به هم بزنند یا در اجرای آن مانع ایجاد کنند. او میگوید: «قدرت انعطاف دیپلماتیک هریس هم میتواند توسط کنگره محدود شود.»
محمودیان میگوید در عین حال پروژه هستهای ایران و زمان گریز هستهای برای رسیدن به بمب اتم نسبت به زمانی که برجام مذاکره شد، بسیار پیشرفتهتر و بسیار نزدیکتر شدهاست. او میگوید: «ایالات متحده باید برای امتیازهای بیشتری چانهزنی کند و از ایران بخواهد که عقبنشینی بیشتری انجام دهد، چراکه زمان گریز بسیار کوتاهتر شدهاست. از سوی دیگر ایران ممکن است که اهرم فشار قویتری نسبت به آمریکاییها داشته باشد و دنبال امتیازهای بیشتری باشد و به همین دلیل مذاکرات بسیار مشکل خواهد شد.»
