کشف تاریخی جیمز وب در اعماق کیهان
تلسکوپ فضایی جیمز وب برای نخستین بار وجود یک ابرسیاهچاله کلانجرم فراری را تأیید کرده است؛ جرمی عظیم که با سرعتی بیسابقه در حال خروج از کهکشان میزبان خود و حرکت به سوی فضای بینکهکشانی است.
به گزارش هممیهن آنلاین به نقل از ایسنا، ستارهشناسان با استفاده از دادههای تلسکوپ فضایی جیمز وب موفق شدند وجود یک ابرسیاهچاله با جرمی دستکم ۱۰ میلیون برابر خورشید را تأیید کنند که با سرعتی حدود ۹۵۴ کیلومتر بر ثانیه از کهکشان میزبان خود جدا شده است. این سرعت معادل حدود ۰.۳۲ درصد سرعت نور برآورد میشود و این جرم را به نخستین ابرسیاهچاله فراری تأییدشده در تاریخ رصدهای نجومی تبدیل کرده است.
این ابرسیاهچاله که «RBH-1» نامگذاری شده، نخستینبار در سال ۲۰۲۳ بهعنوان یک نامزد احتمالی شناسایی شد، اما اکنون با رصدهای دقیقتر و با بهرهگیری از ابزار NIRSpec تلسکوپ جیمز وب، ماهیت فراری آن بهطور قطعی تأیید شده است. این پژوهش به سرپرستی پیتر ون دوکوم، اخترفیزیکدان دانشگاه ییل انجام شده است.
بر اساس نتایج این بررسی، «RBH-1» در حال حرکت از لبههای بیرونی کهکشان خود به سمت فضای بینکهکشانی است. پژوهشگران معتقدند عامل این شتاب خارقالعاده، پدیدهای موسوم به «پسزنی گرانشی» ناشی از ادغام ابرسیاهچالهها بوده است؛ فرآیندی که در آن آزادسازی نامتقارن انرژی گرانشی میتواند جرم نهایی را با سرعت بسیار بالا از مرکز کهکشان پرتاب کند.
دانشمندان با اندازهگیری پدیده «انتقال به آبی» در گاز و غبار فشردهشده اطراف این جرم، موفق شدند سرعت واقعی آن را محاسبه کنند. تحلیل دادهها نشان میدهد ساختار مشاهدهشده تنها میتواند حاصل حرکت یک جرم بسیار پرجرم و پرسرعت باشد که با سرعتی نزدیک به هزار کیلومتر بر ثانیه در محیط پیرامون کهکشانی حرکت میکند.
مطابق این پژوهش، محتملترین سناریو برای شکلگیری این وضعیت، ادغام دو ابرسیاهچاله پس از برخورد کهکشانهای میزبان آنهاست؛ رخدادی که میتواند ضربهای گرانشی ایجاد کرده و سیاهچاله تازهتشکیلشده را از مرکز کهکشان بیرون براند.
پژوهشگران تأکید کردهاند کشف «RBH-1» نخستین تأیید تجربی پیشبینی نظری چند دههای است که بر اساس آن، ابرسیاهچالههای کلانجرم میتوانند در نتیجه برهمکنشهای شدید گرانشی، از کهکشانهای میزبان خود گریخته و به اجرامی سرگردان در فضای بینکهکشانی تبدیل شوند.
