گمانه‌زنی درباره سرنوشت دور ششم مذاکرات ایران و آمریکا / زیر سایه غنی‌سازی و فشار آژانس
سخنگوی کاخ سفید در جریان اعلام خبر ارسال پاسخ استیو ویتکاف به ایران، این جمله را نیز به کار برد: «به نفع ایران است که این پیشنهاد را قبول کند.» در همین زمان، گفته می‌شود که آمریکا، آلمان، فرانسه و انگلیس در تدارک تهیه قطعنامه‌ای علیه ایران در آژانس هستند. در چنین شرایطی، یکی از پرسش‌های اصلی می‌تواند این باشد که مذاکرات دور ششم برگزار می‌شود یا نه.
عصر روز شنبه، وزیر امور خارجه کشورمان از سفر کوتاه و از پیش‌اعلام‌نشده بدرالبوسعیدی، همتای عمانی خود به تهران خبر داد. بر اساس اعلام سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه عمان به ایران آمد تا پاسخ مکتوب طرف آمریکایی را تحویل دهد. عراقچی همچنین نوشت که پاسخ عناصر پیشنهادی از سوی آمریکا بر اساس «اصول، منافع ملی و حقوق ملت ایران» داده خواهد شد.
آنچه آمریکایی‌ها پیشنهاد دادند و آنچه ایران در پاسخ ارائه خواهد داد، مشخص می‌کند که دور ششم گفت‌وگوها برگزار خواهد شد یا نه؛ اگر برگزار شود، به کدام سمت و سو خواهد رفت.
نکته جالب توجه در خصوص رفتار طرف آمریکایی نیز این است که سخنگوی کاخ سفید در جریان اعلام خبر ارسال پاسخ استیو ویتکاف به ایران، این جمله را نیز به کار برد: «به نفع ایران است که این پیشنهاد را قبول کند.» در همین زمان، گفته می‌شود که آمریکا، آلمان، فرانسه و انگلیس در تدارک تهیه قطعنامه‌ای علیه ایران در آژانس هستند.
کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی
گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره این پیام انجام شده است. با توجه به اینکه در حال حاضر دعوای اصلی در مذاکرات مربوط به موضوع غنی‌سازی است، به‌طور طبیعی گمانه‌زنی‌ها نیز حول این محور می‌چرخد. یک طرف نیویورک‌تایمز قرار دارد که مدعی شد: «این سند به‌صورت مجموعه‌ای از نکات فهرست‌شده تنظیم شده و متن کامل یک توافقنامه نیست. این سند ایران را به توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم فرا می‌خواند و پیشنهاد تشکیل یک کنسرسیوم منطقه‌ای برای تولید انرژی هسته‌ای را مطرح می‌کند که ایران، عربستان سعودی، سایر کشورهای عربی و ایالات متحده را دربر می‌گیرد.»
سوی دیگر سایت آکسیوس قرار دارد که علاوه بر موارد مطرح‌شده در گزارش نیویورک تایمز این مورد را نیز اضافه کرده است: «عمان پیشنهاد ایجاد تاسیسات منطقه‌ای غنی‌سازی اورانیوم تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را مطرح کرده است. واشنگتن پیشنهاد عمان را پذیرفته و می‌خواهد تاسیسات مشترک غنی‌سازی اورانیوم در خارج از ایران مستقر شود.»
همچنین این خبر نیز به نقل از آکسیوس منتشر شد که آمریکا گفته است حق غنی‌سازی ایران را در ازای تعلیق این برنامه به رسمیت می‌شناسد؛ ادعایی که از سوی یک منبع آگاه نزدیک به تیم مذاکره‌کننده، در گفت‌وگو با سایت فرارو تکذیب شد.
غنی‌سازی در خاک ایران
وزارت امور خارجه از زمانی که موضوع غنی‌سازی به صورت جدی از سوی طرف آمریکایی به رسانه‌ها راه پیدا کرد، این موضع را به صورت علنی اعلام و بر آن پافشاری کرد که جمهوری اسلامی حق غنی‌سازی بر اساس معاهده عدم اشاعه را خط قرمز خود می‌داند. پس از اینکه موضوع کنسرسیوم غنی‌سازی بار دیگر به صورت جدی به رسانه‌ها راه پیدا کرد و مورد استقبال قرار گرفت، بار دیگر وزارت امور خارجه بر این موضع ایستاد که حتی تشکیل کنسرسیوم نیز نافی حق ایران برای غنی‌سازی نیست.
اسماعیل بقایی، در نشست خبری روز پنج خرداد راجع به کنسرسیوم گفت: «ما متوجه این واقعیت هستیم که کشورهای منطقه تمایل دارند به استفاده بیشتر از انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز، بنابراین، طبیعی است که موضوع فراهم کردن سوخت، یک موضوع واقعی باشد. از هر روندی که مبتنی باشد بر مشارکت کشورهای منطقه برای غنی‌سازی و تولید سوخت مورد نیاز برای طرح‌های هسته‌ای صلح‌آمیز، حمایت می‌کنیم. اما این ابتکار، قاعدتاً به هیچ عنوان نمی‌تواند جایگزین غنی‌سازی در داخل ایران باشد.»
