تب طلا و خطر مُطلا/نگاهی به کسب‏ و‏کارهای متعددی که ادعا می‌‏کنند بهترین شرایط را برای خرید‌وفروش آنلاین طلا در اختیار کاربران قرار می‏‌دهند

مدتی است که خرید‌وفروش آنلاین طلا بخش قابل‌توجهی از ظرفیت تبلیغات شهری و دیجیتال را به خود اختصاص داده است. این مدل از معامله طلا که نسبتاً جدید به‌حساب می‌آید، در ابتدا برای عموم مخاطبان مسئله‌ای ناشناخته بود، اما به‌مرور زمان از بُعد ناشناختگی آن کاسته شده و حالا این موضوع که از کدام پلتفرم برای این کار استفاده کنند، به مسئله اصلی بدل شده است.

معامله طلای آب‌شده از دیرباز به‌منظور سرمایه‌گذاری بوده و حالا کاربران باید ببینند که اولاً کدام پلتفرم‌ها می‌توانند بر امنیت دارایی‌شان نظارت کافی داشته باشند و ثانیاً کدام‌یک از این کسب‌و‌کارها شرایطی را فراهم کرده‌اند که کاربر با پرداخت کمترین هزینه جانبی، بیشترین سود را در این مدل از سرمایه‌گذاری تجربه کند. آنچه مسلم است این است که در شرایط اقتصادی حال حاضر، طلای آب‌شده و بدون اجرت کمافی‌السابق به‌عنوان یک گزینه مهم برای حفظ ارزش سرمایه به حساب می‌آید. در این میان برخی همچنان علاقه‌ای به روش‌های نوین ندارند و ترجیح می‌دهند طلای آب‌شده را به‌صورت حضوری تهیه کنند و نزد خود نگه دارند.

اما این مدل از خرید و نگهداری طلا محدودیت‌هایی دارد؛ ازجمله اینکه امکان معامله محدود به زمان و مکان خاص است، احتمال به سرقت رفتن طلا وجود دارد و کارمزدها نیز معمولاً متغیر و غیرشفاف هستند و... با وجود اینکه پلتفرم‌های معامله آنلاین طلا با نگاه به این مشکلات به وجود آمده‌اند، اما همه آنها نیز موفق نشده‌اند این معضلات را برطرف کنند.

برخی از این پلتفرم‌ها ساعت کار محدودی دارند یا امکان تحویل طلای فیزیکی را فقط در یک شهر فراهم کرده‌اند و آن هم برای موجودی‌های چندده‌گرمی در دسترس است. باتوجه به بازار پررونق خرید‌وفروش طلای آب‌شده، بیش از ۲۰ پلتفرم با نام‌ها و سر‌و‌شکل و قواعد گوناگون در کشور شکل گرفته‌اند که همگی ادعای ارائه برترین خدمات را با کمترین هزینه دارند. در گزارش پیش رو، این سامانه‌ها را براساس تعداد نصب آنها دسته‌بندی کرده و به بررسی مدل خدمات و کارمزد هر‌یک پرداخته‌ایم تا مخاطبان تصویری نسبتاً روشن از این فضا داشته باشند.

میلی‌؛ رهبر بازار

از میان فهرست بلندبالای سامانه‌هایی که به خرید‌وفروش طلای آب‌شده می‌پردازند، تنها معدودی هستند که بیش از ۱۰۰ هزار نصب را روی اپلیکیشن خود تجربه کرده‌اند. البته آماری که در ادامه می‌آید، نمی‌تواند نشان‌دهنده تعداد کاربران این سامانه‌ها باشد و تنها نمایانگر تعداد نصب اپلیکیشن است. این را هم در نظر داشته باشید که میزان نصب، مجموعی از آماری است که مایکت و کافه‌بازار در صفحه دانلود برنامه ارائه می‌دهند و دانلود مستقیم از وب‌سایت این کسب‌و‌کارها را شامل نمی‌شود. 

بر این اساس، میلی با بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار نصب اپلیکیشن، صدرنشین تعداد نصب است و پس از آن، طلاسی و طلاین با اختلافی فاحش و هر‌کدام با بیش از ۴۰۰ هزار نصب، در رده بعدی قرار دارند. غیر از این سه، گلدیکا با بیش از ۱۷۰ هزار نصب از این نظر در جایگاه چهارم قرار می‌گیرد. البته میلی بارها تعداد کاربران خود را به رسانه‌ها اعلام کرده است؛ در آخرین اظهارنظر، مصطفی اکرمی، مدیرعامل میلی تعداد کاربران این کسب‌و‌کار را بیش از 3 میلیون و 500 هزار نفر اعلام کرد.

