ایران در آفریقا به دنبال چیست؟

براساس گزارش پایگاه خبری رسمی رئیس‌جمهور ایران، رئیسی این سخنان را روز جمعه در دومین اجلاس اقتصادی ایران و آفریقا در جمع هیئت‌هایی از ۳۰ کشور آفریقایی که برای رایزنی در خصوص روابط اقتصادی در تهران گرد هم آمده‌بودند، بیان کرد.

رئیسی با بیان اینکه این اجلاس نمادی از عزم ایران و آفریقا برای توسعه روابط است، تاکید کرد که ۱۰ هزار شرکت ایرانی که در حوزه فناوری و دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند، توانسته‌اند مناسبات تجاری ایران و کشورهای آفریقایی را به سطح ۲ میلیارد دلار در سال برسانند.

او تاکید کرد که محصولات دانش‌بنیان شرکت‌های ایرانی در کشورهای آفریقایی مشتری پیدا کرده‌است. او در عین حال با استفاده از فرصت این اجلاس بار دیگر بر ادبیات ضدغربی جمهوری اسلامی تکیه کرد و آمریکا و قدرت‌های اروپایی را متهم کرد که در پی «چپاول منابع و ثروت‌های کشورهای آفریقایی» هستند. او مدعی شد که برخلاف غرب، ایران به‌دنبال همکاری اصیل و با هدف «پیشرفت آفریقا» است.

اجلاس تهران تازه‌ترین اقدام در تلاش‌های ایران برای پیدا کردن جای پایی در آفریقا بود. ایران در قاره آفریقا با رقابت بسیار شدید و سختی با چین، روسیه، کشورهای عربی منطقه و ترکیه در کنار دیگر کشورها مواجه است. روابط ایران با آفریقا در سال‌های اخیر به شکل روزافزونی بر حوزه‌های کشاورزی، معدن و پزشکی تمرکز کرده‌است.

دولت رئیسی به‌صورت ویژه در قالب استراتژی جامع کلی‌تر ایران برای ایجاد روابط تجاری جایگزین مؤثر در دوران تحریم‌های شدید فلج‌کننده و روابط ضعیف با کشورهای غربی، روابط با کشورهای آفریقایی را در اولویت روابط خارجی‌اش قرار داده‌است. ماه ژوئیه سال گذشته رئیسی سفری به سه کشور آفریقایی کنیا، اوگاندا و زیمبابوه انجام داد.

این نخستین سفر این‌چنینی یک رئیس‌جمهور ایران در یک دهه گذشته محسوب می‌شد. هیئت همراه او در این سفر بیش از ۲۰ توافقنامه همکاری با همتایان‌شان امضا کردند که شامل حوزه‌های متنوعی از جمله انرژی، محصولات غذایی و مهندسی می‌شد.

براساس آمار رسمی ایران، سهم ایران از بازار آفریقا تنها یک درصد است، اما مقام‌های ایرانی از جمله ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه، می‌گویند که فرصت‌های قابل توجهی برای ایران در «سرزمین فرصت‌ها» وجود دارد. با این حال به نظر می‌رسد که جاه‌طلبی‌های ایران در آفریقا فقط به تجارت و اقتصاد منحصر نمی‌شود.

ایران به‌صورت روزافزونی به دنبال برقراری روابط نظامی با برخی کشورهای آفریقایی به‌ویژه در منطقه صحرای ساحل است. در ماه‌های اخیر صادرات تسلیحات ایرانی به برخی کشورهای آفریقا مورد توجه قرار گرفته‌است، به‌خصوص اینکه تصور می‌شود ایران به کشور جنگ‌زده سودان پهپاد ارسال کرده‌است.

ماه ژانویه سال جاری میلادی، نیروهای حمایت سریع سودان (RSF) که در حال جنگ خونباری با ارتش این کشور است، ادعا کرد که یک پهپاد ساخت ایران را که توسط ارتش سودان استفاده می‌شد، سرنگون کرده‌است.

براساس گزارش‌ها، ارتش سودان با استفاده از پهپادهای خانواده مهاجر ایران توانسته‌است دستاوردهای زیادی داشته‌باشد. درست همزمان با افزایش فشارها بر ایران به دلیل اتهام ارسال پهپاد به روسیه که به ادعای غرب در حمله به اهداف اوکراین از آنها استفاده می‌شود، مقام‌های ایرانی این گزارش‌ها را تکذیب کرده‌اند.

همزمان در نیجریه هم ایران متهم شده‌است که به‌دنبال منابع سرشار اورانیوم این کشور است و قصد دارد از منابع این کشور برای برنامه هسته‌ای خود استفاده کند. برنامه هسته‌ای ایران بیش از دو دهه است که محور رویارویی‌های ایران و غرب به دلیل ادعای غربی‌ها در مورد نزدیک شدن ایران به دستیابی به سلاح هسته‌ای است.