بررسی ۶ گزینه نهایی انتخابات هشتم تیر
...و اینک پزشکیان
ظهر روز گذشته، سخنگوی شورای نگهبان با انتشار پستی در شبکه ایکس (توئیتر) از ارسال اسامی نهایی نامزدهای تائیدصلاحیت‌شده به وزارت کشور خبر داد. اسامی این ۶ نامزد در بخش خبری ساعت ۱۴ از سوی سخنگوی ستاد انتخابات کشور به طور رسمی اعلام شد.
وزارت کشور نیز طی اطلاعیه شماره ۲، این نامزدها را معرفی کرد: «مسعود پزشکیان، محمدباقر قالیباف، مصطفی پورمحمدی، سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، علیرضا زاکانی و سعید جلیلی». یکی از این ۶ نفر، نهمین رئیس‌جمهوری ایران و تشکیل‌دهنده دولت چهاردهم خواهد بود.
مسعود پزشکیان
یگانه نامزد اصلاح‌طلب تائیدشده از سوی شورای نگهبان، مسعود پزشکیان است. پزشکیان در حال حاضر نماینده تبریز در مجلس دوازدهم است و در مجموع سابقه ۵ دوره عضویت در پارلمان را دارد. او در دولت دوم سیدمحمدخاتمی وزیر بهداشت و در دولت اول اصلاحات، معاون این وزارتخانه بود.
پزشکیان در مجلس دهم، نایب‌رئیس اول پارلمان بود. این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری تحصیلات خود را در دانشگاه‌های علوم پزشکی تبریز و علوم پزشکی تهران به پایان رسانده و مدرک فوق تخصص قلب خود را در سال ۱۳۷۲ دریافت کرد.
پزشکیان برای اولین بار در سال ۱۳۹۲ در انتخابات ریاست‌جمهوری نام‌نویسی کرد و پس از ثبت‌نام مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، از ادامه حضور در انتخابات انصراف داد. او یک بار دیگر در انتخابات ۱۴۰۰ نامزد انتخابات شد اما از سوی شورای نگهبان ردصلاحیت شد. او پس از ردصلاحیت چهره‌های مختلف در انتخابات ۱۴۰۰، طی نطقی در صحن مجلس به این مسئله اعتراض کرد.
مسعود پزشکیان یکی از ۳ کاندیدای مورد تائید جبهه اصلاحات ایران بود که در ترکیب نهایی نامزدهای انتخابات چهاردهم قرار گرفت. پزشکیان از جمله مسئولان و نمایندگان مجلس بود که در دوران مسئولیت خود در جریان اعتراضات ۱۴۰۱، موضع‌گیری کرد.
محمدباقر قالیباف
رئیس مجالس یازدهم و دوازدهم، شهردار ۱۲ ساله تهران و فرمانده ارشد سپاه و پلیس، برای چهارمین بار در ترکیب نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری حضور دارد. محمدباقر قالیباف متولد مشهد و از فرماندهان ارشد دوران دفاع مقدس است. قالیباف در کارنامه نظامی خود، فرماندهی تیپ امام رضا(ع)، لشکر ۵ نصر، لشکر ۲۵ کربلا و قرارگاه نجف را در سابقه خود دارد.
قالیباف در دوره‌ای فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء و سپس نیروی هوایی سپاه را برعهده داشت و سال ۱۳۷۹ به‌عنوان فرمانده نیروی انتظامی منصوب شد. محمدباقر قالیباف در سال ۱۳۸۴ برای اولین بار وارد کارزار انتخابات شد و شکست خورد. او بعد از اینکه محمود احمدی‌نژاد شهردار وقت تهران به ریاست‌جمهوری رسید، از سوی شورای شهر تهران به عنوان شهردار انتخاب شد و تا سال ۱۳۹۶ این مسئولیت را بر عهده داشت.
قالیباف در انتخابات ۱۳۹۲ شکست خورد و سال ۱۳۹۶ به نفع سیدابراهیم رئیسی کناره‌گیری کرد. تحصیلات قالیباف در رشته جغرافیا و دانشیار دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران است.
مصطفی پورمحمدی
این اولین تجربه حضور مصطفی پورمحمدی در انتخابات ریاست‌جمهوری است. او پیش از این دو بار در انتخابات مجلس خبرگان شرکت کرد که در سال ۱۳۹۴ ردصلاحیت و در سال ۱۴۰۲ پس از اعتراض به نتایج بررسی‌های شورای نگهبان، مورد تائید قرار گرفت.
