تحریم در آسمان و دریا

شورای اروپا کشتیرانی ایران را تحت تحریم قرار داد. انگلیس نیز به‌عنوان یکی از سه کشور مهم اروپا که از اتحادیه اروپا خارج شده، ساعاتی بعد از اعلام رسمی تحریم از سوی شورای اروپا تحریم‌های مشابهی علیه ایران وضع کرد. براساس بیانیه رسمی این نهاد اروپایی مستقر در بروکسل که روی وب‌سایت آن قرار گرفته، شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران (IRISL) به دلیل ادعای این اتحادیه مبنی بر حمایت نظامی کشورمان از روسیه در جریان جنگ اوکراین تحت تحریم قرار گرفته است.

اروپایی‌ها مدعی هستند که ایران موشک‌های بالستیک در اختیار روسیه قرار داده و به همین بهانه مدتی پیش سه ایرلاین ایرانی از جمله هواپیمایی ملی ایران (هما) را تحت تحریم قرار دادند. چندی قبل ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین به طور رسمی اعلام کرد که این کشور اطلاعاتی مبنی بر ارسال موشک بالستیک از سوی ایران به روسیه در اختیار ندارد. اظهارنظری که پس از تحریم شرکت‌های هوایی ایران مطرح شد و سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان بر اساس آن از مقامات اروپایی خواست که اقدامات اشتباه‌شان را جبران کنند. 

در جریان تحریم‌هایی که ۲۳ مهرماه بر خطوط هوایی ایران اعمال شد، شورای اروپا در بیانیه رسمی از انتقال موشک‌های بالستیک به روسیه از سوی ایران اشاره کرده بود اما در بیانیه تحریم کشتیرانی، اشاره‌ای به این مسئله نشده است. در هر دو بیانیه، ادعا شده است که ایران با تسلیح گروه‌ها و نهادهای مسلح، امنیت و صلح در خاورمیانه را تضعیف می‌کند.

بیانیه اتحادیه اروپا

در بیانیه رسمی شورای اروپا آمده است: «شورا امروز تصمیم گرفت با توجه به حمایت نظامی ایران از جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین و گروه‌ها و نهادهای مسلح در خاورمیانه و منطقه دریای سرخ، دامنه چارچوب اتحادیه اروپا برای اقدامات محدودکننده را گسترش دهد. این اقدام اضافی برای استفاده از شناورها و بنادر برای انتقال پهپادهای ساخت ایران، موشک‌ها و فناوری‌ها و قطعات مرتبط است. تصمیم امروز ممنوعیت صادرات، انتقال، عرضه، یا فروش قطعات مورد استفاده در توسعه و تولید موشک و پهپاد از اتحادیه اروپا به ایران را اعلام می‌کند.»

بخش دیگری از بیانیه با ذکر ممنوعیت‌ تراکنش مالی می‌گوید: «حمل‌ونقل از طریق بنادری را که تحت مالکیت افراد و نهادهای تحریم‌شده هستند یا توسط آن‌ها اداره می‌شوند یا برای انتقال پهپادها و موشک‌های ایرانی یا فناوری‌ها و قطعات مرتبط به روسیه استفاده می‌شوند را ممنوع می‌سازد. این اقدام شامل دسترسی به تاسیسات بنادر و تنگه‌هایی مانند امیرآباد و انزلی و ارائه هرگونه خدمات به کشتی‌ها می‌شود. مورد آخری باید به استثنای کشتی‌هایی در نظر گرفته شود که برای کمک به اهداف امنیت دریایی یا بشردوستانه یا رخ‌دادهایی که تاثیری جدی بر سلامت انسانی، ایمنی یا محیط زیست دارند، فعالیت آن‌ها مورد نیاز است. این شورا همچنین سه شرکت کشتیرانی روسی - ام‌جی فلوت، وی تی‌اس بروکر و آراپاکس - را فهرست کرده است که کشتی‌های آنها در انتقال تسلیحات و مهمات ساخت ایران، از جمله قطعات پهپاد، از طریق دریای خزر برای تامین مجدد نیروهای روسی که در اوکراین می‌جنگند، مشارکت دارند.»

علاوه بر شرکت کشتیرانی ایران، محمدرضا خیابانی نیز تحت تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار گرفته است. 

تحریم‌های انگلیس

به گزارش رویترز و به نقل از دولت انگلیس، دولت این کشور هواپیمایی و کشتیرانی جمهوری اسلامی به همراه یک کشتی روسی را با اتهام ادعایی نقش داشتن در حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین تحریم کرد. براساس گزارش رویترز، دارایی‌های این دو شرکت تحریمی در انگلستان ضبط خواهد شد. با وضع این تحریم‌ها، پروازهای تجاری ایران‌ایر به و از مقصد انگلستان محدودتر از قبل خواهد شد. دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا در اظهارات خود، با تکرار ادعاهای مقامات اروپایی علیه کشورمان، ایران را به بی‌ثبات‌سازی و تضعیف صلح و امنیت در منطقه متهم کرد. 

واکنش ایران

سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان شامگاه شنبه و همزمان با مطرح شدن اخباری درباره این اقدام اروپا، در توئیتر نوشت: «رئیس‌جمهور زلنسکی شخصاً تایید کرده که هیچ موشک بالستیک ایرانی به روسیه صادر نشده است. با این حال، اتحادیه اروپا حاضر نمی‌شود به هدف قرار دادن ناعادلانه‌ی مسافران هوایی از طریق تحریم خطوط هواپیمایی ایران پایان دهد؛ اقدامی که ظاهراً به ادعای واهی تحویل موشک‌های ما به روسیه اتخاذ شده بود. اکنون اتحادیه اروپا قصد دارد از همان بهانه واهیِ صادرات موشک برای تحریم خطوط کشتیرانی ما استفاده کند. هیچ مبنای قانونی، منطقی یا اخلاقی برای هیچ‌یک از این رفتارها وجود ندارد. در واقع این رفتارها همان چیزی را باعث می‌شوند که اتحادیه اروپا خواهان جلوگیری از آن است. آزادی کشتیرانی از اصول بنیادین حقوق دریاها است. وقتی عده‌ای گزینشی آن را به کار می‌گیرند، تبعات این کوته‌بینی آنها معمولاً به خودشان برمی‌گردد.»