در میان مواردی که می‌تواند برای مخاطب حائز اهمیت باشد، چند مورد بیش از همه جلب توجه می‌کند؛ یکی کارمزد معامله آنلاین است و دیگری کارمزدی که بابت تحویل فیزیکی طلا از کاربر دریافت می‌شود. اینها هزینه‌های جانبی هستند که فارغ از قیمتی که این سامانه‌ها برای خرید‌وفروش طلا تعیین می‌کنند، می‌تواند هزینه‌هایی را روی دوش کاربر قرار دهند. برخی از سامانه‌ها قیمت خرید‌وفروش یکسان دارند، اما در مورد برخی دیگر رقم خرید‌وفروش متفاوت است و سامانه معامله آنلاین طلا، بخشی از درآمد خود را از محل این اختلاف قیمت تأمین می‌کند.

در مورد میلی، چنین نیست. قیمت خرید‌وفروش در این پلتفرم یکسان است و تنها هزینه‌ای که بابت معامله آنلاین طلا از کاربران دریافت می‌شود، معادل 0/5 درصد ارزش معامله است. این سامانه که از حیث تعداد کاربران پیشتاز است، شعبی در تهران، کرج، قم، تبریز و اصفهان دارد و در حال حاضر طلای کاربران را به‌صورت فیزیکی در شمش‌های پنج گرمی وکیوم‌شده و معتبر عرضه می‌کند که بابت تحویل این شمش‌ها سه درصد کارمزد از کاربر دریافت می‌شود.

از آنجا که میلی بر دسترسی به معامله آنلاین طلا بدون محدودیت زمانی و مکانی و با هر مبلغی تأکید دارد، امکان معامله ۲۴ ساعته در این پلتفرم وجود داشته و کاربران می‌توانند از یک میلی‌گرم طلا (حدود پنج‌هزار تومان) به بالا را در این سامانه خرید‌وفروش کنند. با وجود آن‌که شفافیت می‌تواند یکی از مزایای رقابتی سامانه‌های آنلاین در قیاس با کسب‌و‌کارهای سنتی باشد، اما همه سامانه‌های معامله آنلاین طلا از این مزیت بهره‌مند نیستند و برخی هزینه‌های پنهان در کمین کاربران است.

به عنوان مثال «طلاین» کارمزد تحویل طلای فیزیکی کاربران را برای بیش از ۳۰ گرم، رایگان در نظر گرفته، اما برای درخواست‌های کمتر از ۳۰ گرم، رقم کارمزد مشخصی را اعلام نکرده است؛ تحویل طلا در این حالت، در قالب شمش و سکه پارسیان صورت می‌گیرد که کارمزدشان در بازار طلا تعیین می‌شود و می‌تواند متغیر باشد. حداقل مبلغ خرید از طلاین، ۱۰ سوت (هر سوت معادل یک میلی‌گرم در نظر گرفته می‌شود) است. این کسب‌و‌کار که در شهرهای تهران، اصفهان، بندرعباس، کرمان و یزد فعال است و امکان تحویل فیزیکی طلا را دارد، برای معاملات آنلاین طلا، پنج‌هزار تومان کارمزد در نظر گرفته است. همتای طلاین از حیث میزان نصب اپلیکیشن، طلاسی است که فقط یک شعبه در تهران دارد و روی معاملات آنلاین خود معادل 1/5 درصد کارمزد دریافت می‌کند.

حداقل رقم قابل سرمایه‌گذاری در طلاسی ۱۰۰ هزار تومان است و مانند طلاین، کارمزد طلای فیزیکی‌اش بستگی به طلایی دارد که به مخاطب عرضه می‌کند (شمش، سکه، طلای آب‌شده و...) و برای آن‌که کاربر بتواند طلای آنلاین خود را به‌صورت فیزیکی دریافت کند، لازم است حداقل ۳۰ سوت طلا داشته باشد. بنا بر اطلاعاتی که از گلدیکا در دسترس است، این کسب‌و‌کار شعبه‌ای ندارد و تنها آدرس یک دفتر فنی مرکزی از این کسب‌و‌کار موجود است، اما ادعا می‌کند که حداقل طلای فیزیکی قابل تحویل در این سامانه از ۲۰۰ هزار تومان است.