پورمحمدی در حال حاضر ریاست مرکز اسناد انقلاب اسلامی را برعهده دارد و از چهره‌هایی محسوب می‌شود که با اکثر دولت‌ها سابقه همکاری دارد. او در دولت اول احمدی‌نژاد وزیر کشور بود و سال ۱۳۸۷ به ریاست سازمان بازرسی کل کشور برگزیده شد. این مسئولیت را تا سال ۱۳۹۲ در اختیار داشت و سپس به‌عنوان وزیر دادگستری به کابینه اول حسن روحانی راه پیدا کرد.
عمده سابقه پورمحمدی به مناصب قضایی و اطلاعاتی اختصاص دارد. او معاونت اطلاعات خارجی، قائم‌مقامی وزیر و ریاست مرکز بررسی‌های استراتژیک وزارت اطلاعات و عضویت در دفتر رهبری را در کارنامه دارد. پیش از ورود به وزارت اطلاعات نیز به عنوان دادستان فعالیت می‌کرد. پورمحمدی تحصیلات حوزوی دارد و از دانش‌آموختگان مدرسه حقانی است.
سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی
او تنها عضو دولت سیدابراهیم رئیسی بود که از صافی شورای نگهبان عبور کرد. قاضی‌زاده در انتخابات ۱۴۰۰ نیز حضور داشت و با کسب ۱ میلیون رای در میان ۴ کاندیدا، نفر چهارم شد.
او که سابقه چهار دوره نمایندگی مجلس را دارد، پس از تشکیل دولت سیزدهم به پاستور راه یافت و معاون رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد شهید شد. قاضی‌زاده‌هاشمی پزشک متخصص گوش و حلق و بینی است.
علیرضا زاکانی
شهردار تهران برای چهارمین بار در انتخابات ریاست‌جمهوری حاضر می‌شود. صلاحیت علیرضا زاکانی پیش از این دو بار در انتخابات‌های ۹۲ و ۹۶ رد شد اما سال ۱۴۰۰ به جمع کاندیداهای نهایی انتخابات راه پیدا کرد.
زاکانی تا پایان مناظره‌ها در انتخابات سیزدهم حضور داشت و سپس به نفع سیدابراهیم رئیسی انصراف داد. او از مرداد ۱۴۰۰ شهردار تهران است.
زاکانی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، متخصص پزشکی هسته‌ای است و سابقه ۴ دوره عضویت در مجلس و یک دوره مدیریت مرکز پژوهش‌های این نهاد را دارد.
سعید جلیلی
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضو شورای راهبردی روابط خارجی، دبیر اسبق شورایعالی امنیت ملی و مذاکره‌کننده ارشد ایران در پرونده هسته‌ای از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ برای سومین بار در انتخابات حاضر شده است.
سعید جلیلی فارغ‌التحصیل دانشگاه امام صادق (ع) در رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی است. او برای اولین بار در انتخابات ۱۳۹۲ حاضر شد و شکست خورد.
در سال ۱۴۰۰ به نفع سیدابراهیم رئیسی انصراف داد. جلیلی عضویت حزبی ندارد اما سیاستمداری نزدیک به جبهه پایداری و آیت‌الله مصباح است.
لاریجانی مهم‌ترین رد صلاحیت‌شده
اسحاق جهانگیری، محمد شریعتمداری، عباس آخوندی، وحید حقانیان، عبدالناصر همتی، مهرداد بذرپاش، محمود احمدی‌نژاد و علی لاریجانی شاخص‌ترین چهره‌هایی بودند که از سوی شورای نگهبان ردصلاحیت شدند.
ردصلاحیت دوباره لاریجانی بحث‌های مختلفی در فضای رسانه‌ای ایجاد کرد. ورود مجدد لاریجانی به صحنه انتخابات بعد از ردصلاحیت در انتخابات سیزدهم، این گمانه‌زنی‌ها را تقویت می‌کرد که رئیس سابق مجلس و دبیر اسبق شورایعالی امنیت ملی احتمالاً خیالش از بابت شورای نگهبان راحت است. چراکه در همان سال ۱۴۰۰ صحبتی از سوی مقام رهبری در جریان سخنرانی سالانه سالگرد امام خمینی (ره) مبنی بر جفا نسبت به برخی نامزدها مطرح شد که مرجع ضمیر آن، علی لاریجانی شناخته شد.
اما لاریجانی این بار نیز ردصلاحیت شد. پس از انتشار اسامی از سوی وزارت کشور، بیانیه کوتاهی به نام علی لاریجانی منتشر شد که کانال‌های رسمی او، تکذیبیه‌ای درباره آن منتشر کردند. یکی از کاربران شناخته‌شده توئیتر پس از اعلام کاندیداهای نهایی مدعی شد که برخی مراجع قم به این مسئله اعتراض کردند.