ما از محتوای پیام طرف آمریکایی بی‌اطلاع هستیم و اگر گمانه‌زنی‌ها را مد نظر قرار بدهیم، در هیچ کدام از آن‌ها اثری از غنی‌سازی در خاک ایران نیست. مگر اینکه عناصر پیشنهادی آمریکا که از سوی عمان به تهران تحویل داده شد، حاوی پیشنهادهایی دیگر باشد که رسانه‌ها نتوانستند به محتوای آن دست پیدا کنند یا در گمانه‌زنی‌هایشان به آن برسند. با توجه به موضع جمهوری اسلامی، تعطیلی غنی‌سازی در خاک ایران و انتقال آن برنامه به یک کنسرسیوم، تفاوتی با سیاست غنی‌سازی صفر ندارد. سیاستی که عراقچی در آستانه دور پنجم مذاکرات اعلام کرد که به معنای عدم وجود توافق است.
گمانه‌زنی درباره دور ششم
در چنین شرایطی، یکی از پرسش‌های اصلی می‌تواند این باشد که مذاکرات دور ششم برگزار می‌شود یا نه. سه فرض برای پاسخ به این سوال می‌توان تعریف می‌کرد.
اول؛ موضع طرف آمریکایی غنی‌سازی صفر است و همچنان از موضع بالا تلاش می‌کند خواسته خود را دیکته کند که در این حالت بر اساس گفته‌های مقامات وزارت خارجه، احتمالاً جلسه ششم در کار نخواهد بود.
دوم؛ موضع طرف آمریکایی به شکلی باشد که امکان چانه‌زنی را فراهم کند و طرف ایرانی یک شانس دیگر به ادامه گفت‌وگوها بدهد و دو طرف برای بار ششم پای میز مذاکره بروند. در صورتی که مسیری در این دور باز شود، مذاکرات ادامه پیدا می‌کند.
سوم؛ مذاکره دور ششم با فرض امکان چانه‌زنی برگزار شود اما به بن‌بست بخورد. یعنی نه امکان چانه‌زنی وجود داشته باشد نه ابتکاری از سوی میانجی عمانی روی میز قرار بگیرد. در این صورت دیپلماسی حداقل در این مقطع متوقف می‌شود و باید دید چه ابتکاری از سوی ایران برای پس از این فضا وجود دارد.
در چنین فضایی اروپایی‌ها از اهرم آژانس برای افزایش فشار بر ایران استفاده می‌کنند. آخرین گزارش مدیرکل آژانس به اجلاس فصلی پیش رو، منفی ارزیابی می‌شود که واکنش نسبتاً تند وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران را نیز به دنبال داشت.
رویترز در این مورد به نقل از سه دیپلمات اروپایی مدعی شد که «قدرت‌های غربی قصد دارند برای اولین بار در نزدیک به ۲۰ سال گذشته ایران را به نقض تعهدات خود در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای محکوم کنند.»
این نشست در ۹ ژوئن (۱۹ خرداد) آغاز می‌شود و به عنوان اقدامات مقدماتی کشورهای غربی برای بازگرداندن ایران به شورای امنیت در نظر گرفته می‌شود.
بر اساس گزارش رویترز، مشخص نیست که این چهار کشور یعنی تروئیکای اروپایی و ایالات متحده تا کجا پیش خواهند رفت. اما بسیاری از تحلیلگران معتقدند که اولین تاثیر این قطعنامه، بر مذاکرات فعلی ایران و آمریکا خواهد بود؛ در صورتی که این مذاکرات تا آن زمان ادامه پیدا کند، اقدام آژانس، یک پیچ دیگر بر این کلاف می‌اندازد.
حمایت نماینده حماس از توافق ایران و آمریکا
خالد القدومی، نماینده جنبش حماس در تهران در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایلنا، در پاسخ به این پرسش که به نظر شما توافق ایران و آمریکا اگر اتفاق بیفتد، چه تأثیری بر شرایط منطقه خواهد داشت؟ اظهار کرد: «ما دعاگو هستیم. اگر کشوری مانند ایران بزرگ با آمریکا توافق کند، ایران قوی‌تر می‌شود تا به مردم فلسطین کمک کند. این کمک‌ها، کمک سیاسی، دیپلماسی و اقتصادی است. ما که خیلی نیاز داریم ایران مستقل باشد. ایران بدون تحریم قطعاً بهتر است،. طبیعت، بازار و فرهنگ ایران را خیلی دوست داریم. طبیعی است که وقتی انسان احساس آزادی و راحتی داشته باشد بهتر می‌تواند درد دیگر انسا‌ن‌ها را درک کند. صددرصد موافق توافق ایران به نفع فلسطین هستیم.»