گلدیکا نیز نتوانسته رقم کارمزد شفافی را برای تحویل طلای فیزیکی ارائه دهد و تنها به این توضیح بسنده کرده که در صورت درخواست طلا از سوی کاربر، برای بیش از ۳۰ گرم کارمزدی دریافت نمی‌شود، اما برای مبالغ کمتر از ۳۰ گرم، محصولات شرکتی (مانند سکه و شمش) در اختیار کاربر قرار می‌گیرد که کارمزدشان همان کارمزد مرسوم این محصولات است. کاربران در این سامانه می‌توانند با حداقل ۵۰ هزار تومان به سرمایه‌گذاری آنلاین روی طلا اقدام کنند و بابت خرید یا فروش طلا لازم است یک درصد از مبلغ مورد معامله را به گلدیکا کارمزد بدهند.

این کسب‌و‌کار تأکید کرده که امکان افزایش درصد کارمزد معاملات در شرایط پرنوسان بازار وجود دارد. لازم به ذکر است که برخلاف میلی که تک‌نرخی هست، قیمت خرید‌وفروش در طلاین، طلاسی و گلدیکا متفاوت است. در زمان نگارش مطلب درحالی‌که میلی نرخ لحظه‌ای طلا را ۵ میلیون و ۲۴۱ هزار تومان اعلام کرده بود، در طلاسی این نرخ ۵ میلیون و ۲۳۱ هزار تومان بود. در طلاین، خرید طلا با نرخ ۵ میلیون و ۲۶۴ هزار تومان و فروش با نرخ ۵ میلیون و ۲۲۲ هزار تومان انجام می‌شد، درحالی‌که رقم خرید‌وفروش طلا در گلدیکا، به ترتیب ۵ میلیون و ۲۷۴ هزار تومان و ۵ میلیون و ۱۷۰ هزار تومان بود.  

در جست‌و‌جوی شفافیت

اگر سراغ کسب‌و‌کارهایی برویم که اپلیکیشن‌شان توانسته بیش از ۱۰ هزار نصب را تجربه کند، به فهرست پرپیمان‌تر و متنوع‌تری برمی‌خوریم. در باشگاهِ کمتر از ۱۰۰ هزار نصب، «وال گلد» با بیش از ۶۵ هزار نصب صدرنشین است. پس از آن «داریک» با ۶۴ هزار نصب در جایگاه دوم نشسته، سپس به ترتیب زرپاد، زرمینکس، ملّی گلد، طلاپ، تکنوگلد، طلاسان، گرم، گلدنفا و بازار طلا با بیش از ۵۱، ۵۰، ۴۰، ۲۸، ۲۴، ۱۶، ۱۵، ۱۰ و ۱۰ هزار نصب در جایگاه‌های بعدی این رده‌بندی قرار دارند. 

چیزی که با بررسی وب‌سایت این کسب‌و‌کارها جلب توجه می‌کند این است که هرچه کسب‌و‌کاری کمتر شناخته‌شده باشد یا تعداد نصب کمتری دریافت کرده باشد، شرایط معامله آنلاین در آن و دریافت طلای فیزیکی با چالش‌ها و پیچیدگی‌های بیشتری همراه است و کمتر می‌توان اطلاعات شفاف درخصوص کارمزدها، نحوه معامله و قیمت‌گذاری در آنها یافت. امکان تغییر قیمت‌ها و کارمزدها در شرایط پرنوسان بازار یا داشتن ساعت کاری برای خرید‌وفروش آنلاین طلای آب‌شده، ازجمله مواردی است که در برخی از این کسب‌و‌کارها به چشم می‌خورد.

به‌عنوان مثال، هرچند وال گلد قواعد شفافی دارد اما سامانه‌هایی چون گلدنفا، طلاپ یا طلاسان در این مورد عملکرد ضعیفی از خود نشان داده‌اند. وال گلد که یک شعبه در تهران دارد، با قرار دادن کارمزد 0/5 درصدی روی معاملات آنلاین، به کاربران اجازه می‌دهد با حداقل ۵۰ هزار تومان از این طریق در بازار طلای آب‌شده سرمایه‌گذاری کنند. این کسب‌و‌کار برای کاربرانی که حداقل یک گرم طلا داشته باشند، امکان تحویل فیزیکی را قرار داده است. طلای فیزیکی در بسته‌های ۱، 2/5، 5 و ۱۰ گرمی عرضه می‌شود و برای هر‌کدام کارمزد مشخص در نظر گرفته شده که از ۳۵۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان متغیر است.

