نگاه چین به ابتکارهای صلح در اوکراین

درحالی‌که شرکای سنتی اوکراین در غرب همواره در کنار این کشور بوده‌اند، کی‌یف برای دستیابی به صلح، اجلاسی را در سوئیس با چشم‌اندازی فراتر از این کشورها در نظر گرفت. هدف این نشست، گردهم آوردن رهبران کشورها (یا حداقل مقامات ارشد) از سراسر جهان بود تا با اعمال فشار بین‌المللی مضاعف، مسکو را به پای میز مذاکره بکشاند. به همین دلیل، کی‌یف امیدوار به حضور رهبران کشورهایی بود که معمولاً اقدام به اعمال فشار بر روسیه نمی‌کنند. در میان غایبان این اجلاس، چین از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود. کی‌یف برای ترغیب پکن به حضور در این نشست، حتی حاضر به کنار گذاشتن برخی از حساس‌ترین موارد از طرح صلح خود، از جمله عقب‌نشینی نیروهای روسی از خاک اوکراین، شده بود. با این وجود، چین تمایلی به حضور در این اجلاس نشان نداد و در نهایت، تنها سه موضوع از برنامه صلح زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در این نشست مورد بحث قرار گرفت: امنیت هسته‌ای، امنیت غذایی و تبادل زندانیان.

غیبت چین در این اجلاس، سوالات متعددی را پیرامون انگیزه‌ها و استراتژی‌های این کشور در قبال بحران اوکراین برانگیخته است. برخی تحلیلگران معتقدند که چین به دلیل نگرانی‌های ژئوپلیتیکی و عدم تمایل به دخالت مستقیم در این مناقشه پیچیده، از حضور در این نشست خودداری کرده است. برخی دیگر، نارضایتی پکن از مواضع غربی‌ها در قبال جنگ اوکراین و روسیه را دلیل این غیبت می‌دانند. همچنین، احتمال دارد چین در حال حاضر به دنبال کسب امتیازات سیاسی یا اقتصادی از طرف‌های درگیر در این مناقشه باشد و حضور در این نشست را مغایر با این استراتژی بداند.

چین به‌رغم تلاش‌های گسترده آلمان، فرانسه و اوکراین، از حضور در اجلاس صلح اوکراین امتناع کرد و عملاً روسیه را در جایگاه برنده این صحنه قرار داد. پکن سه دلیل برای تصمیم خود ذکر کرد: اول عدم پذیرش فرمت اجلاس توسط هر دو طرف درگیر در مناقشه. به نظر چین، فرمت اجلاس مورد تایید هر دو طرف درگیری یعنی اوکراین و روسیه نبوده است. دوم عدم دعوت از روسیه؛ چین بر لزوم حضور روسیه در چنین نشست‌هایی تاکید دارد. تمرکز صرف بر طرح صلح زلنسکی نیز مسئله دیگری بود که چین با آن مشکل داشت. چین معتقد است که در این اجلاس تنها بر نقاطی از طرح صلح زلنسکی تمرکز شده و ابتکارات صلح دیگر، از جمله طرح صلح چین، نادیده گرفته شده است.

دو ماه پیش، شی‌جین‌پینگ، رهبر چین، در دیدار با اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، به‌طور تلویحی اعلام کرد که عدم دعوت روسیه برای چین یک مسئله اصولی است. شی همچنین در مورد پایان دادن به درگیری، چهار خواسته دیگر را مطرح کرده است: کشورهای درگیر نباید در این مناقشه صرفاً به دنبال منافع خود باشند، نباید اقداماتی صورت گیرد که باعث تشدید درگیری شود، نباید اجازه داد تا این درگیری ابعاد گسترده‌تری پیدا کند. همچنین باید از اقداماتی که باعث آسیب به اقتصاد جهانی می‌شود، اجتناب کرد. از نگاه پکن، موضع چین کاملاً روشن است. به نظر این کشور، کشورهای غربی به‌طور خودخواهانه از اعمال فشار بر کی‌یف امتناع می‌کنند و همچنان از خواسته‌های حداکثری اوکراین حمایت سیاسی به عمل می‌آورند.

امتناع چین از شرکت در این اجلاس به معنای دوری گزیدن این کشور از تمامی مسائل مربوط به جنگ اوکراین نیست. به نظر می‌رسد پکن قصد دارد با کشورهای جنوب جهانی که مواضع مشابهی با پکن دارند، همکاری کند. چین پیش‌تر بیانیه‌ای مشترک با برزیل در مورد حل و فصل این درگیری منتشر کرده است که به ادعای این کشور، «توسط تعداد زیادی از کشورها تایید شده است.»