تشکیل ستاد پزشکیان
روز گذشته مسعود پزشکیان با صدور حکمی، علی عبدالعلی‌زاده وزیر مسکن و شهرسازی در دو دولت سیدمحمد خاتمی، استاندار آذربایجان شرقی بین سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶ و نماینده مجالس اول و دوم، ریاست ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان را برعهده گرفته است. عبدالعلی‌زاده در انتخابات ۱۳۹۲، قائم مقام ستاد انتخاباتی مرحوم هاشمی‌رفسنجانی به ریاست اسحاق جهانگیری بود.
روز گذشته همچنین محمود صادقی عضو هیئت رئیسه جبهه اصلاحات، از تشکیل جلسه اضطراری این تشکیلات برای نحوه حمایت از مسعود پزشکیان خبر داد. عصر روز گذشته، رسانه اقتصادی فراز با انتشار نموداری عنوان کرد که پس از اعلام نتایج بررسی شورای نگهبان، جست‌وجوی نام مسعود پزشکیان در گوگل از نامزدهای دیگر بالاتر رفته است.
پزشکیان پدیده این انتخابات خواهد بود
سیدشهاب‌الدین طباطبایی، دبیرکل حزب ندای ایرانیان در ارزیابی نامزدهای نهایی به خبرنگار هم‌میهن گفت: «برداشتی که از لحظه اعلام اسامی تاکنون دارم، پیش‌بینی‌ام این است که آقای پزشکیان پدیده این انتخابات خواهد بود. کسانی بودند که سال گذشته و در جریان انتخابات مجلس نمی‌توانستم درباره انتخابات با آن‌ها صحبت کنم. اما بعد از اعلام حضور مسعود پزشکیان در میان کاندیداهای نهایی انتخابات، تماس می‌گیرند یا از شهرستان‌ها به حزب پیام می‌دهند که ما آماده فعالیت هستیم. شاید حضور آقای پزشکیان موجی در کشور ایجاد کند. فکر می‌کنم طی روزهای آینده اتفاقات شگفت‌آوری داشته باشیم که برای مردم خیر به همراه داشته باشد.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سوال که ترکیب نهایی نامزدهای این انتخابات به کدام‌یک از ادوار پیشین شباهت دارد؟ اظهار داشت: «این ترکیب خاص است و به هیچ‌یک از ادوار ۱۳۸۴، ۱۳۹۲ و ۱۴۰۰ شباهت ندارد. برآورد من این است که از ترکیب این ۶ نفر، مناظره‌ها و آنچه در ادامه رخ خواهد داد، محصولی مبتنی بر «نه به تندروی» خارج خواهد شد.»
ردصلاحیت لاریجانی هدیه‌ای ارزشمند به قالیباف است
محمد مهاجری، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی اصولگرا، در گفت‌وگو با خبرنگار هم‌میهن، درباره ترکیب نهایی ۶نفره در این انتخابات اظهار داشت: «ضمن احترام به دو نفر از کاندیداها، به نظر می‌آید که یک مهندسی بسیار شیک در انتخابات صورت گرفت. همان‌طور که در انتخابات ۱۴۰۰ نتیجه انتخابات از پیش روشن بود، در ۱۴۰۳ نیز نتیجه انتخابات حداقل از نظر آن‌هایی که این ترکیب را طراحی کردند، مشخص است.»
او در پاسخ به اینکه آیا لاریجانی با کسب اطمینان خاطر وارد انتخابات شد، گفت: «از مسئله گرفتن اطمینان برای تائید صلاحیت اطلاعی ندارم. اما در سال ۱۴۰۰ ردصلاحیت آقای لاریجانی هدیه‌ای به مرحوم آقای رئیسی بود و در حال حاضر نیز هدیه‌ای ارزشمند برای آقای قالیباف است.»
مهاجری ادامه داد: «به نظر من ممکن است در جریان اصولگرا دوگانه‌هایی ایجاد شود که امکان دارد این دوگانه میان آقایان قالیباف و جلیلی باشد. احتمالاً بخشی از جریان اصولگرایی پشت سر آقای جلیلی قرار خواهند گرفت که تعدادشان زیاد نیست و بخشی دیگر به اردوگاه قالیباف خواهند رفت. در چنین شرایطی برداشت من برگزاری یک انتخابات با مشارکت ۳۵ تا ۴۰ درصدی است.»
این تحلیلگر سیاسی درباره کاندیداهایی که در نهایت از رقابت کنار خواهند رفت، گفت: «تحلیل من این است که بعید نیست قاضی‌زاده‌هاشمی و زاکانی انصراف دهند. حضور آن‌ها در صورتی موضوعیت داشت که لاریجانی یا جهانگیری در انتخابات حاضر بودند. در حال حاضر که این مسئله موضوعیتی ندارد، بعید می‌دانم که بمانند. البته احتمال می‌دهم که تا پایان مناظره‌ها باشند و بعد انصراف بدهند.»