داریک نیز شرایط مشابهی دارد؛ دو شعبه در تهران و اصفهان، کارمزد 0/5 درصدی روی معاملات آنلاین و امکان تحویل فیزیکی طلا با شمش‌های 0/1 ، 0/5 ، ۱، 2/5 و... گرمی که رقم کارمزد مشخصی دارند.  از میان کسب‌و‌کارهای این بخش، برخی به سبب اطلاع‌رسانی و تبلیغات گسترده‌تر، نام‌شان به گوش مخاطبان آشناتر است. برای مثال، زرپاد که روی معاملات خود کارمزدی را به‌طور واضح اعلام نکرده و به نظر می‌رسد درآمد خود را از تفاوت قیمت خرید‌وفروش طلا کسب می‌کند، در این دسته قرار می‌گیرد.

هرچند تحویل طلای فیزیکی نیز در زرپاد بدون کارمزد اعلام شده، اما محدودیت حداقل ۵۰ گرم طلای آنلاین برای دریافت طلای فیزیکی، علت این بدون کارمزد بودن را مشخص می‌کند. بسیاری از سامانه‌ها برای تحویل طلای آب‌شده بیشتر از ۱۵ گرم، کارمزدی دریافت نمی‌کنند. برای سرمایه‌گذاری در زرپاد لازم است حداقل معادل ۱۰۰ سوت طلا در قدم اول خریداری شود.

همچنین ملّی گلد که دو شعبه در تهران و شیراز دارد، کارمزد معاملات آنلاین خود را 5/0 درصد از طلای دارایی عنوان کرده و چنان‌که گفته شد، برای تحویل طلای آب‌شده بیشتر از ۱۵ گرم، کارمزدی دریافت نمی‌کند. اما برای کمتر از این مقدار (حداقل ۳۰ سوت) به کاربران خود محصولاتی چون سکه و شمش عرضه می‌کند که کارمزد آنها از قبل نامعلوم است و بسته به عرف بازار پرداخت می‌شود. کاربران ملّی گلد می‌توانند با حداقل ۵۰ هزار تومان در این سامانه سرمایه‌گذاری کنند.

دیگر نام‌آشنای این بخش تکنوگلد است که یک شعبه در تهران دارد و مانند «میلی»، کاربران می‌توانند سرمایه‌گذاری روی طلای آب‌شده را با خرید یک میلی‌گرم طلا روی این سامانه آغاز کنند. با وجود آن‌که این شرایط و کارمزد 0/5 درصدی روی معاملات آنلاین می‌تواند کاربران را به سرمایه‌گذاری از طریق تکنوگلد تشویق کند، اما محدودیت حداقل ۳۰ گرم برای دریافت طلای فیزیکی می‌تواند کسانی را که قصد سرمایه‌گذاری در این حد و اندازه را ندارند و علاقه‌مند هستند طلای خریداری‌شده را نزد خود نگه دارند، مأیوس کند.

کارمزد تحویل طلای فیزیکی نیز ۳ درصد قیمت روز طلای دریافتی اعلام شده است. از سویی‌دیگر، از برخی کسب‌و‌کارها با وجود آن‌که توانسته‌اند 15-10 هزار نصب بگیرند، هیچ اطلاعات درستی در دست نیست. به‌عنوان مثال طلاسان با داشتن یک شعبه در تبریز، هیچ اطلاعاتی درخصوص کارمزد معاملات آنلاین، حداقل رقم سرمایه‌گذاری از طریق این سامانه، امکان تحویل طلای فیزیکی و کارمزد آن ارائه نداده است. گلدنفا نیز با داشتن شعبه‌ای در قزوین، درخصوص تحویل طلای فیزیکی اطلاعاتی به کاربران خود ارائه نداده و تنها اعلام کرده است که با کارمزد یک درصدی و حداقل ۱۰۰ هزار تومان افراد می‌توانند از طریق این سامانه روی طلای آب‌شده سرمایه‌گذاری کنند. 

گاهی فقط یک نام وجود دارد

به فهرست کسب‌و‌کارهایی که ادعا می‌کنند سرمایه‌گذاری روی طلای آب‌شده را تسهیل کرده‌اند، می‌توان چندین اسم دیگر نیز افزود؛ نام‌هایی که در غالب مواقع در حد همان اسم هستند و از نحوه فعالیت، قواعد و قوانین کسب‌و‌کار خود، داده چندانی به مخاطب خود ارائه نمی‌دهند. کسب‌و‌کارهایی چون زرپی، آیگلدن، گلدبان، گلدیس، همراه گلد، آنی زر و عیاره در همین دسته قرار می‌گیرند.

