سیمرغی در پی مرغ
جشنواره فیلم‌فجر و قبض و بسط مخاطب
جشنواره فیلم‌فجر و قبض و بسط مخاطب
«جشنواره فیلم‌فجر در سال آینده تغییرات جدی خواهد داشت». این سخن محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در 30بهمن‌ماه سال 1400 بود تا تاکید کند، طراز دولت سیزدهم را باید در جشنواره چهل‌و‌یکم فجر به تماشا نشست. اسماعیلی اما نمی‌دانست سال بعد این تغییر و تحولات جامعه است که برگزاری جشنواره فیلم‌فجر را با چالش جدی مواجه می‌کند. وزیر ارشاد همچنین گفته بود: «جشنواره فیلم‌فجر باید در طراز جریان مومن به انقلاب باشد که این موضوع اکثریت قریب‌به‌اتفاق مردم ایران را شامل می‌شود، بخش‌هایی متناسب با وضعیت جامعه به این جشنواره اضافه خواهد شد. جبهه مومن به انقلاب هم فضای فرهنگ و هنر را رونق خواهد داد و این پایبندی به ارزش‌های انقلاب را به‌همراه خواهد داشت.» حالا به‌نظر می‌رسد این وجه از سخن او در بستری دیگر در حال تحقق است. به این معنا که با اعلام انصراف یا تحریم برخی اهالی سینما، حلقه کوچک‌تری از سینماگران که طیف خودی‌ها را تشکیل می‌دهند، تنها مخاطبان جشنواره باشند و برای جبران‌مافات هم از هنرمندان سوریه برای حضور در جشنواره امسال دعوت به‌عمل آمده است.
حضور سوری‌ها در جشنواره فیلم‌فجر
اما قضیه حضور هنرمندان سوریه‌ای در جشنواره فیلم‌فجر، چه بود؟ محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صبح شنبه، سوم دی‌ماه در دیدار با احمد زواو، معاون وزیر اطلاع‌رسانی سوریه و تعدادی از مدیران رسانه‌های مختلف سوری که در محل وزارتخانه برگزار شد، با اشاره به فیلم سینمایی «به وقت شام» و سایر تولیدات اهالی فرهنگ و هنر، در وصف مقاومت مردم سوریه در مقابله با تروریسم اشاره کرد و گفت: اهالی فرهنگ، هنر و رسانه کشورمان همانند گذشته از آمادگی لازم جهت هرگونه همکاری برای تولیدات مشترک در این‌خصوص برخوردار هستند و مجموعه وزارت فرهنگ از هرگونه اقدامی که به افزایش تعاملات فرهنگی، هنری و رسانه‌ای با کشور دوست و همسایه سوریه منجر شود، حمایت و پشتیبانی لازم را انجام خواهد داد.
اسماعیلی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران از ساختاری گسترده در حوزه رسانه برخوردار است، گفت: دنبال آن هستیم تا تعاملات رسانه‌ای خود را با کشور دوست و برادر، سوریه گسترش دهیم و ازسوی‌دیگر در حال بررسی طرحی جهت مقابله با اخبار جعلی هستیم که بتوانیم اقدامات مشترکی را با کشورهای دوست برای این منظور به‌انجام برسانیم. احمد زواو، معاون وزیر اطلاع‌رسانی سوریه و مدیر خبرگزاری سانا (خبرگزاری رسمی سوریه) هم در این دیدار ضمن اشاره به بازدید هیئت‌همراه سوری از خبرگزاری ایرنا و شهرک‌های سینمایی تهران، به حضور پررنگ هنرمندان سوری در چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌فجر اشاره کرد و گفت: امیدواریم این مسئله منجر به فصل‌جدیدی در همکاری‌های‌مشترک دوکشور در حوزه فرهنگ و هنر شود.
وزیر ارشاد: نگران جشنواره فجر نیستیم
با نزدیک شدن به زمان برگزاری جشنواره فیلم‌فجر و اعلام موضع انجمن‌های مختلف سینمایی بر عدم‌حضور در جشنواره و تحریم آن؛ واکنش‌های انتقادی و گاه تهدیدآمیز هم نسبت به این تحریم‌ها صورت گرفت. محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره ادعاهای عده‌ای مبنی بر تحریم جشنواره فیلم‌فجر امسال گفت: در جشنواره سینما حقیقت هم، همین حرف‌ها زده می‌شد ولی کلاً هشت‌فیلم از جشنواره پس گرفته شد و بیش از ۵۰۰فیلم به جشنواره رسید.
اسماعیلی افزود: این بهترین جشنواره ماست و از نظر کمیت و کیفیت نسبت به سال گذشته، بسیار ارتقا پیدا کرده است. مرکز حوزه سینمای تجربه ما نیز بهترین کارها را تولید کرده و بخش‌های مردمی، کارهای عالی تولید کردند که من در روزهای گذشته چند مورد از آنها را دیدم. وزیر ارشاد تاکید کرد: ما برای جشنواره فیلم‌فجر نگرانی نداریم و همه اهالی فرهنگ و هنر به جشنواره به‌عنوان فصل نشاط و پویایی جامعه‌هنری کشور نگاه می‌کنند و به همین دلیل همه مشتاقانه منتظر شروع جشنواره هستند.
اسماعیلی با اشاره به جلسات هفتگی که با سینماگران دارد، اظهار کرد: ما در سازمان سینمایی با افراد و گروه‌ها نشست و برخاست داریم و برخی سوءتفاهمات که بوده، در حال حل‌شدن است. ما در چارچوب قانون، خودمان را موظف به حمایت از اهالی فرهنگ و هنر می‌دانیم. امسال در «جشنواره فیلم‌فجر» همه آن حرف‌هایی را که درباره تولید فیلم‌های فاخر زده‌ایم، جامع‌عمل می‌پوشانیم. با وجود اعلام تحریم‌های مختلف وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: ما برای جشنواره فیلم‌فجر نگرانی نداریم و همه اهالی فرهنگ و هنر به جشنواره به‌عنوان فصل نشاط و پویایی جامعه‌هنری کشور نگاه می‌کنند و به همین دلیل همه مشتاقانه منتظر شروع جشنواره هستند. اسماعیلی با اشاره به جلسات هفتگی که با سینماگران دارد، اظهار کرد: ما در سازمان سینمایی با افراد و گروه‌ها، نشست و برخاست داریم و برخی سوءتفاهمات که بوده در حال حل‌شدن است. ما در چارچوب قانون خودمان را موظف به حمایت از اهالی فرهنگ و هنر می‌دانیم.
کیهان و نقد تحریمی‌ها
روزنامه کیهان هم به تحریم جشنواره فیلم‌فجر ازسوی برخی کارگردان‌ها اعتراض کرد، اما در همین حال نوشت که این عدم‌حضور به وزن و اعتبار این جشنواره خواهد افزود!
کیهان نوشت: برخی منابع خبری از احتمال تحریم غیررسمی چهل‌ویکمین جشنواره فیلم‌فجر توسط تعداد معدودی از کارگردان‌هایی که با بودجه دولتی در حال ساخت فیلم هستند، گزارش دادند! یکی از این کارگردان‌ها البته طی سه‌ماه اخیر همگام با رسانه‌های بیگانه به بازنشر محتویات ضدانقلاب در صفحه مجازی‌اش مشغول است و ریاکارانه، به دریافت بودجه از دولتی که نسبت به آن ابراز نفرت می‌کند هم مشغول است. اتفاقا حمید فرخ‌نژاد هم در همین پروژه دستمزد کلانی دریافت کرده اما از کار، سر باز زده بود! خبرها حاکی است این کارگردان و یکی، دو نفر دیگر، با تأخیر در تولید فیلم‌های‌شان به‌طور غیررسمی قصد تحریم جشنواره فیلم‌فجر را دارند.
کیهان در ادامه نوشته است: هرچند براساس شنیده‌های خبرنگار کیهان، فیلمنامه‌های آثار مذکور، ضعیف است و اتفاقا عدم‌حضور این آثار به وزن و اعتبار چهل‌ویکمین جشنواره فیلم‌فجر خواهد افزود و این توفیق اجباری برای مخاطبان جشنواره فجر خواهد بود که چنین فیلم‌های نازلی را نبینند! اما مسئله این است که چرا فیلم‌سازان ریاپیشه و برپا‌کنندگان دکان دونبش، باید این‌گونه بودجه عمومی کشور را به‌باد دهند؟ فیلم‌سازانی که با وقاحت‌تمام از خوردن بودجه ارگان‌ها سیر نمی‌شوند و همزمان، اپوزیسیون‌نما هم هستند!
بحران میانسالی جشنواره فیلم
فارغ از کنش و واکنش‌های مختلف نسبت به جشنواره چهل‌و‌یکم و چگونگی برگزاری آن، واقعیت این است که امسال باتوجه به شرایط عمومی کشور و وضعیت سینماگرانی که در کشاکش بازجویی و بازداشت‌ها به‌سر می‌برند و حال بدی که هم بر جامعه سینمایی و هنری کشور، هم مردم غالب است، نمی‌توان از برگزاری عادی جشنواره فیلم‌فجر حرف زد. بی‌گمان پرحاشیه‌ترین و چالش‌برانگیزترین جشنواره فیلم‌فجر پیش‌روی سینمای ایران قرار دارد که حالا در چهل‌ویکمین دوره برگزاری خود انگار دچار بحران میانسالی شده که انکار آن پاک کردن صورت‌مسئله است، نه حل آن. درحالی‌که بازیگر مهمی مثل ترانه علیدوستی در زندان به‌سر می‌برد؛ همکاران او انگیزه و دل‌و‌دماغ رفتن به جشنواره را ندارند. تا زمانی که وزارت ارشاد نتواند حس همدلی و اعتماد بین خود و اهالی سینما را تقویت کند، نمی‌تواند به برگزاری متعارف جشنواره امید ببندد.