در این میان برخی کسب‌و‌کارهای دیگر نیز امکان خرید‌وفروش آنلاین طلا را در اختیار کاربران خود قرار داده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد فعلاً نتوانسته باشند کیفیت لازم را برای ارائه این خدمت فراهم کنند. به‌عنوان مثال، طلاسی از طریق اپلیکیشن آپ به بخشی از کاربران دسترسی دارد و از این طریق خدمات ارائه می‌دهد، اما تجربه کاربری آن به قوت اپلیکیشن طلاسی نیست.

از سویی‌دیگر، دیجی‌کالا با راه‌اندازی طلای دیجیتال دیجی‌کالا سعی داشته تا سبد محصولات و خدمات خود را کامل کند، اما محدود بودن ساعت معامله آنلاین، کارمزد نامشخص و متغیر معاملات باتوجه به شرایط بازار و نامشخص بودن کارمزد تحویل طلای فیزیکی، ازجمله ضعف‌های این سرویس جدید دیجی‌کالاست. هرچند امکان سرمایه‌گذاری با رقمی دست‌کم معادل یک میلی‌گرم طلا و امکان تحویل طلای فیزیکی از پنج گرم، می‌توانند ویژگی‌های مثبت طلای دیجیتال دیجی‌کالا به‌حساب آیند، اما نامعلوم بودن کارمزدها و عدم شفافیت احتمالاً مخاطبی را که گزینه‌های بهتر و شفاف‌تری را با همین شرایط در بازار مشاهده کرده است، از سرمایه‌گذاری روی طلا از طریق دیجی‌کالا منصرف کند. 

مقایسه حیاتی است

به‌طور کلی، با وجود رونق بازار معامله آنلاین طلا، تنها معدودی از کسب‌و‌کارها که تعداد نصب بیشتری دریافت کرده‌اند، در فضا و شرایطی استاندارد و تقریباً شفاف به کاربران خود خدمات ارائه می‌دهند. حتی در میان همین نام‌ها که گاه به‌واسطه تبلیغات گسترده بعضاً در ذهن مخاطب باقی می‌مانند نیز کسب‌و‌کارهایی دیده می‌شوند که نتوانسته‌اند شرایط مورد قبولی را برای انجام معاملات آنلاین طلا فراهم کنند. درواقع آن مزیت‌هایی که نسبت به خرید حضوری وجود داشته و می‌تواند کاربر را به معامله اینترنتی طلا تشویق کند، در برخی از این سامانه‌ها نادیده گرفته شده است. 

درواقع کسب‌و‌کارهای معامله آنلاین طلا لازم است به چند مزیت مجهز باشند تا تجربه خوشایندی از خرید‌وفروش اینترنتی طلا را برای کاربران رقم بزنند. یکی از مهم‌ترین این مزیت‌ها، شفافیت است. قوانین و مقررات سامانه و کارمزدهایی که کاربر در فرآیند خرید‌وفروش طلای آنلاین یا تحویل فیزیکی طلا با آن مواجه می‌شود، لازم است کاملاً شفاف و ثابت (نه متأثر از شرایط بازار) باشند، زیرا یکی از نقاط ضعف بازارهای سنتی که روی آن دست گذاشته شده، همین قطعی نبودن هزینه‌ها، عدم شفافیت و متغیر بودن کارمزدهاست.

با اطلاع‌رسانی‌هایی که در ماه‌های اخیر صورت گرفته، کمتر کسی است که در زمان استفاده از سامانه‌های خرید‌وفروش آنلاین طلا نداند که لازم است امکان تحویل فیزیکی طلا را بررسی کند. کسب‌و‌کاری که چنین امکانی را برای کاربران خود قرار نمی‌دهد، به احتمال بیشتری ممکن است کاربران را در تله خالی‌فروشی گیر بیندازد و مرتکب تخلف شود.

مضاف بر اینها، شاید آنلاین بودن خرید‌وفروش طلا به‌معنای در دسترس بودن این امکان در تمام ساعات شبانه‌روز تعبیر شود، اما برخی کسب‌و‌کارها برای فعالیت سامانه خود محدودیت زمانی قائل شده‌اند و خوب است کاربران به هنگام انتخاب پلتفرم، به این موضوع نیز توجه کند. به‌طور کلی، آنچه می‌تواند کاربران را به داشتن انتخابی بهتر در زمان معامله آنلاین طلا سوق دهد، مقایسه و بررسی نکات گفته‌شده است تا کاربر بتواند سامانه‌ای را برگزیند که شرایطی استاندارد برای فعالیت در بازار طلا ارائه می‌دهد.